دیپلمات‌ها کرونا نمی‌گیرند؟

حمیدرضا بوجاریان- خبرنگار

 مسافران پرواز شماره716 یکی از شرکت‌های هواپیمایی معروف داخلی از مبدأ وین به مقصد تهران در 26مهرماه گذشته فکرش را نمی‌کردند در هواپیمایی که باید تابع مقررات بین‌المللی باشد، مسافرانی حضور داشته باشند که از آنها تست کرونا گرفته نشده باشد؛ مسافرانی که بعد از سفری چندساعته و بودن در کنار 8مسافر تست نداده پرواز، تازه در تهران فهمیدند همسفرانشان ممکن است به کرونا مبتلا بوده باشند؛ ابتلایی که می‌تواند به قیمت بیماری یا حتی مرگ برخی از مسافران این پرواز و کادر پرواز منجر شود.

ماجرا از چه قرار است؟
با فرود هواپیمای شماره716 این شرکت هواپیمایی معروف داخلی  در فرودگاه امام‌خمینی، مسافران خوشحال از رسیدن به مقصد کم‌کم خود را آماده پیاده‌شدن از هواپیما می‌کنند؛ هواپیمایی که حدود نیمی از ظرفیت آن پر است و همه مسافرانش ماسک به‌صورت دارند. با این شرایط به‌نظر می‌رسد همه‌‌چیز مرتب است و مقررات بین‌المللی پرواز در شرایط خاص دوران کرونا کاملا رعایت شده است، اما این تصور، خیلی زودتر از آنچه باید رنگ می‌بازد و مسافران پرواز متوجه می‌شوند بین آنها افرادی بوده‌اند که مشمول اعمال مقررات بهداشتی نشده‌اند؛ مقرراتی که برای همه به‌غیر از 8 مسافر اجرا شده است. براساس مقررات، مسئول کنترل سلامت شرکت هواپیمایی از مسافران می‌خواهد برگه‌های تست کرونای خود را ارائه کنند. همه مسافران برگه‌های تست منفی کرونای خود را که هنگام سوار شدن در اتریش به مأمور مستقر در این کشور نشان داده و با مجوز او سوار هواپیما شده بودند، آماده می‌کنند، اما سؤال مأمور کنترل برگه‌ها که با صدای بلندی به گوش همه می‌رسد، مسافران را شوکه می‌کند. مأمور فریاد می‌زند: «چه کسی تست کرونا نداده است؟ آنهایی که تست ندارند باید به قرنطینه بروند.» در ابتدا مسافران موضوع را جدی نمی‌گیرند و فکر می‌کنند همه تست کرونای منفی خود را داده‌اند، اما 8 مسافر از بین جمعیت جدا شده و اعلام می‌کنند تست کرونا نداده‌اند. از همین لحظه است که ترس و نگرانی مسافران را دربرمی‌گیرد. برخی اعتراض می‌کنند چطور ممکن است فردی بدون تست و برخلاف مقررات بین‌المللی، سوار هواپیما شده باشد؟ اما پاسخ روشنی به این سؤال داده نمی‌شود.

سختگیری برای مسافران عادی
یکی از مسافران این پرواز به همشهری می‌گوید آژانس هواپیمایی که از آن بلیت هواپیما خریده، از او خواسته بود جواب تست منفی کرونای خود را به آژانس ارائه کند تا بتواند بلیت پروازش را صادر کند؛ اقدامی منطبق بر قوانین بین‌المللی پرواز در دوره کرونا: «آژانس هواپیمایی گفت بدون دیدن تست منفی کرونا نمی‌تواند برایم بلیت به مقصد تهران صادر کند. حتی تأکید کرد زمان انجام تست حداکثر نباید بیشتر از 96ساعت قبل پرواز باشد و اگر بیشتر از این زمان باشد، باید دوباره تست کرونا بدهم.» به‌گفته محمدرضا سلطانی بیشتر مسافران پرواز هم کم‌وبیش مانند او مجبور به دادن تست کرونا شدند تا بتوانند در پرواز حضور داشته باشند: «در وین مسئول استیشن این شرکت هواپیمایی، بدون دیدن نتیجه منفی تست اجازه سوار شدن به هواپیما را نمی‌داد. حق داشت چون قانون جدید این موضوع را الزامی کرده است. چون سن و سالی از من گذشته از این سختگیری استقبال هم کردم؛ برای اینکه فکر می‌کردم سفر ایمنی به تهران خواهم داشت.» او که می‌گوید کارمند بازنشسته وزارت امور خارجه است و 12سال گذشته را در وین زندگی کرده، ادامه می‌دهد: «قرار است یک‌ماه در تهران بمانم و در این مدت برنامه‌ریزی کرده بودم که دوستان و اعضای خانواده‌ام را که تنها سالی یک‌بار می‌توانم از نزدیک ببینم، در این سفر ملاقات کنم. حالا اما به‌دلیل نگرانی از احتمال ناقل بودن آن مسافران، مجبور هستم برای مدتی خودم را در خانه قرنطینه کنم تا اگر بیمار شده باشم، بیماری را به اعضای خانواده‌ام ندهم.» فرصتی که سلطانی برای قرنطینه گذاشته‌ برنامه‌هایش را در این سفر به‌هم‌ریخته است؛ به‌هم‌ریختگی که او بی‌توجهی مسئولان به مقررات بین‌المللی در لزوم حفظ سلامت مسافران هواپیما را عامل آن می‌داند و می‌گوید :تصمیم گرفتم از این به بعد از پروازهای شرکت‌های خارجی استفاده کنم تا حداقل دچار بیماری نشوم و مطمئن باشم در هواپیما کسی ناقل کرونا نیست.»

چرا همه مشمول قانون نیستند؟
با این حال، به‌نظر می‌رسد سختگیری‌هایی که برای برخی مسافران اعمال شده است، برای برخی دیگر یا اعمال نشده یا با اغماض‌های زیادی همراه بوده است. یکی دیگر از مسافران این پرواز که علاقه‌ای به آوردن نامش در این گزارش ندارد، به همشهری می‌گوید: قیمت بلیت این شرکت از وین به اتریش 300یوروست و به‌نظر می‌رسد این شرکت هواپیمایی برای خالی نماندن صندلی‌های پرواز خیلی علاقه‌ای به اعمال مقررات بین‌المللی در پروازهای خود ندارد. او معتقد است نباید به هر دلیلی امنیت مسافران در یک پرواز به خطر بیفتد: «به ما گفتند این افراد دیپلمات هستند و مأمور امنیت پرواز. مگر مأمور امنیت پرواز یا دیپلمات نمی‌تواند ناقل کرونا باشد؟ حتی اگر این افراد مقامات و دیپلمات هم باشند نباید از شمول قانون خارج شوند و باید مانند دیگران تست کرونا می‌دادند و درصورت منفی بودن آن سوار هواپیما شده و به ماموریتشان ادامه می‌دادند. این رفتار خلاف منشور حقوق شهروندی است.» او از اینکه حتی با شرکت هواپیمایی تماس گرفته و مراتب اعتراض خود را از زبان پدرشان به گوش مسئول پاسخ‌دهنده رسانده است، می‌گوید: «پدرم با آنها تماس گرفت و شکایت کرد. فردی که مسئول پاسخگویی بود، همه تلاش خود را می‌کرد که این اقدام را توجیه کند. به‌نظرم به جای توجیه باید جلوی این اتفاقات گرفته شود و با جان مردم بیشتر از این بازی نشود.»

پرواز کرونا در سایه پروتکل‌های ناکارآمد
برخی شرکت‌های هواپیمایی به همشهری می‌گویند که براساس مقررات ستاد ملی مقابله با کرونا عمل کرده‌اند. بخشنامه‌ای از طرف ستاد ملی مقابله با کرونا به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شده است که انجام تست‌های کرونا برای برخی از افراد الزامی نیست. در بخشنامه‌های ابلاغی تأکید شده است که دیپلمات‌های داخلی و خارجی در قالب هیأت‌های سیاسی و کارکنان نمایندگی‌های سیاسی و دفاتر سازمان‌های بین‌المللی (دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت) مقیم، از ارائه گواهی تست آزمایشگاهی کووید-19«PCR» در کشور مبدأ معاف هستند و صرفا ارزیابی بالینی هنگام ورود به کشور برای آنان کفایت می‌کند. بر این اساس، در صورت علامت‌دار بودن این افراد در ارزیابی‌های بالینی، تست PCR در مبادی ورودی برای آنان انجام شده و ضمن دریافت شماره تماس و تعهدنامه، ملزم به قرنطینه در محل نمایندگی یا محل اقامت معین شده تا زمان تعیین‌تکلیف جواب آزمایش هستند. درصورت مثبت بودن آزمایش باید به‌مدت حداکثر ۱۴روز در همان محل در قرنطینه باقی بمانند. در این بخشنامه توجهی به موضوع ناقل بودن افراد و دوره نهان بیماری کرونا نشده و به‌سادگی از کنار چنین موضوعی عبور شده است. علاوه بر این، در این بخشنامه به موضوع جالب دیگری نیز اشاره شده است. در این بخشنامه که همشهری نسخه‌ای از آن را در اختیار دارد، آمده است: «درخصوص ایرانیان متقاضی بازگشت به کشور که طول اقامت آنها در خارج از کشور کمتر از ۲هفته باشد، دریافت گواهی سلامت به گواهی تست آزمایشگاهی کووید-19«PCR» زبان انگلیسی یا مورد تأیید کنسولگری الزامی نیست.» چنین سهل‌گیری برای پذیرش مسافر ورودی از کشورهای خارجی به‌مقصد ایران شگفت‌انگیز است. مشخص نیست تدوین‌کنندگان این بخشنامه، براساس کدام اصول و پروتکل‌های بهداشتی چنین مقرراتی را تدوین کرده‌اند. با وجود چنین بخشنامه‌ای، مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گوید: انجام تست PCR از مسافران حتی 96ساعت قبل از انجام پرواز هیچ اثری در کاهش شیوع بیماری از طریق مسافرت‌های هوایی ندارد: «ممکن است فردی تست کرونا بدهد و نتیجه آن منفی باشد و در فاصله بین تست و سوار شدن به هواپیما که 96ساعت است، همین فرد ممکن است ناقل شود؛ بنابراین انجام تست ارزشی ندارد.» او تأکید می‌کند مسافران پروازها باید قبل از پرواز 2هفته در خانه قرنطینه باشند و بعد از قرنطینه شدن سوار هواپیما شوند تا کسی را آلوده نکنند.

دیپلمات‌ها از تست کرونا معاف نیستند
 موضوع بخشنامه ابلاغی به شرکت‌های هواپیمایی درباره معافیت دیپلمات‌های داخلی و خارجی از انجام تست کرونا را با سخنگوی وزارت امور خارجه در میان گذاشتیم. سعید خطیب‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا دیپلمات‌ها از انجام تست PCR معاف هستند یا نه؟ این موضوع را رد می‌کند و به همشهری می‌گوید: «این موضوع درست نیست. خود من 2بار تا‌کنون تست داده‌ام. دوستان هم‌ که برای برجام و دادگاه لاهه رفتند همه تست دادند.» او در پاسخ به سؤال دیگر همشهری درباره معافیت دیپلمات‌ها حین ورود به کشور از انجام این تست می‌گوید: «همه افرادی که وارد یا خارج می‌شوند، براساس پروتکل‌های ایرلاین‌ها و قوانین کشور مبدأ و مقصد، عمل می‌کنند. کشورها قوانین را بر خطوط هوایی بار می‌کنند؛ چون دقیق‌تر است و می‌توانند جریمه یا دیپورت کنند. هم‌اکنون تمامی ایرلاین‌ها و بیشتر کشورها این تست‌ها را اجباری کرده‌اند؛ هیچ تفاوتی میان نوع پاسپورت هم وجود ندارد.»