تابستان داغ تورمی برای نهاده‌های ساختمانی

آمارهای رسمی حاکی است رشد قیمت مصالح ساختمانی به‌عنوان یکی از مؤثرترین عوامل گرانی مسکن همچنان ادامه دارد. در سه‌ماه تابستان با پرش 30.3درصدی، رکورد رشد فصلی چندین سال اخیر را نیز شکسته است.
به‌گزارش همشهری، تازه‌ترین اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در فصل تابستان امسال، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نسبت به فصل قبل با افزایش 30.3درصدی مواجه شده و هزینه ساخت‌وساز مسکن افزایش پیدا کرده است. با توجه به اینکه در دوره‌های جهش قیمت مسکن و رونق این بازار، گرانی مصالح ساختمانی اثرگذاری مستقیمی بر رشد قیمت مسکن دارد، تداوم رشد تورم نهاده‌های ساختمانی می‌تواند به گرانی مضاعف مسکن دامن بزند. حتی نظام تولید مسکن را برای چشم‌انداز میان‌مدت به چالش بکشد.

تابستان‌های تورمی مصالح
بررسی وضعیت شاخص قیمت نهاده‌های ساختمانی در فصل‌های گذشته نشان می‌دهد در دوره‌های جهش ارزی، این شاخص نیز در همگرایی با قیمت دلار وارد فاز افزایشی شده است. این شاخص در فصل تابستان سال97 و همگام با رشد قیمت دلار به سمت 20هزار تومان با رشد 25.7درصدی مواجه بوده و در فصول بهار و تابستان امسال نیز همزمان با تنش قیمتی در بازار ارز به‌ترتیب رشدهای 17.3 و 30.3درصدی را تجربه کرده است. البته بخشی از این رشدها در حوزه‌های مربوط به محصولات فولادی و تأسیسات به‌واسطه وابستگی به قیمت‌های جهانی می‌تواند متأثر از رشد نرخ ارز باشد اما در مورد اغلب نهاده‌های ساختمانی که کالا تولید بومی و داخلی هستند، عامل مؤثر در رشد قیمت فضای روانی حاکم بر بازارها و رشد هزینه ریالی تولید است.

رابطه قیمت نهاده و مسکن
گزارش شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نشان می‌دهد این شاخص در 4فصل منتهی به فصل تابستان امسال معادل 40.8درصد بوده که نسبت به تورم سالانه در فصل قبل ۱۱.۵واحد درصد افزایش داشته است. همچنین در این فصل تورم نقطه‌به‌نقطه این شاخص در مقایسه با تابستان پارسال به 71.4درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در فصل قبل ۳۹.۵درصد بیشتر است؛ به‌عبارت‌دیگر جهش قیمتی نهاده‌های ساختمانی در تابستان امسال در مقایسه با کل 3فصل بالاتر و شدیدتر بوده است.
براساس این آمارها، جدای از قیمت زمین و مجوزهای مربوط به تولید مسکن، هزینه ساخت‌وساز مسکن در تابستان امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 71.4درصد بالاتر بوده و حداقل باید به همین میزان در گرانی مسکن اثرگذار باشد؛ اما به‌واسطه متناسب نبودن رابطه عرضه و تقاضا و هیجانی بودن فضای بازار، تورم نهاده‌ها با ضرایب بالاتری بر قیمت کالای تولیدی اثرگذار بوده است. در شرایط فعلی میانگین هزینه ساخت‌وساز مسکونی برای هر مترمربع 4.9میلیون تومان برآورد می‌شود که معادل 18درصد میانگین قیمت یک متر مسکن در شهر تهران است. ازاین‌رو، حتی تورم 100درصدی قیمت نهاده‌های ساختمانی نیز فقط باید 18درصد بر قیمت نهایی فروش مسکن مؤثر باشد؛ اما در سازوکار بازار مسکن در دوره‌های رونق و جهش قیمتی، رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی چند برابر واقعیت بر قیمت فروش مسکن تأثیر می‌گذارد. این در حالی است که در دوره‌های رکود مسکن، افزایش قیمت نهاده‌های ساختمانی تقریبا اثری بر قیمت فروش مسکن ندارد و از حاشیه سود سازندگان می‌کاهد.

چالش مسکن ملی
رشد تورم نهاده‌های ساختمانی می‌تواند از طریق تأثیر بر قیمت تمام‌شده تولید در طرح مسکن ملی، تقاضای مصرفی بازار مسکن را تحت‌تأثیر قرار دهد و دورنمای خانه‌دار شدن طبقه متوسط شهری را حتی در حوزه مسکن یارانه‌ای با ابهاماتی مواجه کند. پیش‌ازاین وزارت راه و شهرسازی با امید به اثربخشی اقداماتی که در حوزه ایجاد زنجیره تأمین مصالح ساختمانی و حذف هزینه‌های اضافی، برآورد کرده بود که هزینه نهایی ساخت هر مترمربع زیربنا در طرح مسکن ملی تهران به حدود 2.5میلیون تومان برسد. این وزارتخانه اخیرا قیمت ساخت هر متر را براساس هزینه‌های فصل تابستان حدود 2.7میلیون تومان اعلام کرده که در مقایسه با تورم 31.1درصدی نهاده‌های ساختمانی در این فصل، حدود 840هزار تومان کمتر از قیمت واقعی است. البته بخشی از این اختلاف می‌تواند با تأمین نهاده‌ها از مبدأ تولید و حذف واسطه‌ها جبران شود اما درمجموع همچنان این اختلاف قیمت قادر است به چالشی برای سازندگان و پیمانکاران مسکن ملی تبدیل شود و صرفه اقتصادی پروژه‌های مسکن ملی را از بین ببرد مگر اینکه پرداخت این افزایش هزینه در توان متقاضیان مسکن ملی باشد و متقاضیان نیز برخلاف متقاضیان مسکن مهر با این ماجرا کنار بیایند.

رکوردداران تورم
در تابستان امسال از میان همه گروه‌های نهاده‌های ساختمانی، گروه آهن‌آلات «میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده» با تورم 172.2درصدی نسبت به تابستان پارسال، بیشترین تورم نقطه‌به‌نقطه را به‌خود اختصاص داده است. در همین دوره کمترین درصد تغییر نقطه‌به‌نقطه مربوط به گروه «شیشه» با ۳۱.۳درصد افزایش بوده است. همچنین در تورم سالانه نیز، این دو گروه به‌ترتیب با رشد 71.9درصد و 15.7درصدی رکورددار بیشترین و کمترین میزان رشد بوده‌اند. بررسی میزان رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی به تفکیک گروه‌ها در فصل تابستان نیز حاکی از این است که در فصل تابستان، قیمت گروه «آهن‌آلات میلگرد پروفیل درب و پنجره و نرده» نسبت به فصل بهار 63.9درصد افزایش پیدا کرده و رکورددار رشد قیمت بوده و در مقابل کمترین میزان رشد قیمت در فصل تابستان نسبت به بهار نیز به گروه «خدمات» با رشد ۵.۵درصدی اختصاص داشته است.