تسلط قاچاقچیان بر بازار لوازم یدکی

شبنم سیدمجیدی ـ روزنامه‌نگار


بیشتر قطعات خودروهای داخلی مانند دنا، تیبا، رانا، کوئیک و... توسط قطعه‌سازان داخلی تولید می‌شود، اما میان همین قطعه‌ها هم مواداولیه و بعضی قطعات نیم‌ساخته، وارداتی است و عمده این قطعات و مواداولیه نیز از چین وارد می‌شود. با وجود آنکه گفته می‌شود 90درصد قطعات خودروهای داخلی، تولید قطعه‌سازان داخل کشور است، همان 10درصد قطعه وارداتی باعث شده که همین حالا بیش از 100هزار خودرو در انتظار فقط چند قطعه، در پارکینگ‌های شرکت‌های خودروسازی بلاتکلیف باشند.
از سوی دیگر، کارشناسان می‌گویند تولید قطعه در ایران به اندازه نیاز بازار مصرف‌کننده نیست و تولیدکنندگان تنها قطعات مورد‌نیاز کارخانه‌های خودروسازی را تولید می‌کنند و دیگر به اینکه خودرو بعد از تحویل به مشتری چه سرنوشتی می‌یابد، توجهی ندارند.  در این میان حدود یک‌میلیارد دلار قطعات یدکی خودرو نیز در گمرکات بلاتکلیف است. همچنین بسته شدن مرز کشورهایی مثل امارات که بیشترین واردات قطعات از آن انجام می‌شد، وضعیت را برای قطعات خودروهای خارجی نیز بغرنج کرده است. در نتیجه، کمبود قطعات، گرانی لوازم یدکی و بالا رفتن تقاضا برای قطعات دست دوم و کالاهای استوک از رده خارج شده و... بازار آشفته‌ای را برای خودروسواران رقم زده است. همین حالا در بازار، چراغ جلوی راست پراید 111از 138هزار تا 220هزار تومان قیمت‌گذاری شده است و مثلاً چراغ جلوی راست هیوندای 120حدود 3میلیون و 500هزار تا 6میلیون تومان در بازار به فروش می‌رود که البته بسیاری از قطعات، با همین قیمت‌های بالا نیز در بازار به سختی یافت می‌شوند. نیاز سالانه کشور به قطعات خودرو 8میلیارد و 100میلیون دلار است. آمار رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا می‌گوید که در سال 98معادل 2میلیارد‌و400میلیون دلار، میزان کشفیات قاچاق قطعات خودرو در کشور بوده است. اگر اینها را بگذاریم کنار یک‌میلیارد دلار واردات رسمی قطعات در کشور و تولید کمتر از 600میلیون دلار قطعه در داخل کشور، نشان می‌دهد حجم عظیمی از این قطعات به شکل قاچاق وارد کشور می‌شود که به‌دست مصرف‌کنندگان بازار داخلی می‌رسد. اگر این اعداد را با هم جمع و از میزان نیاز سالانه کشور به قطعات خودرو کم کنیم به رقم 4میلیارد‌و100میلیون دلار قاچاق کالا می‌رسیم. با توجه به اینکه 2میلیارد‌و400میلیون دلار میزان قطعات قاچاق کشف شده است، کل قاچاق لوازم یدکی معادل 6میلیارد‌و500میلیون دلار می‌شود.

کرونا هم مانع قاچاق لوازم‌یدکی نشد
گفته می‌شود قطعات خودرو که به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود 20تا 30درصد برای قاچاقچیان سود دارد. طی سال‌های اخیر میزان قاچاق قطعه و لوازم یدکی خودرو در کشور افزایش داشته است. در سال 95میزان کشف قاچاق حدود یک‌میلیارد‌‌و 300میلیون دلار قطعه بود. در سال 96این میزان به یک‌میلیارد‌و 500میلیون دلار رسید و در سال 97با شروع تحریم صنعت خودرو، رقم کشفیات قاچاق قطعه از 2میلیارد‌دلار فراتر رفت. در سال 98این رقم به 2میلیارد‌و 400میلیون دلار رسید. طبق آماری که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرده در 5‌ماه ابتدایی سال 97نیز میزان کشفیات قاچاق لوازم یدکی خودرو برابر با رقم بی‌سابقه یک‌میلیارد‌و 600میلیون دلار بوده است که نشان می‌دهد حتی کرونا و سخت شدن تردد از مرزهای کشور هم نه فقط آمار قاچاق لوازم یدکی به کشور را کاهش نداده بلکه سیاست عدم‌تخصیص به موقع ارز و وارد نشدن قطعات خودرو به شکل قانونی، قاچاق این کالاها را افزایش نیز داده است.