پارلمان گرفتار پوپولیسم

فرزانه آیینی_خبر‌نگار


 مجلس یازدهم در آستانه 6ماهگی است و آفت کارهای پوپولیستی چنان بر بهارستان سایه انداخته که هم موضع‌گیری و عملکرد نظارتی نمایندگان و هم تکاپوی آنها در حوزه قانون‌نویسی را از اصل دور‌اندیشی و نگاه کارشناسانه به مسائل به حاشیه رانده است.
ترویج ادبیات کف خیابان از تریبون مجلس توسط جمع محدودی در بهارستان، سخنوری علیه مدیران اجرایی در اوضاع بد اقتصادی به‌سبکی که خوشایند مردم باشد و ارائه طرح‌های احساسی و بدون‌پایه کارشناسانه، 3فاکتوری است که از ابتلای بهارستان به پوپولیسم خبر می‌دهد.

چه‌کسی پوپولیست است؟
پوپولیسم عنوانی است که دولت محمود احمدی‌نژاد به آن متهم بود. حالا اما بحث بر سر این است که منتقدانی که احمدی‌نژاد را پوپولیست می‌خواندند، چرا در مقابل آفتی که مجلس یازدهم آرام‌آرام به آن دچار می‌شود، ساکتند؟ چه شده است که اغلب مدیران و مسئولان در برخی امور شباهت‌های زیادی با رفتارهای احمدی‌نژاد دارند؛ رفتارهایی که فقط جلب نظر آنی مردم را در پی دارد و ریشه‌یابی عمیق مشکلات مردم را نشانه نگرفته است؛ مثلا رفتارهایی از سوی مسئولان دیده می‌شود که در سفرهای استانی، در حلقه محافظان از سقف ماشین برای مردم دست تکان می‌دهند، نامه از دست مردم می‌گیرند، با لهجه محلی صحبت می‌کنند، مصوبات استانی می‌گذارند و... . چه شده است که بخشی از مسئولان و نمایندگان مجلس و حتی وزرا به این سمت سوق پیدا کرده‌اند؟ اینگونه رفتارها بر رویکردهای مدیریتی جمعی از مسئولان سایه افکنده است؛ سایه‌ای که قطعا به‌دلیل ارتباط نزدیک و بی‌واسطه نمایندگان مجلس شورای اسلامی با مردم حوزه انتخابیه‌شان محسوس‌تر است. حالا هم که مجلسی متفاوت از جنس سیاسی دولت روی کار آمده و اکثریت قاطع را در اختیار دارد، در مصاف با دولت این مسیر عیان‌تر شده است.
نقد دولت با ادبیات عامیانه و به دور از‌ شأن کسوت نمایندگی، تضعیف و تهدید دولتمردان و در رأس آنها رئیس‌جمهور به‌خاطر بروز و تشدید مشکلات اقتصادی مردم و کوچک شدن سفره‌های معیشتی آنها از یک‌سو و از سوی دیگر گام برداشتن به سمت تدوین طرح‌هایی چون حمایت از افشاگران فساد، اختصاص سهام به نوزادان با هدف تشویق فرزندآوری و دادن ماشین به خانوارهای بدون خودرو بدون یک ریال پول و... مواردی است که نه‌تنها قرابتی با وظیفه دور‌اندیشی و نگاه کارشناسانه نمایندگان ندارد، بلکه خبر از گرفتار شدن مجلس به حرکت‌های پوپولیستی می‌دهد. فضایی که شاید در سال‌های پایانی مجالس دیگر به‌خاطر جلب نظر مردم به شرکت در انتخابات و استمرار دوره نمایندگی، اموری مسبوق به سابقه باشد، اما روندی که مجلس یازدهمی‌ها از آغاز به کارشان در این میدان در پیش گرفته‌اند جز تضعیف جایگاه مجلس و سوق دادن مجلس به امور زودبازده و اغلب نمایشی دستاوردی نخواهد داشت.

میدانداری با تقبیح دولت 
نمونه اخیر این میدانداری‌ها، مجتبی ذوالنوری، از چهره‌های شناخته‌شده جبهه پایداری در مجلس است که ریاست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی را برعهده دارد. وی با توجه به جو نارضایتی عمومی که از مدیریت اقتصادی کشور وجود دارد و آستانه تحمل مردم را تحت‌تأثیر قرار داده، اخیرا خواستار اعدام رئیس‌جمهور شده است. او در توییتی که کنایه به حسن روحانی داشت، نوشته است: «...امروز اکثریت قاطع ملت ایران به کمتر از عزل و مجازات شما راضی نمی‌شوند. با منطق شما، رهبر انقلاب باید دستور دهند هزار بار شما را اعدام کنند تا دل مردم عزیز راضی شود.» 
در نمونه‌ای دیگر ادبیات تند و بعضا توهین‌آمیز علی‌اصغر عنابستانی، نماینده سبزوار در مصاف با دولتی‌ها در لوای نقد نیز سبکی است که این روزها در بهارستان باب شده است. او در 4 ماه اخیر بی‌وقفه از تریبون‌هایی که در اختیار داشته از بهارستان گرفته تا مصاحبه با رسانه‌ها و در فضای مجازی، دولت را آماج حملات تندش قرار داده است. او که از مدیران اجرایی دولت‌های احمدی‌نژاد است به نوعی سخن می‌گوید که قرابتی با کرسی و جایگاه نمایندگی او ندارد. وی اخیرا در توییتی خطاب به روحانی نوشت: «جناب رئیس‌جمهور! دهان‌دریدگی شما را در انواع فحش‌ها که نثار منتقدان کرده‌اید، دیده‌ایم و فرومایگی‌تان را در نسبت ناروا به ائمه‌اطهار برای نیل به مطامع سیاسی تجربه کرده‌ایم!...»
البته عنابستانی در این مسیر تنها نیست، در موردی دیگر اردشیر مطهری، نماینده گرمسار در انتقاد به غیبت روحانی در جلسه رأی اعتماد به وزیر صمت، گفت: «آقای رئیس‌جمهور که خودت را مخفی کردی، آیا می‌دانی مردم می‌گویند خدا روحانی را لعنت کند؟ چرا وزیری پیشنهاد شده است که 2دهه در خارج از کشور زندگی می‌کرده است...» چندی پیش ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد   نیز خطاب به روحانی گفته بود: «رئیس‌جمهور ما فقط در کاخ سکنی گزیده است؛ درحالی‌که همین سبک مدیریت، ‌مردم ایران را نابود می‌کند...»

سکوت هیأت نظارت و نصیحت‌های خارج از گود
توهین‌ها و ادبیات نمایندگان اصولگرا خطاب به دولتی‌ها چنان گزنده است که برخی از صاحب‌نظران سیاسی را وادار به موضع‌گیری در این میدان کرده و آنها را در مقام نصیحت به پارلمانی‌ها قرار داده است؛ چنان که احمد مازنی، نماینده ادوار مجلس در این‌باره گفت: برخی از نمایندگان مجلس از دایره نقد عالمانه و منصفانه به دولت خارج شده‌اند. وی مهم‌ترین تبعات این رفتار را باز شدن باب توهین به مقام‌ها عنوان کرد. او به ایرنا گفت: نقد عالمانه آن است که ابعاد مختلف موضوع مورد سنجش قرار گیرد و جنبه‌های مثبت و منفی آن بیان شود و نقد منصفانه هم آن است که عوامل تأثیرگذار بر وضعیت فعلی کشور شناسایی و سهم هر عامل تعیین شود.
ناصر ایمانی، از چهره‌های شناخته‌شده اصولگرا نیز در این‌باره معتقد است: برخی از نمایندگان مجلس یازدهم گمان می‌کنند که به‌کار بردن ادبیات تند و الفاظ رادیکال باعث مطرح شدن آنها در افکار عمومی، رسانه‌ها و حوزه انتخابیه خود می‌شود؛ درحالی‌که این ادبیات تند، سطح تنش میان قوای کشور را بالا می‌برد و نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه به مشکلات کشور هم می‌افزاید.
اینگونه رفتارها در صحن علنی هم زمانی خود را نشان داد که وزیر ارتباطات به مجلس فراخوانده شد و با جملات تند محسن دهنوی بدرقه شد و وزیر خارجه با فریادهای دروغگو دروغگو در مجلس مواجه شد. چنین رفتاری حتی با واکنش رهبر معظم انقلاب همراه شد؛ به‌طوری‌که ایشان در دیدار تصویری با نمایندگان مجلس، آنها را از توهین و افترا به دولتمردان منع کرده و فرمودند: «حضور وزرا در یک‌‌ماه اول آغاز به‌کار مجلس و ارائه گزارش از شرایط کشور، کار بسیار خوبی بود، اما نباید به وزرا توهین یا تهمتی زده شود.»
هنوز از بهارستان، نقد درونی نسبت به گفتمان توهین و افترا به دولتمردان دیده نشده است؛ چنان‌که اگر هیأت نظارت بر رفتار نمایندگی عیاری برای موضع‌گیری‌ها، ادبیات و سخنوری نمایندگان تعیین می‌کرد، نمایندگان به‌راحتی به سمت چنین ادبیاتی نمی‌رفتند و رفتارهای دور از آداب جمعی از آنها زیرپوستی به رویه نمایندگی و روحیه نقادی پارلمان بدل نمی‌شد.

توهین‌ها و ادبیات نمایندگان اصولگرا خطاب به دولتی‌ها چنان گزنده است که برخی از صاحب‌نظران سیاسی را وادار به موضع‌گیری در این میدان کرده و آنها را در مقام نصیحت به پارلمانی‌ها قرار داده است