در آستانه فصلی سرد

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار



ماه،‌ ماه طلا بود؛ هر گرم طلای 18عیار در کمتر از یک ماه، 25درصد گران شد. اعداد آستانه پاییز امسال، اعداد عجیبی بودند؛ سکه 16میلیون‌تومانی، دلار 30هزار تومانی در تقویم تاریخ اقتصاد ایران در پاییز سال هزار و سیصد و نود و نه، ماندگار شدند. انگار اساسا امسال، مهر،‌ماه مهربانی برای بازارها نباشد. نرخ‌ها در همه بازارها، لحظه به لحظه افزایش پیدا می‌کردند بی‌آنکه چشم‌اندازی برای متوقف شدن این روند برای آنها وجود داشته باشد. یک‌ماه مانده به انتخابات آمریکا، فشارها بر بدنه اقتصاد ایران به حداکثر خود رسید و به جز بازار سرمایه، تقریبا در همه بازارها بازدهی مثبت بود. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که تنها بازاری که در نخستین‌ماه پاییز امسال (در بازه زمانی یکم تا بیست و سوم) بازدهی منفی برای خود به ثبت رسانده، بازار سرمایه بوده است. بازدهی شاخص کل بورس در مهر‌ماه منفی
 0.6درصد برآورد می‌شود و در این درحالی است که هر گرم طلای 18عیار در همین مدت، 25درصد و هر دلار آمریکا، 16.5درصد گران‌تر شده‌اند.


بازدهی​​​​​​​ 0.6- درصد
عقب‌گرد بازار سرمایه
همبستگی نرخ دلار و شاخص کل بازار، در بررسی نمودار تاریخی این‌دو بارها ثابت شده است. افزایش نرخ دلار برای شرکت‌هایی که درآمد ارزی دارند و صادرات محورند همواره منجر به سودسازی شده است. همین مهم عموما باعث می‌شود که شاخص کل بازار با افزایش نرخ دلار رشد کند. گروه‌های پتروشیمی، ‌پالایشی، معدنی و... بعد از گرانی ارز، سود بیشتری برای سهامداران می‌سازند. از نیمه‌های پایانی مرداد اما ورق برگشته است؛ اتفاقی که پیش از این هم یک‌بار در تاریخ اقتصاد ایران رخ داده است. در دو‌ماه و نیم اخیر با وجود افزایش نرخ‌ مهارنشدنی دلار، بازار سرمایه عقب‌نشسته و درجا زده است؛ انگار که راه دلار از بورس جدا شده باشد؛ اتفاقی که خیلی‌ها ریشه آن را در بازدهی سرسام‌آور بازار سرمایه در 4ماه نخست سال‌جاری می‌دانند. به‌نظر می‌رسد شاخص افزایش شاخص کل از حدود 500هزار به 2میلیون واحد آنقدر با شیب تندی انجام شده که حالا وقت اصلاح آن رسیده و سودها پیشخور شده‌اند. در چنین بستری، دیگر حتی دلار 32هزار تومانی کمکی به بالا رفتن شاخص نمی‌کند. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که شاخص کل بازار سرمایه در پایان یکم مهر‌ماه سال‌جاری یک میلیون و 590هزار واحد و در پایان بیست و سوم مرداد ماه، بعد از فراز و نشیب‌های بسیار به یک میلیون و 580هزار واحد رسیده است؛ بورس در 3هفته نخست مهرماه، ‌0.6- درصد برای سهامدارانش بازدهی داشته است.


بازدهی 16.5 درصد​​​​​​​
رکوردهای مهرماهی دلار
قیمت دلار در پایان یکم مهرماه 27هزار و 200تومان بود؛ نرخی که خیلی‌ها در همان زمان هم آن را واقعی نمی‌دانستند و بر این باور بودند که انتخاب جوبایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و تقویت احتمال مذاکره ایران با این کشور می‌تواند آن را تعدیل کند یا حتی به 15یا 16هزار تومان برگرداند. رئیس‌کل بانک مرکزی در مهرماهی که گذشت بارها خبرهایی مثبتی درباره نرخ ارز در اینستاگرام خود منتشر کرد؛ خبرهای مثل آزاد شدن منابع بلوکه شده ارزی ایران که گمان می‌رفت بتواند ترمز دلار را بکشد اما نشد آنچه باید می‌شد. نرخ ارز بی‌توجه به همه تلاش‌ها راه افزایش را پیش گرفته بود. اگرچه در مقطعی از مهرماه نرخ دلار برای 2 روز کاهشی شد و از 29هزار تومان به 27هزار تومان رسید اما در نهایت در پایان روز بیست و چهارم مرداد مهرماه دلار با قیمت تاریخی 31هزار و 700تومان معامله شد. مقاومت 30هزار تومانی دلار بعد از چند روز درجا زدن شکسته شد و بازدهی این بازار به 16.5درصد رسید.


بازدهی 25 درصد
سرسام قیمت در بازار طلا 
بیشترین بازدهی از آن طلا بود. قیمت سکه تمام طرح جدید در روز نخست‌ماه نخست پاییز، 13میلیون و 200هزار تومان بود. در کمتر از یک‌ماه اما، قیمت سکه به 16میلیون و 500هزار تومان در بیست‌وچهارم مهر سال‌جاری رسید. طلا البته وابستگی بدون اما و اگری به دلار- در ایران- ندارد و متاثر از قیمت جهانی آن هم هست. روند افزایش قیمت طلای جهانی از هفته‌های ابتدای شیوع کرونا در جهان آغاز شد. هر اونس طلا از فاصله هجدهم مارس تا ششم آگوست (بیست‌ونه اسفند 98تا شانزده مرداد 99) از 1400دلار به 2هزار دلار رسید که این خود نیز می‌تواند یکی از علل افزایش قیمت طلا در ایران باشد. تردیدها هم از جایی آغاز می‌شود که هر اونس طلای 2هزار دلاری چندان دوام نیاورد و از بعد از ششم آگوست تا امروز روند کاهشی را در پیش گرفت. در ابتدای مهرماه سال‌جاری هر اونس طلا 1900دلار بود که این نرخ در بیست و پنجم مهر‌ماه در شیب ملایم کاهشی به 1890دلار رسید اما در ایران قیمت طلا هرگز کاهشی نشد. قیمت یک گرم طلا 18عیار در روز نخست مهر، یک میلیون و 200هزار تومان بود که در بیست‌و چهارم مهرماه به یک میلیون و 500هزار تومان رسید و بازدهی این بازار پرتلاطم در ایران درحالی‌که در همین بازه زمانی در جهان منفی یک درصد بود، 25درصد برآورد شده است.