گزارش
خدمات‌رسانی با صورت زخمی
اتوبوسرانی و مترو سخت‌ترین روزهای خود را سپری می‌کنند و اگر کمک‌های مالی نرسد، به‌زودی از توان خواهند افتاد
حامد فوقانی- دبیر سرویس شهر
حال و روز ناوگان حمل‌ونقل عمومی خوب نیست؛ کرونا به جانش افتاده و اگر کمک‌های دولتی نرسد، بی‌تردید حالش بدتر از اینی که هست می‌شود. به همین‌خاطر است که محمود ترفع، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران دیروز به همشهری گفت که اتوبوسرانی به وی‍‍ژه بخش خصوصی، صورتش را با سیلی سرخ نگه داشته است.
ناگفته پیداست که رکود اقتصادی حاکم بر ساخت و ساز، کاهش مسافران حمل‌ونقل عمومی از 4میلیون نفر به زیر 2میلیون نفر در روز و افزایش هزینه‌ها باعث شده تا پالس‌های خوبی از جیب خزانه تهران، به گوش نرسد. منابع مالی‌ای که امسال به 2 حوزه انبوه‌بر حمل‌ونقل همگانی پایتخت رسیده آنقدر ناچیز است که حتی کفاف تعمیر و نگهداری ناوگان را هم نمی‌دهد. با ریزش آمار مسافران روزانه مترو و اتوبوسرانی پس از شیوع ویروس کرونا، درآمدهای‌شان به‌شدت پایین آمده و چند روزی می‌شود که مدیران شهری هشدار می‌دهند اگر وضعیت به همین منوال بماند، ممکن است اتفاق ناگواری رخ دهد. این در حالی است که دولت ابتدای سال وعده داده بود 500دستگاه اتوبوس به تهران خواهد داد تا به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی کمک شود. اما نه‌تنها این وعده تاکنون محقق نشده و بررسی‌ها نشان می‌دهد که حالا حالاها تحقق نخواهد یافت بلکه خبری هم از تامین واگن برای مترو نیست. درصورتی که طبق قانون، دولت باید 1050واگن طی 3سال اخیر به تهران می‌داده است. از سوی دیگر، دولت حتی نقش خود در پرداخت یک‌سوم پرداخت هزینه کرایه اتوبوس و مترو را بازی نمی‌کند تا شهرداری جورش را بکشد.
محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران در همین ارتباط گفت: «کرونا میزان سفر روزانه بخش حمل‌ونقل عمومی را به نصف کاهش داده و این سبب شده تا درآمدهای مترو و اتوبوس به‌شدت پایین بیاید. درحالی‌که هزینه سرویس‌دهی، تعمیر، تامین قطعات و نگهداشت به قوت خودش باقی است و چه بسا که بالاتر هم رفته است. دولت سهم یک‌سومی خودش را در نرخ بلیت نمی‌دهد. اگر این کمبود منابع مالی یک‌سومی از سوی دولت در سال‌های گذشته به چشم نمی‌آمد، به‌دلیل پولی بود که از قبال حضور مسافران جبران می‌شد؛ اما حالا وضعیت اصلا خوب نیست و دولت باید هرچه سریع‌تر نقشش را ایفا کند» هاشمی در پاسخ به این سؤال که آیا همین مسائل باعث شده تا شهرداری به فکر افزایش دوباره نرخ کرایه‌ها باشد؟ گفت: «به هرحال وقتی خدمات‌رسانی در این حوزه‌ها به مشکل بخورد، چاره‌ای جز افزایش کرایه‌ها نیست. البته لایحه‌ای که شهرداری به شورا برای افزایش 25درصدی کرایه‌ها داد، تنها یک‌فوریتش به تصویب رسیده و کلیات و جزئیاتش مورد موافقت کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا قرار نگرفته. با این حال لایحه باید در صحن به بحث گذاشته شود و من خودم به شخصه با توجه به شرایط اقتصادی و امکان ایجاد التهاب در جامعه، مخالف افزایش کرایه‌ها هستم. باید توجه کرد که ما ابتدای سال هم یک‌بار نرخ کرایه‌ها را افزایش داده بودیم. » رئیس شورای شهر تهران در پاسخ به اینکه پس چه راهکاری برای خروج از این وضعیت پیشنهاد می‌دهید؟ گفت: «از محل بودجه 75هزار میلیارد تومانی مقابله با کرونا می‌شود بخشی را به‌دلیل ضرورت به تهران اختصاص داد تا جبران کمبودهای موجود صورت بگیرد.»
دولت حداقل سهم یک سومی خود را از کرایه اتوبوس بپردازد
محمود ترفع، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران گفت: طبق قانون یک سوم کرایه حمل‌ونقل عمومی توسط شهروندان، یک سوم توسط شهرداری تهران و یک سوم آن نیز باید توسط دولت تأمین شود. این در شرایطی است که دولت بیش از 10سال است که به جز یکی دو مرتبه که ارقام کوچکی در سنوات گذشته پرداخته، سهم یک سومی خود را پرداخت نکرده است. هم‌اکنون 3500دستگاه از اتوبوس‌های شرکت واحد فرسوده هستند و این آمار فرسودگی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. از سال 1389با وجود مصوبات مربوطه، دولت هیچ کمکی در زمینه تأمین اتوبوس نو و نوسازی ناوگان برای شهر تهران انجام نداده و 1200دستگاه اتوبوس خطوط تندرو نیز با بضاعت شهرداری تهران خریداری شده است. با وجود این، شهرداری تهران پای کار ناوگان اتوبوسرانی ایستاده و با افزایش بودجه شرکت، کل سهم دولت و بخشی از سهم مردم را نیز برعهده گرفته است. باید توجه شود که اِعمال تحریم‌های ظالمانه بر واردات و قیمت قطعات اتوبوس و هزینه‌های پشتیبانی تعمیرات و نگهداری به‌شدت تأثیر گذاشته و افزایش پی در پی نرخ ارز، باعث ازدیاد پیاپی قیمت قطعات و هزینه‌های پشتیبانی شده است. علاوه بر محدودیت‌های ناشی از جنگ اقتصادی دشمنان، در حال مبارزه با اپیدمی ویروس کرونا نیز هستیم. شیوع ویروس کرونا، آمار خدمات‌رسانی اتوبوسرانی را از یک میلیون و 800هزار جابه‌جایی روزانه به کمتر از 700هزار جابه‌جایی روزانه کاهش داده و شرکت واحد به‌طور اعم و شرکت‌های خصوصی اتوبوسرانی به‌طور اخص، متحمل ضرر و زیان بسیاری شده‌اند؛ چنانچه حتی هزینه‌های روزمره آنها نیز تأمین نمی‌شود و این شرکت‌ها به‌اصطلاح با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته‌اند.
نگاه دست چندمی به حمل‌ونقل عمومی
محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران
دولت به حمل‌ونقل عمومی شهری، به‌صورت مسائل دست چندمی نگاه می‌کند. به همین‌خاطر بسیاری از موضوعات پیگیری نمی‌شود. قیمت تمام‌شده بلیت مترو حدود 10هزار تومان است. این رقم برای شهروندان و شهرداری زیاد است و بنابراین طبق قانون باید تقسیم بر 3شود. اینگونه یک‌سهم رقم بلیت به‌عهده دولت، یک‌سوم به‌عهده شهرداری و یک‌سوم به‌عهده شهروندان خواهد بود. اما دولت چون سهم خود را نمی‌پردازد، در نتیجه شهرداری ناچار است، جورش را بکشد و این کار را سخت می‌کند. این در حالی است که وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی خوب نیست و باید خدمات با کیفیت بالاتری به شهروندان ارائه شود. بنابراین گره رفع مشکلات مثل فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی و کمبود واگن مترو اکنون در دست دولت است و اگر منابع حمایتی تامین شود، ترافیک و آلودگی هوا هم کاهش می‌یابد.
