رازهای زندگی سالم

آدم شاد و سالم ترکیبی است که از به نتیجه رسیدن تلاش برای ساختن جسم و روح سالم به‌دست می‌آید. به‌عبارت دیگر بیماری و رنج بخشی انکارناپذیر از زندگی است و هیچ‌کس را نمی‌توان یافت که در زندگی‌اش بیمار نشود و یا روزهای سخت نداشته باشد. خواندن توصیه‌هایی که در این مطلب آمده یک چیز است و عمل کردن به آن چیز دیگری. بهار است و روزگار در حال نو شدن؛ هفته جهانی بهداشت نیز از دیروز با شعار پوشش همگانی سلامت برای همه در هر مکان شروع شده است. بد نیست برای شادی و سلامت با نیم‌نگاهی به این مطلب دست به‌کار شوید.

قدم اول برای سلامتی خودمراقبتی است
خودمراقبتی اقدام داوطلبانه‌ای است که فرد با آگاهی و برنامه از پیش تعیین شده به‌خود برای زندگی سالم کمک می‌کند. این عمل جنبه‌های مختلف دارد و می‌تواند در راستای حفظ سلامت در ناخوشی‌های جزئی و یا مزمن و حاد اعمال شود. توجه به وزن، اهمیت ورزش، آشنایی با تغذیه سالم و مضرات دخانیات، اقدام به ترک سیگار و توجه به نقش خواب و استرس در سلامت ازجمله بخش‌های خودمراقبتی است. خود‌مراقبتی مرز باریکی با خوددرمانی دارد. خوددرمانی به فرایندی می‌گویند که در آن فرد بدون اینکه اطلاعات اولیه از بیماری‌اش داشته باشد با دیدن نخستین نشانه‌ها اقدام به مصرف انواع داروها از مسکن‌ها تا آنتی‌بیوتیک‌های متنوع کند یا نسخه‌های گیاهی بزرگ‌ترهای فامیل را عملی کند. این در حالی است که به گفته دکتر اخوا، متخصص طب اورژانس، خوددرمانی مثل قدم گذاشتن در اتاقی تاریک بدون چراغ است. بیشتر مردم وقتی بهشان گفته می‌شود وارد کار پزشکی نشوید می‌گویند خوردن یک استامینوفن که نیاز به تجویز پزشک ندارد. درحالی‌که پزشکان می‌گویند اگر فیزیولوژی بیماری، مکانیسم و مشکلات بدن خود را شناختید و دانستید عامل بیماری چیست بعد می‌توانید خودسرانه دارو مصرف کنید.

روند کاهش وزنتان را کامل کنید

آمار نشان می‌دهد که کاهش وزن در صدر فهرست تصمیماتی قرار دارد که مردم اتخاذ می‌کنند. اگر این کار، جزئی از لیست برنامه‌های امسال شما هم هست برای آن برنامه‌ریزی کنید. در این مسیر خوردن صبحانه را فراموش نکنید. بهترین گزینه برای صبحانه خوردن غذاهایی با حجم پروتئین و فیبر بالاست که به‌مدتی طولانی شما را سیر و سرحال نگه دارد. تحقیقات بسیاری ثابت کرده است که خوردن صبحانه باعث کاهش وزن می‌شود. از خوردن هله‌هوله دست بردارید و آن را به مهمانی‌ها محدود کنید. به جای‌ آن بسته به طبع‌تان برای خود دمنوش درست کنید. مثلا مشخص شده که زعفران جلوی اشتها را می‌گیرد و باعث افزایش سطح سروتونین می‌شود هورمونی که خلق و خو، خواب و اشتها را کنترل می‌کند؛ یا مصرف عصاره دانه قهوه می‌تواند وزن را در درازمدت کاهش دهد. ترکیب طبیعی بسیار فعال به نام «اسید کلروژنیک» با مهار ترشح گلوکز در بدن، این کار را انجام می‌دهد و باعث می‌شود که از چربی به‌عنوان سوخت استفاده شود (چربی‌سوزی). این دو مکانیسم ترکیبی، برای جلوگیری از جذب چربی و از بین بردن وزن اضافه باهم همکاری می‌کنند.

دست از یکجانشینی بردارید

تصورتان را از ورزش‌کردن و تبدیل‌شدن به یک ورزشکار حرفه‌ای به یک سبک زندگی تبدیل کنید. یعنی همانطور که نباید روزتان را بدون صبحانه شروع کنید، فعالیت بدنی را نباید از زندگی‌تان حذف کنید. افرادی که دچار بیماری هستند، باید در انتخاب نوع ورزش احتیاط زیادی به خرج دهند و از پزشک در مورد نوع و شدت آن مشورت بگیرند. اما توصیه ثابت برای افراد سالم ورزش برای تندرستی است. ورزش سبب بالارفتن جریان خون می‌شود، اکسیژن بیشتری به سلول‌ها می‌رساند، متابولیسم را تند‌تر می‌کند، عملکرد غدد و ارگان‌های داخلی را ارتقا می‌دهد؛ عمل هضم را بهبود می‌بخشد، باعث تسریع در فرایند دفع می‌شود، ریسک ابتلا به بیماری‌ها را کاهش می‌دهد، مفاصل انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا می‌کند، عضلات نیرومند شده، هماهنگی و تعادل بدن افزایش می‌یابد، واکنش‌پذیری بدن بالا می‌رود، استرس کم می‌شود، انرژی زیاد می‌شود و بدن آرام شده و ذهن تخلیه می‌شود. همه این محاسن را گفتیم که بدانید اگر در محل کار و یا زندگی یکجانشین هستید و تحرکی ندارید، همت کنید و برای حداقل 3 یا 4 روز در هفته به‌طور مکرر ورزش کنید.

چه بخورید و چه بیاشامید

ایجاد تغییر در سبک زندگی محدود به این موارد که گفته شد، نمی‌شود. اگر می‌خواهید زندگی سالمی داشته باشید علاوه بر اینکه باید یکسری از خوراکی‌ها را از زندگی‌تان حذف کنید، باید یکسری مواد غذایی فیبردار را به رژیم روزانه‌تان اضافه کنید؛ یعنی هر وعده غذایی را سرشار از فیبر کنید. غذاهایی مثل برشتوک، نان و پاستا، سیب با پوست، گلابی با پوست، موز سبز، هویج، کشمش، برنج قهوه‌ای، ذرت، عدس، لوبیا، بادام، دانه‌های آفتابگردان، پسته، کاهو، بروکلی، سیب زمینی پخته و گوجه فرنگی همگی مملو از فیبر هستند. فیبر باعث می‌شود متابولیسم شما روندی ثابت پیدا کند. نتیجه چنین اتفاقی این است که شما در ادامه روز کمتر دچار گرسنگی شدید شده و بنابراین کمتر سراغ خوردن غذاهای پرکالری و مضر می‌روید(شکلات، شیرینی و بیسکوئیت). در وعده ناهار و شام دوسوم غذایتان گیاه باشد. از سوی دیگر تا می‌توانید آب بخورید. با گرم شدن هوا نیاز به آب خود را بیشتر نشان می‌دهد. دهیدراته شدن بدن یا همان کم‌آبی می‌تواند عوارض بسیار بدی برای بدن داشته باشد. عملکرد صحیح ذهنی و شادابی و سلامت پوست نیز ارتباط مستقیمی با مقدار آب بدن دارد. از بهترین روش‌ها برای تعیین مقدار آب مورد نیاز، داشتن رنگ شفاف ادرار است؛ اگر ادرار شما غلیظ و پررنگ است یعنی آب کافی به بدن شما نرسیده است. این سه سم را از زندگی خود حذف کنید (شکر، نمک و روغن) خوردن بیش از اندازه این مواد مساوی با چاقی، فشار خون و دیابت است؛ بیماری‌های غیرواگیری که به تنهایی می‌توانند سلامت افراد را تخریب کنند.

امسال یک مهارت جدید یاد بگیرید

فرایند یادگیری، سلول‌های مغز را تحریک و از آن محافظت می‌کند، مخصوصا اگر چیزی مانند نواختن یک ساز یا یادگیری زبان دوم باشد. مطالعات متعددی ارتباط بین درس‌های موسیقی و افزایش توانایی‌های شناختی و هوش را نشان داده‌اند. براساس تحقیقات دانشگاه نورث وسترن، کسانی که به 2زبان صحبت می‌کنند نسبت به کسانی که به یک زبان حرف می‌زنند، راحت‌تر می‌توانند تمرکز کنند و همزمان چند کار را انجام دهند. مطالعات دیگری نشان می‌دهند که صحبت کردن به 2زبان، خطر ابتلا به زوال عقل در سنین بالای ۶۵سال را کاهش می‌دهد. 

رمز موفقیت در توقع کم و خوش‌بینی است

انتظارات و توقعات خیلی بالا معمولا به ناکامی می‌انجامد؛ اصولا توقعات در سطح پایین‌تر بیشتر به نتایج دلخواه و مطلوب منجر می‌شود. افرادی سلامت روان دارند که بتوانند با نرسیدن به هدف از تلاش دست برنداشته و همچنان امیدوار باشند. تلاش برای به‌دست آوردن بهترین‌ها ضروری است و کمال‌گرایی به‌معنایی که شکست هرگز وجود نداشته باشد، نوعی بیماری و اختلال است. بنابراین نه از خود توقع موفقیت صددرصد در تمامی لحظات زندگی داشته باشید نه از دیگران توقع همراهی همیشگی. کاهش سطح توقعات و مهار آرزوهای بلند پروازانه بهتر می‌تواند به شادمانی و سلامت برساندتان. از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های افرادی که سلامت روان دارند نگاه خوش‌بینانه و تفکر مثبت است. خوش‌بینی تفسیر و برداشت مثبت از اتفاقات است.

با بالا پایین زندگی از تعادل خارج نشوید

اگرچه بیماری‌های روانی از طریق ژن قابل انتقال است، اما متعادل‌بودن مهارتی است که می‌توان آن را یاد گرفت. مهم این است که ایمان داشته باشید همانطور که روزهای شاد می‌گذرند، روزهای تلخ هم سپری می‌شوند. دوری از منفی بافی، عقاید و تصورات تکراری و افراد منفی‌گرا، دشوار، اما برای تغییر حال ما از بد به خوب، بسیار مؤثر است. روزهای تلخ که گذشت، به گذشته تعلق دارد و نباید در آن ماند، همانطور که نباید اضطراب روزهای نیامده را داشت. یکی از عمده‌ترین مواردی که می‌تواند سلامت را از شما بگیرد، این است که دائم افسوس گذشته را بخورید. شما نمی‌توانید گذشته را تغییر دهید پس دلیلی ندارد با آن زندگی کنید. در واقع خطاها از ما افرادی قوی‌تر وعاقل‌تر می‌سازند. قدیمی‌ها می‌گویند هر اتفاق بد در دل خود جای یک شُکر دارد. پیدا کردن این شکر نیاز به مهارت دارد.

به موقع و کافی بخوابید

جمله‌ای منسوب به زرتشت وجود دارد که می‌گوید: خفتن هنری کوچک نیست: برای آن سراسر روز را بیدار می‌باید بود. این جمله را متخصصان مغز هم تأیید می‌کنند. هنگامی که خواب هستید، مغزتان خاطره‌ها را به حافظه طولانی مدت منتقل می‌کند. این خاصیت به کمک فرایند یادگیری می‌آید. یعنی خوابیدن در به یاد سپردن چیزهایی که در طول روز یاد گرفته‌اید کمک می‌کند. مغز به هنگام خواب نسبت به بیداری با سرعت بیشتری دستور پاکسازی‌ سموم را از بدن می‌دهد. عملکرد بهتر مغز به خواب بستگی دارد و برای انجام چند کار همزمان باید تقویت شود. کمبود خواب می‌تواند بر توانایی شخص در این مورد اثر بگذارد. رانندگی یکی از مثال‌های انجام دادن چند کار همزمان است، چرا که از دست‌ها، پا‌ها، چشم‌ها و هوشیاری فرد استفاده می‌کند. همچنین افرادی که مبتلا به افسردگی هستند، یا کم و یا بیش از حد می‌خوابند در نتیجه میزان خواب در سلامت روان مؤثر است. در واقع بخشی از مغز که مسئول تنظیم چرخه خواب و بیداری است، در بیماری افسردگی از بین می‌رود.