زخم انحصار بر اکوسیستم استارتاپی

عمادالدین قاسمی پناه- خبر‌نگار

  قوانین ضد‌انحصار در همه دنیا فراگیر است اما روز گذشته دیوان عدالت اداری رأی شورای رقابت دایر بر شکایت استارتاپ چیلیوری علیه اسنپ‌فود را پس از یک‌سال باطل کرد. این در حالی است که چیلیوری در اواخر سال98 به دلایلی چون شیوع کرونا و آنچه این استارتاپ آن را «ادامه‌دار بودن حرکت‌های انحصارطلبانه اسنپ‌فود» خوانده بود، به‌کار خود پایان داد و از هستی ساقط شد.

قوانین ضد‌انحصار
در یک جمله قوانین ضد‌انحصار به این معنی است که برای نظارت بر فرایند توزیع قدرت اقتصادی در تجارت، قوانینی وضع می‌شود تا از رقابت سالم و اقتصاد قابل توسعه اطمینان حاصل شود. اگرچه قوانین ضد‌انحصار تقریبا در مورد همه بخش‌های تجاری و اقتصادی اعمال می‌شود، اما با ظهور صنایع فناورانه و دیجیتال، این قوانین حضور خود را پررنگ‌تر از پیش کرده است؛ به‌طوری که تقریبا هر روز از دادخواست‌های یک شرکت فناوری در دنیا علیه شرکت رقیب باخبر می‌شویم.
چندی پیش شرکت اپیک‌گیمز که سازنده بازی ویدئویی پرطرفدار و محبوب فورتنایت است، از شرکت اپل در قالب قوانین ضد‌انحصار شکایتی را تقدیم مقام قضایی آمریکا کرد.
یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌ها مربوط به شرکت مایکروسافت است که در سال 1999 میلادی دولت فدرال آمریکا، 20ایالت، اتحادیه اروپا و تعدادی شرکت خصوصی از این غول فناوری به‌خاطر فعالیت‌های انحصارطلبانه‌اش، ازجمله ایجاد انحصار در تولید سیستم‌های عامل کامپیوتری شکایت کردند. نکته جالب در پرونده این بود که مبنای اصلی رسیدگی به آن، قدیمی‌ترین قانون ضد‌انحصاری یا آنتی‌تراست آمریکا موسوم به «قانون شرمن» بود؛ قانونی که در سال 1890 میلادی از سوی جان شرمن، سناتور جمهوریخواه کنگره آمریکا پایه‌گذاری شد.
در کشور ما هم قانون «تسهیل رقابت و منع انحصار» که برگرفته از اصل44 قانون اساسی است، مبنای رسیدگی به دعاوی مربوط به انحصارطلبی فعالیت‌های اقتصادی قرار می‌گیرد و شورای رقابت مرجع بررسی اینگونه پرونده‌ها معرفی شده است. یکی از نمونه‌های اختلاف بین استارتاپ‌ها پرونده مربوط به شکایت تپسی از اسنپ بود. ماجرا از این قرار بود که شرکت اسنپ به رانندگانی که اپلیکیشن این شرکت را روی گوشی خود دانلود کرده بودند، اجازه دانلود اپلیکیشن تپسی را نمی‌داد. با این حال اسنپ توانست پیروز این پرونده حقوقی شود.

ماجرای چیلیوری و اسنپ‌فود
مهرماه سال گذشته چیلیوری پس از شکایت از اسنپ‌فود به‌خاطر فعالیت‌های انحصارگرایانه، ازجمله قرارداد با رستوران‌ها و الزام آنها به همکاری انحصاری با اسنپ‌فود و منع آنها از همکاری با سایر پلتفرم‌های سفارش غذای آنلاین و همچنین حذف آنها از پلتفرم اسنپ‌فود درصورت عدم‌تبعیت از این بند قرارداد، شورای رقابت به نفع چیلیوری رأی داد و اسنپ‌فود را به پرداخت 100میلیون تومان جریمه محکوم کرد. پس از آن اسنپ‌فود با ارائه اعتراض، شورای رقابت را برای رسیدگی به این پرونده صالح ندانست. اما شورای رقابت اعتراض اسنپ‌فود را وارد ندانست و این پرونده در دیوان عدالت مطرح شد. اگرچه اکنون چیلیوری فعالیت خود را متوقف کرده است، با این حال دیوان عدالت با اعلام اینکه «طرف شکایت صرفا با توسل به اظهارات کلی و بدون ارائه مدارک و اسناد مثبت وقوع تخلف از سوی خواهان، مبادرت به صدور حکم نموده و هیچ‌گونه مدرکی دال بر این موضوع وجود ندارد، لذا رأی صادره واجد ایرادات شکلی و ماهوی مؤثر است» رأی شورای رقابت را باطل کرده است.