سود صنعت خودرو در جیب واسطه‌ها

 داده‌های آماری نشان می‌دهد زیان شرکت‌های خودروساز تحت‌تأثیر قیمت‌گذاری دستوری دولت، همچنان در حال افزایش است؛ به‌طوری که میزان زیان شرکت ایران‌خودرو در بهار امسال 109درصد بیشتر از پارسال بوده است. مطابق این اطلاعات، فقط 2شرکت ایران‌خودرو و سایپا ظرف سال‌های 97و98 بیش از 42هزارو 600میلیارد تومان زیان، تولید کرده‌اند. حالا دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو می‌گوید جمع کل زیان خودروسازان از 80هزار میلیارد تومان فراتر است. به گزارش همشهری، تحریم‌ها یک‌طرف، قیمت‌گذاری دستوری طرف دیگر. اغلب اقتصاددانان می‌گویند قیمت‌گذاری دستوری که منشأ آن دولت است، چنان رانت‌های عظیمی در طول سال‌های گذشته بین ویژه‌خواران و ژن‌های خوب توزیع کرده که اقتصاد ایران را به یک کلاف سردرگم تبدیل کرده و  بازکردن گره آن، دیگر به‌راحتی میسر نیست. این قیمت‌گذاری دستوری از طریق توزیع رانت در چند دهه گذشته به شکل‌گیری مافیا‌های قدرتمندی منجر شده که از این رانت نفع می‌برند و اثر‌گذاری آن حتی از تحریم‌ها هم بدتر است. ریشه این توزیع رانت در سرکوب بازار و قیمت‌گذاری دستوری است؛ زیرا با قیمت‌گذاری دستوری تولید‌کننده و مصرف‌کننده در بلندمدت در نهایت متضرر می‌شوند و سود اصلی نصیب دلالان می‌شود. همین حالا دولت از طریق تعیین دستوری قیمت‌ها در بازار خودرو از یک طرف منجر به افزایش زیان شرکت‌های خودروساز شده و از طرف دیگر رانت زیادی را بین عده‌ای خاص که از تفاوت قیمت کارخانه تا حاشیه بازار ارتزاق می‌کنند، توزیع کرده است.

افزایش زیان شرکت‌های خودروساز
تازه‌ترین اطلاعات از میزان سود و زیان شرکت‌های خودروساز نشان می‌دهد میزان زیان شرکت ایران‌خودرو تحت‌تأثیر قیمت‌گذاری دستوری در 3ماهه اول امسال بیش از 109درصد رشد کرده و از 1773میلیارد تومان در 3ماهه سال 98به 3704هزار میلیارد تومان در 3ماهه امسال رسیده است. سایپا هنوز اطلاعات مالی 3ماهه‌اش را منتشر نکرده است، اما برآورد می‌شود مقدار زیان شرکت سایپا نیز در 3ماهه اول امسال همین میزان باشد. 2شرکت زامیاد و پارس‌خودرو نیز با وجود آنکه عملکرد بهتری نسبت به ایران‌خودرو و سایپا داشته‌اند، اما آمار‌ها نشان می‌دهد در 3ماهه امسال به‌ترتیب 146و 305میلیارد تومان زیان کرده‌اند. داده‌های سالانه نیز نشان می‌دهد 2شرکت ایران‌خودرو و سایپا در طول سال‌های 97و 98جمعا 42هزارو 600میلیارد تومان زیان کرده‌اند که این مقدار زیان بدون درنظر گرفتن زیان سال‌های قبل و همینطور بدهی این شرکت‌ها به قطعه‌سازان و سایر نهاد‌هاست. هم‌اکنون میزان بدهی شرکت‌های خودروساز به شرکت‌های قطعه‌سازی‌ به 34هزار میلیارد تومان رسیده که از این مقدار 15هزار میلیارد تومان مربوط به مطالعات معوق است و منجر شده ضربات مالی بزرگی به صنعت قطعه‌سازی‌ وارد شود؛ به‌طوری که هم‌اکنون از یک‌هزار و ۲۰۰ قطعه‌ساز رسمی فعال با ۵۵۰ هزار نفر نیروی شاغل، ۴۰۰ واحد تعطیل شده‌اند و ۳۰۰ واحد در حالت نیمه‌تعطیل هستند. موج بیکاری در این صنعت در حال افزایش است.

زیان 80هزار میلیارد تومانی
همزمان با انتشار این آمار، دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو اعلام کرد: جمع کل زیان انباشته صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی‌ به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری خودرو به ۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. آرش محبی‌نژاد در این‌باره گفت: التهاب امروز بازار خودرو و شکاف شدید قیمت‌های خودروساز و بازار، نتیجه تصمیمات غلط در حوزه قیمت است که سبب شده قطعه‌ساز و خودروساز با زیان تولید کنند و عرضه خودرو نیز ناکافی باشد. او افزود: قیمت‌گذاری دستوری خودرو تبعات زیادی دارد؛ به‌طور مثال هم‌اکنون خودروسازان تولیدات قطعه‌سازان را با قیمت‌های درستی نمی‌خرند و این موضوع مشکلات زیادی ایجاد کرده است؛ به همین دلیل یکی از درخواست‌های قطعه‌سازان‌، اصلاح قیمت قطعات با بالا یا پایین رفتن ۱۰ درصدی نرخ نهاده‌های تولید است. محبی‌نژاد ادامه داد: با محاسبات این انجمن، قیمت قطعات خودرو باید به‌طور متوسط ۶۵درصد افزایش یابد، اما قراردادهای بین خودروسازان و قطعه‌سازان به کندی در حال تعدیل است. او اضافه کرد: قطعه‌سازان دربرابر شرکت‌های بزرگ تولیدکننده مواداولیه همچون فولاد مبارکه، مس سرچشمه، پتروشیمی‌ها و شرکت‌های خودروسازان میان 2سنگ بزرگ آسیاب گیر افتاده و در حال له شدن هستند.