سوءقصد به ناوالنی هشداری برای تروریسم بیولوژیک

 بهرام امیراحمدیان_کارشناس اوراسیا

در نـظام‌های سـیـاسـی، مخالـفان را به 2شـکـل از میدان به‌در می‌کنند؛ یا آنها را در انتخابات شکست می‌دهند، یا آنها را حذف فیزیکی می‌کنند. حذف فیزیکی از دیرباز در تاریخ، در ساختار حکومت‌ها وجود داشته است؛ هم در غرب، هم در شرق و هم در جهان اسلام. برخی از ائمه اطهار را با زهر به شهادت رساندند. 
در دمکراسی‌های غربی، مخالفان را در انتخابات و از طریق رای‌گیری حذف می‌کنند. در دمکراسی‌های غربی حذف فرد به‌معنای مرگ سیاسی او نیست. مثلا حزبی 49درصد رأی می‌آورد و حزب دیگر 51درصد. آن 49درصد دشمن 51درصد نیست و می‌بینیم که باز هم باهم کار می‌کنند. در شرق اما اغلب می‌بینیم که مخالفان را چنان حذف می‌کنند که دیگر نتوانند روی پای خود بایستند.
روسیه پیش از این دوره‌های تزاری و کمونیستی را به خود دیده است. در هر 2دوره یادشده، حذف فیزیکی مخالفان اتفاقی معمول بوده است. تکرار چنین رویکردی در دوره کنونی اما اتفاقی خطرناک است. تعداد زیادی از مخالفان حزب روسیه واحد که سال‌هاست در این کشور قدرت را در دست دارد، یا با ترور یا با مسمومیت حذف شده‌اند. هرچند در همه موارد هیچ‌گاه مدرک مشخصی به‌دست نیامده که افراد به دستور دولت روسیه حذف شده باشند.
مسمومیت الکسی ناوالنی که از او به‌عنوان مهم‌ترین دشمن ولادیمیر پوتین نام برده می‌شود، تازه‌ترین مورد از موارد اینچنینی است. 2سال قبل، سرگئی اسکریپال جاسوس سابق روسیه به‌همراه دخترش در انگلیس با نوعی سم اعصاب مسموم شدند. اسکریپال هم با سم نوویچوک مسموم شد که گفته می‌شود اکنون در ماجرای مسمومیت ناوالنی هم مورد استفاده قرار گرفته است. پیش از آن، ویکتور یوشچنکو، رئیس‌جمهور سابق اوکراین و رهبر مخالفان در این کشور هم سابقه مسمومیت دارد. آثار مسمومیت یوشچنکو با سم دیوکسین در چهره او تا به امروز مشهود است.
اغلب وقایع اینچنینی به‌صورت سازمان‌یافته و از سوی دولت‌ها انجام شده است. حذف مخالفان براساس این سازوکار و با استفاده از مسمومیت را باید نوعی تروریسم بیولوژیک دانست. در مجامع بین‌المللی باید اینگونه اقدامات را هم‌راستای کاربرد سلاح‌های میکروبی تلقی کرد. سلاح‌های میکروبی بعد از جنگ جهانی اول، در جنگ‌های مختلف ازجمله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز به‌کار برده شده است. 
جامعه جهانی باید راجع به این روند با حساسیت بیشتری برخورد کند و به‌دنبال یافتن عاملان چنین اقدامات تروریستی باشد. آنچه در ماجرای الکسی ناوالنی رخ داده، هشداری به دولت‌های جهان است تا مانع از شکل‌گیری یک روند تازه در عرصه تروریسم و جنگ‌های نامتقارن شوند. در تروریسم بیولوژیک، ترکیبات شیمیایی به‌عنوان سلاح مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخلاف تسلیحات هسته‌ای که نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار و دانش تکنولوژیک است، دستیابی به سلاح‌های بیولوژیک و ترکیبات شیمیایی چندان پیچیده نیست. کشورهای کوچک و حتی گروه‌های تروریستی می‌توانند با دست یافتن به چنین ابزارهایی نه‌تنها امنیت چهره‌های سیاسی را به خطر بیندازند، بلکه به سلامت جوامع نیز آسیب بزنند.
 استفاده از گاز سارین توسط یک فرقه کوچک در سال1995 در حمله به متروی توکیو که 13کشته به‌جا گذاشت، نمونه‌ای از کاربرد چنین ابزارهایی است. جامعه جهانی پس از ماجرای سوءقصد به الکسی ناوالنی باید با حساسیت بیشتر از ایجاد یک روند تازه در کاربرد تروریسم بیولوژیک، چه از سوی دولت‌ها و چه از سوی گروه‌های تروریستی، جلوگیری کند.