رکاب‌زنی سفرا با شهردار

 تقارن روز جهانی بدون خودرو با سه‌شنبه‌های بدون خودرو به جذابیت‌های این روز اضافه کرده بود. شهردار تهران که به همراه جمعی از مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر با دوچرخه از میدان توحید به سمت پارک لاله حرکت کرده بودند، در این پارک با 6سفیر کشوراروپایی و 2نماینده از سازمان‌های مقیم ایران همراه شدند؛ سفرا و نماینده‌هایی که با دوچرخه خود در این برنامه شرکت کرده بودند. سفیر اتریش زمانی که دوچرخه سیدآرش حسینی‌میلانی، عضو شورای شهر تهران را دید، خطاب به پیروز حناچی گفت: «این دوچرخه QR code دارد» که شهردار تهران تأیید کرد و گفت: «بله، همین استفاده از تکنولوژی‌ها به شکل صحیح و جذاب است که باعث می‌شود مردم نسبت به این مُدِ حمل‌ونقلی اقبال بیشتری نشان ‌دهند.»
آنها با دوچرخه بعد از پارک لاله راهی پارک‌شهر شدند و از موزه صلح بازدید کردند. پس از این بازدید، شهردار تهران در جمع خبرنگاران گفت: «در تهران روز جهانی بدون خودرو، مصادف با روز سه‌شنبه‌های بدون خودرو بود. ما با مردم عهد بستیم در روز سه‌شنبه‌های بدون خودروی تهران، با دوچرخه تردد کنیم. به همین منظور در روز جهانی بدون خودرو با تعدادی از سفرای دیگر کشورها که در تهران حاضر بودند، با دوچرخه مسیر پارک لاله تا پارک شهر را طی کردیم.» پیروز حناچی ادامه داد:‌ « از آنجایی که روز صلح هم بود، به موزه صلح تهران رفتیم و از این موزه که حول محور گازهای شیمیایی و مضرات جنگ شکل پیدا کرده است، بازدید کردیم. امیدواریم موضوع صلح موضوع محوری جهان باشد.»
او عنوان کرد: «در دوچرخه‌سواری که با سفرا داشتیم، بخش عمده‌ای از راه را از مسیرهایی آمدیم که برای دوچرخه امن شده بود. در تهران حدود 170کیلومتر مسیر امن برای دوچرخه وجود دارد که 30 تا 40کیلومتر آن برای دوره جدید است و در دستور کار  داریم تا این مسیرهای امن را تا 500کیلومتر افزایش بدهیم. اکنون همکاران ما در خیابان‌های میرداماد، طالقانی، کریم‌خان و بلوار کشاورز در حال توسعه این مسیرها هستند.» شهردار تهران یادآور شد: «جالب است بدانید طی هفته گذشته در کنفرانس شهرهای اروپایی طرح دوچرخه‌سواری تهران مورد تقدیر قرار گرفت. برای اروپایی‌ها اجرای چنین طرحی، جدید و جالب بود. البته برای ما موضوع تازه‌ای نیست، مردم ما 50سال قبل هم در تهران با دوچرخه تردد می‌کردند.»

افزایش سهم دوچرخه تا پایان سال
در روز جهانی بدون خودرو در تهران، در اقدامی نمادین 22مسیر برای پیاده‌ها و دوچرخه‌سوارها آماده شده است. هماهنگی‌ها با پلیس راهور انجام شد تا مردم بیشتر با معنای بازپس‌گیری سهم‌شان از معابر از خودروها آشنا شده و در مسیر توسعه مسیرهای ویژه وسایل نقلیه پاک همراه‌تر شوند؛ چراکه شهرداری تهران درنظر دارد سهم دوچرخه از حمل‌ونقل عمومی را تا پایان سال‌جاری به یک درصد افزایش دهد. این رقم در ابتدای این دوره مدیریت شهری نیم‌دهم درصد بوده و قرار است طی دوره‌ای 5ساله به 4درصد افزایش پیدا کند. پیروز حناچی همچنین در دیدار با سفرای کشورها و نماینده سازمان بهداشت جهانی در ایران که به مناسبت روز جهانی بدون خودرو برگزار شد، گفت: «زیرساخت‌های رسیدن به سهم 4درصدی دوچرخه در ترددهای شهری در حال انجام است. در فرهنگ و ادبیات فارسی یک بیت شعر، گاهی کار ساعت‌ها صحبت را انجام می‌دهد. بر همین اساس به این بیت شعر اشاره می‌کنم که «آب کم جو تشنگی آور به‌دست / تا بجوشد آب از بالا و پست.»
او در ادامه  گفت: «ما در تهران شرایط خاصی داریم، ارتفاعات البرز منبع آب تهران هستند و هر سال ۲۵۰میلیون مترمکعب به تهران آب وارد می‌شود. آنها که تهران را پایتخت کردند انتخاب درستی داشتند. زمانی تهران با ۶۰۰ قنات فعال آب را به قسمت‌های جنوبی آن می‌رساند. در تهران یک اثر ثبت جهانی به‌نام کاخ گلستان وجود دارد و طبیعتی استثنایی که اختلاف شمال و جنوب تهران را نمایان می‌کند. درحالی‌که در کوهستان‌های شمال تهران گاهی دما به ۲۰درجه زیر صفر می‌رسد همزمان در شنزار‌های جنوب تهران شتر پرورش می‌دهند و این تنوع اقلیمی در کلانشهرهای دنیا کم‌نظیر است و امیدوارم روزهای خوب و خاطره‌انگیزی را در تهران تجربه کنید.»
او با اشاره به سالگرد دفاع‌مقدس در کشور گفت: «با اینکه جنگ تحمیلی خسارات زیادی به کشورمان وارد کرد، اما این جنگ نمایشگر رشادت و دلاوری جوانان این سرزمین است. کشورهایی که دوران جنگ و تلخی آن را درک کرده باشند ارزش صلح را بیشتر درک می‌کنند. جنگ برای ما تجربه‌ای بوده است که از آن برای حل مشکلات جاری استفاده می‌کنیم.»
شهردار تهران ادامه داد: «یکی از عارضه‌های کلانشهرها کم‌تحرکی و بیماری‌های ناشی از آن برای شهروندان است. به همین دلیل دوچرخه‌سواری علاوه بر اینکه یکی از مدهای حمل‌ونقلی است باید از زاویه سلامت هم به آن نگاه کرد.»
حناچی گفت: «در تهران حدود ۱۷۰کیلومتر مسیر دوچرخه وجود دارد که ۴۰کیلومتر آن در مدیریت جدید شهری ساخته شده است و این مسیرها در مناطق شهرداری در حال توسعه است و مقرر شده سهم دوچرخه که از ابتدای این دوره نیم‌دهم درصد بوده در دوره‌ای 5ساله به 4درصد افزایش پیدا کند. هم‌اکنون این رقم به ۹دهم درصد رسیده و امیدواریم تا آخر امسال این رقم به یک‌درصد  برسد.»

کاهش آلایندگی‌ها در شرایط سخت
برنامه شهرداری تهران بر مبنای کاهش آلایندگی، کنترل ذرات معلق و گازهای آلاینده و کاهش جدی آنها و معاینه فنی خودروهاست. شهردار تهران با بیان این مطلب گفت‌: «همچنین توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی در دستور کار قرار دارد. هم‌اکنون ۲۴۰کیلومتر مسیر ریلی در 7خط در تهران وجود دارد و همین مقدار نیز برنامه برای توسعه آن پیش‌بینی شده است. توسعه شبکه اتوبوسرانی نیز در شرایط تحریم کار بسیار سختی است.»
او گفت: «امسال آخرین سال قرن هجری شمسی است و به‌عبارتی من آخرین شهردار این قرن در تهران هستم. شهرداری تهران به‌مناسبت پایان قرن هجری شمسی برنامه‌های متفاوتی در سطح شهر تهران دارد که به عنوان تهران۱۴۰۰ اجرا می‌شود.»
حناچی به بحران کرونا اشاره کرد و ادامه داد: «همه کشورها هم‌اکنون درگیر اپیدمی کرونا هستند و کشور ما نیز با این مشکل مواجه است. ما علاوه بر آن با معضل تحریم‌ها نیز روبه‌رو هستیم. درحالی‌که در شرایط سخت کشورها به کمک یکدیگر می‌روند ما نیز این انتظار را از سایر کشورها داشتیم.»
امروزه بیش از یک‌میلیارد وسیله نقلیه در شهرهای سراسر جهان و نزدیک به ۵میلیون خودروی فعال در تهران وجود دارد. اگرچه خودرو از مزایای بسیاری برخوردار است اما چند برابر مزایا، معایبی دارد که سلامت انسان‌ها و سیاره‌ای به نام زمین را تهدید کرده و به خطر می‌اندازد. بنابراین گرامیداشت یک روز جهانی و توجه به اهداف آن توسط شهروندان بسیار توصیه می‌شود. روز جهانی بدون خودرو عموم شهروندان را به استفاده نکردن از خودروی شخصی و استفاده از وسایل حمل‌ونقل پاک تشویق می‌کند؛ روزی که برای افزایش آگاهی درباره خطرات خودروها و کمک به کاهش آلاینده‌هاست. البته دیروز عصر برخی از معابر شهر تهران ترافیک سنگینی را تجربه کردند که شریان‌های اصلی مثل بزرگراه‌های مدرس، صدر، امام‌علی، شهید همت، شهیدحاج قاسم سلیمانی، حکیم، اشرفی‌اصفهانی، بسیج و شهید چمران در ساعت‌های 17 تا 19 ترافیک‌شان به‌نوعی کلافه‌کننده شده بود. بنابراین به‌منظور درک چرایی روز جهانی بدون خودرو ابتدا باید اطلاعاتی نسبت به راه‌های تولید آلودگی هوا، بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا و کم تحرکی، دیابت، فشارخون و... داشته باشیم. یکی از ویژگی‌های مثبت روز جهانی بدون خودرو، ترویج سایر روش‌های حمل‌ونقل نظیر دوچرخه‌سواری است.

بدون خودرو از کجا آمد
روزهای غیررسمی جهانی بدون خودرو در طول دهه۱۹۹۰ در بریتانیا توسط انجمن حمل‌ونقل محیط‌زیست افتتاح شد و سپس در فرانسه با شعار «من، بدون ماشین در شهر» برگزار می‌شد.
نخستین روز رسمی جهانی بدون خودرو در سال۲۰۰۰ به‌عنوان یک ابتکار عمل توسط کمیسیون اروپا در کنفرانس دسترس‌پذیرها (شهرهای دسترس‌پذیر) در تولدو (اسپانیا) برگزار شد. در همان سال کمیسیون اروپا، این برنامه را از یک‌روز به یک هفته، گسترش داد. بسیاری از شهرهای بزرگ مانند بوگوتا و جاکارتا در این روز خیابان‌های مرکزی خود را می‌بندند و معابر را با رویدادهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری پر می‌کنند.
تاکنون اقدامات مهم و تأثیرگذاری در شهرهای سراسر جهان در روز جهانی بدون خودرو انجام شده است. سال۲۰۱۹، بیش از ۱۶مایل جاده در مرکز شهر لندن به احترام روز جهانی بدون خودرو توسط صادق‌خان، شهردار بسته شد. بنابراین راه و روش‌های بسیاری برای بزرگداشت این روز جهانی در سراسر جهان وجود دارد.

احداث ۱۵۰کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری طی ۳ سال
مرضیه حصاری، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
همزمان با روز جهانی خودرو پویش ملی حمل‌ونقل پاک شهرداری‌های سراسر کشور نیز راه‌اندازی شده است. این پویش از 3سال پیش با محوریت سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها آغاز به‌کار کرده و در طول این مدت سهم شایان‌توجهی در توسعه و ترویج فرهنگ استفاده از شیوه‌های حمل‌ونقل پاک و جلب نظر مسئولان شهرداری‌ها در حرکت به سوی توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پاک داشته است. در این بین، بیش از ۱۵۰کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه‌سواری و بهسازی ۴۰۰کیلومتر پیاده‌رو از سوی شهرداری‌ها انجام شده و برای ترویج استفاده از شیوه‌های حمل‌ونقل پاک، بیش از ۱۰۰۰همایش در طول سال در شهرها برگزار می‌شود.

روز جهانی بدون خودرو فقط یک روز خاص نباشد
  زهرا صدراعظم نوری

از زمان حرکت نخستین وسیله نقلیه موتوری در خیابان‌ها در سال1886، تا امروز با بیش از یک‌میلیارد خودرو در جاده‌های سراسر جهان، گاهی اوقات به‌نظر می‌رسد که راه گریزی از آلودگی هوا و صدا و خطرات و پیامدهای مرتبط با آنها وجود ندارد. روز جهانی بدون خودرو یک رویداد بین‌المللی است که از سال2000 در سراسر شهرهای دنیا به رسمیت شناخته شد و در واقع این فرصت را فراهم می‌کند که حداقل در طول سال یک روز در سال با جایگزینی روش‌هایی چون دوچرخه سواری، پیاده‌روی یا حمل‌ونقل عمومی از استفاده از وسایل نقلیه شخصی که مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در شهرهای بزرگ نظیر تهران شناخته شده، اجتناب شود. در روز بدون خودرو سعی بر آن است که با تشویق مردم برای وابستگی کمتر به اتومبیل و شناسایی گزینه‌های جایگزین، هر فرد سهمی در کاهش گرمایش جهانی حداقل برای یک روز داشته باشد و ردپای کمتری از خود در محیط‌زیست برجای گذارد.
روز جهانی بدون خودرو برای افزایش آگاهی در مورد این نگرانی‌ها و کمک به کاهش آلاینده‌ها عالی است؛ به‌عنوان نمونه وقتی بنزین توسط وسیله نقلیه سوزانده می‌شود، آلاینده‌ها ساطع می‌شوند. بخارهای بنزین در هوا منتشر می‌شوند. این مشکل حتی در زمان سوختگیری از مخازن نیز اتفاق می‌افتد. ذرات معلق، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن ها و منواکسیدکربن 4 آلاینده مهم حاصله از وسایل نقلیه معرفی شده‌اند که برای سلامت انسان خطرناک هستند و با کاهش مصرف سوخت میزان انتشار آنها نیز کاهش خواهد یافت. طی بررسی انجام شده در یکی از شهرهای کوچک در سرزمین فلسطین اشغالی، در روز بدون خودرو، میزان غلظت اکسیدهای نیتروژن 99درصد کاهش داشته است.
طبق گزارش واشنگتن پست، این رویداد در توسعه و بهبود حمل‌ونقل جمعی، ترویج دوچرخه سواری و پیاده‌روی برای مراکز خرید و یا مشاغلی که به خانه نزدیک تر هستند مناسب است. حتی مطالعات نشان داد که برای ترددهای کوتاه‌مدت در شهرها، دسترسی با دوچرخه در مقایسه با خودروی شخصی از سرعت و سهولت بیشتری برخوردار است. استفاده از دوچرخه به لحاظ ماهیت ورزشی آن و استفاده از هوای تازه طی مسیر مفید است و کودکان نیز می‌توانند مهارت‌های اصلی مانند هماهنگی، تعادل و تمرکز را از طریق دوچرخه‌سواری کسب کنند. همچنین کودک هرچه بهتر روی دوچرخه سوار شود، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کند. کاهش نیاز به فضا یکی از مزایای مهم استفاده از دوچرخه است که در جمهوری لتونی نیز ثابت شده است که جایگزینی دوچرخه در صرفه جویی فضا نیز مؤثر است. درحالی‌که در شهر تهران یکی از معضلات مهم کمبود فضا برای پارکینگ است و تامین آن هزینه‌های زیادی را به مدیریت شهری تحمیل می کند؛ بنابراین گرامیداشت روز جهانی بدون خودرو از نظر ترویج سایر روش‌های حمل‌ونقل مانند دوچرخه سواری نیز مفید است. هم‌اکنون این روز در 46کشور و بیش از 2000شهر به بهانه تشویق رانندگان برای عدم‌استفاده از وسایل نقلیه موتوری شخصی و جایگزینی با حمل‌ونقل پاک و حتی پیاده‌روی جشن گرفته می‌شود.
روش‌های زیاد و خلاقانه‌ای برای بزرگداشت این روز وجود دارد؛ به‌عنوان نمونه در سال1956 نخستین یکشنبه‌های بدون خودرو در بلژیک و هلند برگزار شد. در سال1992، در اتاوا، خبرنامه‌ای به نام اتاوا بدون اتو آغاز به‌کار کرد. نخستین کمپین ملی روز بدون خودرو در سال1997 توسط انجمن حمل‌ونقل محیطی در انگلیس افتتاح شد، فرانسوی‌ها نیز در سال1998 از این طریق در کمپین «در شهر، بدون ماشین من» پیروی کردند. این کمپین به‌عنوان یک ابتکار عمل در اروپا توسط کمیسیون اروپا در سال2000 رسمی شد. در سپتامبر2007، جاکارتا، پایتخت اندونزی، نخستین روز خود را بدون اتومبیل برگزار کرد که خیابان اصلی شهر را از اتومبیل بسته و از عابران پیاده محلی برای ورزش و فعالیت در خیابان‌هایی که معمولا پر از ماشین و ترافیک است، دعوت کرد.
در سال2019، بیش از 16مایل جاده در مرکز لندن به احترام روز جهانی بدون خودرو توسط شهردار وقت لندن بسته شد. برنامه وی اطمینان از انجام 80درصد سفرهای لندن توسط حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی طی 22سال اخیر اعلام شد.
در این روز در مقیاس جهانی مردم تشویق می‌شوند رفت‌وآمد روزانه و معمول را بدون خودروی شخصی انجام دهند و به جای آن گزینه‌های دیگری چون قطار، اتوبوس، دوچرخه، کراس، ونپول، مترو یا پیاده‌روی را انتخاب کنند. برای کسانی که توانایی کار در خانه را دارند، دورکاری نیز لحاظ می‌شود. در این روز استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای همه مردم در کلانشهر واشنگتن آزاد است و هر شخص می‌تواند مطابق با تقاضای سفر خود به مناسبت روز جهانی بدون خودرو فرم استفاده رایگان از وسایل نقلیه عمومی را برای روز سه‌شنبه 22سپتامبر2020 تکمیل کند. البته، بهترین راه برای بزرگداشت روز جهانی بدون خودرو این است که مطمئن شوید ماشین شما در طول روز ثابت در پارکینگ قرار دارد. همچنین اطمینان حاصل کنید که روز جهانی بدون اتومبیل را به آگاهی افراد دیگر رسانده‌اید و مطمئن شوید که آنها نیز ماشین‌های خود را به‌مدت 24ساعت پارک نگه داشته‌اند. دوچرخه‌سواری خانوادگی، رفتن به خرید یا پارک برای تفریح با دوچرخه، آموزش دوچرخه‌سواری به کودکان، برنامه‌ریزی و اجرای یک رویداد در محل زندگی همه نمونه‌هایی از اقداماتی است که علاوه بر تفریح و ایجاد روحیه نشاط، می‌تواند در بزرگداشت این روز و تغییر الگو‌های حمل‌ونقل شهری از خودروی شخصی به حمل‌ونقل پاک مؤثر باشد. روز سه‌شنبه 22سپتامبر سال2020، زمان مناسبی برای گرامیداشت کمپین «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» در شهر تهران است که طی سال‌های اخیر مدیران و کارکنان شهرداری به همراه گروه‌های مردمی، طی روز‌های سه‌شنبه هر هفته به‌صورت نمادین، اقدام به دوچرخه سواری می‌کنند که این خود تبلیغی برای تشویق مردم به کمتر استفاده کردن از وسایل نقلیه موتوری است. البته انتخاب نوع وسیله نقلیه بسیار مهم است؛ مردم حق دارند وسیله نقلیه را متناسب با فعالیت کار روزانه خود انتخاب کنند و در این خصوص رفاه و ایمنی شهروندان بسیار مهم است و لذا انتظار بر این است که زیرساخت‌های شهری به‌طور کاملا ایمن برای توسعه حمل‌ونقل دوچرخه در سطح شهر فراهم شود.