از کوی سربازان تا کوی دانشگاه

سعید برآبادی     

تاریخ ایجاد کوی دانشگاه قدیمی‌تر از 1328 است اما انتخاب این تاریخ به جهت یادآوری یکی از نخستین مجموعه‌های ساختمانی بود که معماری‌اش در دوران پهلوی به الگویی برای ساخت چنین مجتمع‌های غیرمتمرکزی بدل شد. حکایت ساخت این مجموعه به پیش از 1324 برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که سربازان ارتش متفقین به تهران آمدند و از میان آنها، سربازان آمریکایی این فرصت را یافتند که در منطقه امیرآباد آن روزگار، اردوگاه تاسیس کنند و آماده‌باش بمانند. پس از افتادن آب‌ها از آسیاب و خروج سربازان آمریکایی در بیست‌و‌سوم آذرماه همان سال، دکتر علی‌اکبر سیاسی که رئیس وقت دانشگاه تهران بود از رئیس دولت خواست زمین‌های تخلیه شده این اردوگاه را برای ساخت یک خوابگاه دانشجویی بزرگ در اختیار دانشگاه تهران قرار‌دهند. در بهمن 1324، حدود 300دانشجو در این خوابگاه اسکان یافتند و تا سال1355 تعداد این نفرات به بیش از 2500نفر رسید و مجموعه بناهای آن محدوده به کوی دانشگاه شهرت یافت. پایه اصلی این مجموعه ساختمان، همان امکانی بود که مسئولیت خدمات‌رسانی به نیروهای آمریکایی را بر عهده داشتند؛ یعنی ساختمان‌های خوابگاه، بهداری و تاسیسات. بعدها به‌تدریج ساختمان‌های مناسب‌تری برای اسکان دانشجویان بنا شد و در نهایت برخی از نهادها، موظف شدند بخشی از درآمد خود را صرف ساخت بنا در کوی دانشگاه کنند. نخستین نمونه را هم خود سازمان خدمات اجتماعی در سال1328 ساخت و تحویل دکتر اقبال، رئیس وقت دانشگاه کرد. در این میان نام چند خیر سرشناس هم در فهرست بلندبالای سازندگان مجتمع‌های خوابگاهی کوی به گوش می‌خورد؛ چهره‌هایی چون همدانیان، لاجوردی، رسولیان یزدی و فاتح یزدی که ساختمان‌هایی برای اسکان دانشجویان شهرستانی ساختند. بعدها از مدل ساخت بلوک‌ها در این کوی، برای ساختن مجموعه‌های خوابگاهی دانشجویان در شهرهایی چون مشهد و شیراز استفاده شد.