جایی که هزارتو تمام می‌شود
درباره طراحیهای پرپیچ‌وخم در باغ‌های شخصی
سیاوش ابدی :
هزارتو یکی از کهن‌‌ترین نمادهای ساخته‌شده توسط انسان است. لابیرنت یا ماز یا همان هزارتو طرحی رازآلود دارد و افسانههای گوناگونی هم در فرهنگ‌‌های مختلف برایش ساخته شده است. در افسانههای یونان باستان، هزارتو نام سازه‌ای‌است که دایدالوس (صنعتگر افسانه‌ای یونان) به سفارش شاه‌مینوس ـ پادشاه کرت ـ ساخت. هدف از ساخت این بنای افسانه‌ای به‌دام‌انداختن موجودی افسانه‌ای با سر گاو و بدن انسان، موسوم به مینوتور بود. هزارتو معماری جادویی دارد و در افسانههای کشورهای مختلف معمولا قهرمان داستان در پیچ‌های هزارتو گمراه می‌شود. درباره مقصد نهایی در هزارتوهای زندگی این‌طور گفته‌اند: هزارتو جایی تمام می‌شود که هرگز پیش از آن در چنان مکانی نبوده‌ای و در آن مکان کاری را انجام می‌دهی که پیش از آن هرگز در زندگی‌ات انجام نداده‌ای!
فارغ از دنیای افسانه‌ها و باورها، استفاده از قابلیت‌های هزارتو در معماری و طراحی، رایج است. در سال۱۹۹۶ درهای پهناورترین هزارتوی دنیا (تا آن زمان) به روی مردم فرانسه و البته گردشگرانی از سراسر جهان باز شد. این هزارتو که همچنان یکی از تجربه‌های منحصربه‌فرد در سفر به فرانسه محسوب می‌شود نزدیک به ۴هکتار مساحت دارد. مشهور است که تنها در روزهای ابتدایی بازگشایی این هزارتو ۸۵هزار نفر در آن گردش کردند و البته بسیاری از آنها نتوانستند مسیر خود را پیدا کنند! از این دست طراحیهای باغ و فضای سبز در سایر نقاط کره زمین هم وجود دارد که با زیبایی بصری و فضای رازآلودشان جمعیت پرشماری را به درون خود می‌کشانند.
باغ هزارتو معمولا در پارک‌ها و فضاهای سبز بزرگ اجرا می‌شود. بدون تردید ابعاد باغ یا مسیر سبز پرپیچ‌وخم تأثیر قابل‌توجهی در جلب توجه مخاطب دارد؛ با این حال هزارتوهای کوچکی هم وجود دارند که از شگفتی‌های طراحی فضای سبز به‌شمار می‌روند؛ مثلا «هزارتوی افسانه‌ای» در ایتالیا. این هزارتوی کوچک یکی از مشکل‌ترین هزارتوهایی‌است که تاکنون در فضای سبز اجرا شده است. هزارتوی افسانه‌ای ایتالیا در اواخر قرن هشتم ساخته شده و به‌عنوان یکی از دشوارترین مازهای دنیا برای عبور، شناخته می‌شود. بر اساس افسانه‌ای که درباره این هزارتو وجود دارد، در سال۱۸۰۷ ناپلئون تلاش کرد که با تمام خدم‌وحشم خود به مقصد نهایی این هزارتو دست پیدا کند ولی در آن گم شد.
به‌نظر می‌رسد که طراحی و اجرای هزارتوهای کوچک، ایده جالبی برای باغ‌های شخصی باشد. شرکت‌‌های طراحی فضای سبز می‌توانند این ایده را در محیط شخصی شما اجرا کنند. تصور کنید که مهمانان باغ شما بتوانند وارد این هزارتو شوند و ساعتی را در جست‌وجو برای یافتن مقصد نهایی، میان فضای رازآلود هزارتوی شما قدم بزنند. البته طراحی هزارتویی که علاوه بر زیبایی بصری نقشه‌ای هیجان‌انگیز هم داشته باشد نیاز به تخصص دارد. برای این کار الگوریتم‌هایی وجود دارد که با توجه به نیاز شما قابل انتخاب و اجراست. نکته دیگر، انتخاب گیاه‌های مناسب برای کاشت روی نقشه هزارتو است. در این زمینه نیاز به گرفتن مشاوره از متخصص باغداری دارید. تلفیقی از گیاهان عجیب و غریب با نقشه‌ای پرپیچ و خم می‌تواند باغ شما را به یک جاذبه گردشگری برای دوستان و آشنایان تبدیل کند؛ به‌ویژه اگر در مقصد نهایی هزارتوی باغ شما رازی پنهان باشد!
