احسان‌الله خان، زندانی شماره 804

احسان طبری با 20سال سن جوان‌ترین عضو گروه 53نفر بود؛ ملای سابق مدرسه سپهسالار که در دهه‌های بعد به‌عنوان ایدئولوگ حزب توده مطرح شد. پدرش حسین طبری ملقب به فخرالعارفین و از نوادگان شیخ علی‌اکبر مجتهد طبری بود که در سال‌های جوانی روحانی معمم بود و در اواسط عمر با کنار گذاشتن لباس روحانیت به ‌کار وکالت در عدلیه می‌پرداخت و همچنین با تعدادی از اعضای جنبش جنگل روابط دوستانه داشت. او نیز به ‌دنبال پدر تحصیلات ابتدایی خود را که بیشتر شامل دروس عربی و قرآن بودند در ساری گذراند و در سال۱۳۰۵ به همراه خانواده به تهران آمد. در تهران با انور خامه‌ای - از زندانیان بعدی گروه 53نفر- آشنا شد و همراه با یکدیگر برای تحصیل صرف و نحو و علوم اسلامی به مدرسه سپهسالار رفتند و پس از اتمام تحصیلات متوسطه وارد دانشکده حقوق شد. طبری در همان سال‌ها وارد حلقه مطالعاتی تقی ارانی شد و به ‌طور ناخودآگاه تحت تعلیمات سیاسی او پیرو اندیشه مارکسیسم شد. پس از بازداشت ۵۳‌نفر، طبری به 4سال زندان محکوم شد و دوره محکومیتش را در بند هفتم زندان قصر گذراند. او زندانی شماره 804 زندان قصر تهران بود.
به گفته خودش زندان برایش دانشگاهی بود و فرصتی برای تکمیل و گسترش مطالعاتش. پس از آزادی از زندان در سال ۱۳۱۹ به اراک تبعید شد و با برکناری رضاشاه پهلوی در شهریور۱۳۲۰ به تهران آمد و به اعضای مؤسس حزب توده ایران پیوست. طبری در ابتدا عضو ساده گروهی بی‌نام بود که تنها اندیشه‌ای مارکسیستی را دنبال می‌کرد اما بعد از آن به ‌عنوان یکی از رهبران اصلی حزب توده در سال‌های بعدی دهه 20 به بعد تا دوران مهاجرت حزب در شوروی و آلمان و بعد از انقلاب تا دستگیری سران حرب توده در دهه 60 شمسی و اظهار ندامت از گذشته مارکسیستی‌اش در میانه دهه 60 بسیار قابل مراجعه و مطالعه است. بسیاری او را متفکر ایرانی مارکسیست – لنینیست می‌دانستند. شخصیتی که بیش از 45سال در رأس رهبری حزبی بود که در کتابی آن را «کژراهه» نامید.