شفافیت و گلایه‌های رایج

چند روزی از انتشار عملکرد مالی بنیاد سینمایی فارابی در سال گذشته می‌گذرد و حالا که گلایه‌های همیشگی منتقدان اندکی فرونشسته باید اذعان کرد که نفس انتشار چنین موضوعاتی در ذات خود آنقدر منشأ اثر و اصلاح هست که بهتر باشد بدون گلایه و بغض به آن توجه کرد. چه بسا که شفافیت در امور مالی ولو به قیمت علنی شدن بعضی اشتباهات و کاستی‌ها بسیار قابل احترام‌تر از حفظ ظاهر و پنهان شدن در سنگر عدم‌اطلاع‌رسانی باشد.

بند چهاردهم و این‌همه مرافعه
اما چرا چنین می‌نویسیم؟ اصلی‌ترین دلیل بازمی‌گردد به صدای بلند معترضانی که از همان لحظه انتشار این گزارش مالی معتقد بودند که در بند بند این گزارش می‌توان این پی نوشت را ضمیمه کرد که چرا اینقدر؟ چرا اینجا؟ چرا برای چنین کاری؟مثال دم‌دستی هم بازمی‌گردد به موضوع بودجه حمایتی فارابی از سینماگرانی که در جشنواره‌های بین‌المللی حضور یافته بودند و فارابی خود را موظف به حمایت از آنها به‌عنوان نمایندگان سینمایی کشور ایران می‌دانست.
«حمایت از آماده‌سازی و بازاریابی و عرضه فرهنگی و تجاری آثار و اعزام سینماگران به مجامع بین‌المللی»؛ این شرح بند چهاردهم گزارش عملکرد بنیاد سینمایی فارابی باعث شد خیلی‌ها بگویند که چرا فارابی مبلغ میلیاردی برای آن 55نفر ذکر شده در جدول عملکرد را درنظر گرفته و اصولا این پول را هزینه کرده است.

قانونی مثل بند مذکور
پاسخ دبیر شورای بین‌الملل سازمان سینمایی و معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی به حکایت آن بند مورد مناقشه اما بسیار مبسوط و دقیق بود. او گفت: حمایت از حضور فعالان سینمای ایران در رویدادهای جهانی، جنبه حمایتی دارد و منطبق بر آیین‌نامه «حمایت از حضور بین‌المللی سینمای ایران» است.
رائد فریدزاده توضیح داد: باید توجه داشت که مجموع رقم مندرج در جدول حمایت‌ها برای یک‌سال، شامل کل هزینه‌های ارزی و ریالی است؛ هم هزینه‌های ریالی و هم هزینه‌های ارزی را دربرمی‌گیرد و تمام هزینه‌کردها کاملا شفاف است. برخلاف آنچه برخی سعی ‌دارند با تمسک به آن موجب گمراهی افکار عمومی شوند، اساسا سرفصل هزینه‌ای با عنوان «شورای بین‌الملل فارابی» و صرف هزینه دلاری به این نام و عنوان وجود ندارد؛ ضمن آنکه این هزینه‌کرد مثل روال سالیان پیش، جنبه حمایتی دارد و براساس آیین‌نامه «حمایت از حضور بین‌المللی سینمای ایران» است که به تأیید شورای بین‌الملل سازمان سینمایی رسیده و توسط رئیس سازمان سینمایی ابلاغ شده و هرگونه اقدامی منطبق بر آن صورت می‌گیرد.
دبیر شورای بین‌الملل سازمان سینمایی با اشاره به اینکه جداول منتشره در شفاف‌سازی سازمان سینمایی، باید توسط سینماگران و کارشناسان به دقت مطالعه و منطقی مورد تحلیل قرار گیرد، گفت: در فهرست «آماده‌سازی‌ و بازریابی»، «عرضه فرهنگی و تجاری آثار» و «اعزام سینماگران به مجامع بین‌المللی» در ردیف‌ها و ستون‌های مختلف آورده شده که چه حمایتی از افراد انجام شده و به وضوح مشخص است که به‌عنوان مثال چه‌کسی فقط هزینه بلیت سفر دریافت کرده، به چه‌کسی کمک‌هزینه سفر یا عوارض خروج پرداخت شده و تفاوت هر کدام از این موارد کاملا مشهود است.
او همچنین تأکید کرد که اگر کسی به آیین‌نامه رجوع کند، متوجه می‌شود که صرفا کسانی از این حمایت‌ها بهره‌مند می‌شوند که «واجد شرایط» باشند؛ یعنی یا فیلم‌شان در یکی از جشنواره‌های بین‌المللی معتبر پذیرفته شده باشد یا داور یک جشنواره معتبر باشند یا قرار باشد در ذیل «چتر سینمای ایران» یا حضور در بازارهای جهانی، راهی یک رویداد سینمایی جهانی شوند.

حامی جشنواره‌ها اما دست به عصا
یکی از وظایف همیشگی بنیاد سینمایی فارابی حمایت مالی از برگزاری جشنواره‌های مختلف سینمایی در کشور است. چند بخش مهم از گزارش عملکرد مالی این بنیاد در سال گذشته هم به تشریح این موضوع اختصاص دارد. البته توضیحات «سیدمهدی سجادی» خزانه‌دار بنیاد سینمایی فارابی درباره این موضوع هم حاوی نکات مهمی است. او گفته: «با وجود برخی جوسازی‌ها، کاهش هزینه‌کرد در جشنواره‌هایی که توسط بنیاد سینمایی فارابی برگزار می‌شود، با وجود تورم، مشهود است. کافی است هزینه‌های سال‌های گذشته جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان را با دوره اخیر مقایسه کنید تا مشخص شود این جشنواره با افزایش هزینه برگزاری روبه‌رو نشده است. منابع ما در بنیاد، نسبت به سال‌های خیلی گذشته محدود است. وقتی که منابع محدود می‌شود باید مدیریت هزینه خیلی دقیق‌تر اتفاق بیفتد. برای جشنواره‌ها، اعتقادمان این است که باید با یک حواس جمع پیش برویم. در جشنواره‌ کودک سال 98، دبیر جشنواره و تیم اجرایی جشنواره همه‌ بسیج شدند و برای هر اقدامی، از قبل قرارداد بستیم. قرارداد یعنی اینکه نگاه می‌کنیم چقدر بودجه داریم، از قبل با هم به توافق برسیم که آیا می‌توانیم این کار را انجام بدهیم یا نمی‌توانیم، با چه قیمتی و... . می‌نشینیم با هم صحبت می‌کنیم و می‌گوییم ما اینقدر منابع داریم و نباید به سمت انجام کاری برویم که توان مالی انجامش را نداریم. ما حین کار و قبل از جشنواره، خیلی واضح می‌دانستیم که چقدر پول لازم داریم و منابع چقدر است و برای تمام کارها قرارداد بستیم؛ یعنی اگر کسی برای 3 روز می‌خواسته به اصفهان بیاید، از قبل می‌دانستیم که چقدر باید پرداخت داشته باشیم. قرارداد بستیم که دیگر شبهه‌ای وجود نداشته باشد. در جشنواره فیلم فجر هم به همین صورت است و دبیرهای 2 جشنواره ملی و جهانی، با دقت‌نظر ویژه‌ای هزینه کرده‌اند. با وجود افزایش شدید نرخ تورم، منابع جشنواره‌ها امسال نسبت به سال گذشته، افزایشی نداشته است. البته با شیوع کرونا، رویکردهای نوینی برای برگزاری این رویدادها متناسب با پروتکل‌های بهداشتی پیش‌بینی شده است.»

تولید محتوا بدون چاپ
بنیاد سینمایی فارابی سال‌هاست که فصلنامه فارابی و ماهنامه فیلم‌نگار را منتشر می‌کند. ریز هزینه‌های این دو نشریه در گزارش مالی سال 98احتمالا برای سال 99دچار تغییرات جدی خواهد شد؛ چون فارابی تصمیم گرفته در این شرایط گرانی کاغذ و چاپ و البته مشکلات توزیع ناشی از ایام کرونا این نشریات را با تدارک سایت‌هایی قابل اعتنا به‌صورت مجازی منتشر کند. فارغ از این موضوع، ماجرای حمایت از فیلم‌های تولید مشترک هم همچنان در دستور کار این بنیاد قرار دارد و بخشی از بودجه فارابی در سال 98برای حمایت از تولید 2فیلم مشترک هزینه شده است.