طیب بلاتکلیف است

الهام مصدقی‌راد- خبر‌نگار

درطرح جامع شهر تهران به احداث بزرگراه شوش اشاره شده است؛ بزرگراهی از میدان راه‌آهن تا خاوران. برای احداث این بزرگراه معارضان بسیاری باید توسط شهرداری خریداری می‌شد تا راه باز شود.
از حدود 15سال قبل خریداری املاک ریزدانه واقع در طرح که عمده آنها در محله طیب منطقه 15قرار دارد آغاز شد. بخشی از این املاک به‌صورت پراکنده خریداری و تخریب شدند اما بعد از گذشت چند سال بخش‌هایی از محله طیب همچنان در همان وضعیت باقی‌مانده و پلاک‌های تخریب شده به پاتوق معتادان و محل تخلیه زباله و نخاله تبدیل شده است. در کنار اینها، احداث بزرگراه شوش معلق مانده و ساکنان خانه‌های باقی‌مانده در طرح و حتی در جوار طرح، در بلاتکلیفی به‌سرمی‌برند! نه امکان خرید و فروش برایشان فراهم است و نه تجمیع و نوسازی. وضعیت خانه‌های طیب سال‌هاست خشک و منجمد مانده و فقط ترک‌های فرسودگی‌شان افزایش می‌یابد و معتادان پلاک‌های تخریب شده‌اش روزبه‌روز بیشتر می‌شوند.

چرا احداث بزرگراه معلق مانده است؟
در طرح اولیه بزرگراه شوش، ‌از میدان راه‌آهن تا خاوران احداث بزرگراهی با عرض 45متر را درنظر گرفته بودند. عرض فعلی محور شوش 30متر است و این محور تنها نیازمند 15متر تعریض بود. اما برای ادامه مسیر که از محله طیب و از میان بافت مسکونی و بسیار ریزدانه این محله می‌گذرد تخریب‌های گسترده‌ای لازم شد؛ تخریب‌هایی شامل 430پلاک که در مجموع مساحتی معادل 71هزار مترمربع را آزاد می‌کند. طی این سال‌ها 93پلاک خریداری، تخریب و آزادسازی شدند؛ چیزی حدود 8هزار مترمربع. بعد از آن مدیریت شهری با احداث بزرگراه 45متری مخالفت کرد و قرار شد این مسیر با عرض 30متر احداث شود.
با این تصمیم، دیگر نیازی به تملک معارضان محور شوش که عمده آنها املاک تجاری و گران قیمت هستند نبود و تنها املاک واقع در طیب با درنظر گرفتن عرض 30متری بزرگراه، باید تخریب می‌شدند. با طرح جدید هم لکه‌هایی از خانه‌های تخریب شده که خارج از محدوده طرح هستند باقی می‌ماند که بعدا باید چاره‌ای برایشان اندیشیده می‌شد و از این وضعیت رها می‌شدند. شهرداری منطقه نیز از حدود یک سال قبل، احداث بزرگراه چه با عرض 45و چه 30متر را نامناسب اعلام کرده و یکی از مشکلات اساسی آن‌را رفع معارضین متعدد می‌داند، املاکی که خریداری آنها در شرایط فعلی اقتصادی شهرداری کاری سخت و دشوار محسوب می‌شود و وجود چند دهانه گاراژ وسیع نیز این اقدام را دشوارتر می‌کند.
آذر‌ماه سال گذشته کمیسیون ماده 5شهر تهران به تثبیت کاربری محور شوش رأی مثبت داد. در واقع در جلسه مشترکی که میان کمیسیون ماده‌5، شهردار تهران و برخی اعضای شورای شهر برگزار شد قرار شد تصمیم‌گیری در مورد محور شوش موکول به ارائه مطالعات جامع ترافیکی شود. در این میان علی اشراقی، رئیس دبیرخانه کمیسیون ماده 5، قرار داشتن این محور در حوزه جنوبی حصارناصری و ارزش تاریخی آن را دلیل این تصمیم عنوان می‌کند. به گفته او هم‌اکنون تصمیم نهایی مدیریت شهری برای این بزرگراه یا طرح‌های جایگزینش مشخص نشده و هر آنچه قطعی شود باید به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری برسد.

اهالی طیب، منتظر تعیین تکلیف
بازکردن مسیر بزرگراه از میان بافت مسکونی، با خاطرات ناخوشایندی برای برخی محله‌ها و مناطق تهران همراه است. محله با احداث بزرگراه دوپاره و دوتکه شده و تبعات منفی بسیاری در روال زندگی ساکنانش خواهد گذاشت؛ مسئله‌ای که در دوره پیشین مدیریت شهری مورد غفلت واقع شده و در طرح تعریض بزرگراه توجهی به‌وجود پیوست‌های اجتماعی نشد. بررسی‌های مطالعات اجتماعی که شهرداری منطقه در دوره فعلی انجام داده همین موضوع را تأیید کرده و نشان می‌دهد درصورت احداث بزرگراه، ساکنان و اهالی محله طیب گرفتار پیامدهای دوپاره شدن محله‌شان می‌شوند.
بیشتر اهالی طیب اما بعد از گذشت نزدیک به 2دهه بلاتکلیفی و اثرات منفی پلاک‌های تخریبی رها شده، خواستار تعیین تکلیف ماجرا هستند؛ فارغ از اینکه بزرگراه احداث شود یا نه. 8هزار مترمربع زمین‌ها رها شده و فضاهای ناامن، حضور معتادان که به‌خصوص طی دو سه سال اخیر و به‌دلیل فشارهای اقتصادی و بیکاری‌ها افزایش چشمگیری یافته، عدم‌احساس امنیت در ترددهای شبانه، قرارداشتن چند مدرسه در میان پلاک‌های تخریبی و پاتوق‌های معتادان، افزایش سرقت از خانه‌های جنب پلاک‌های تخریب شده، اهالی طیب را خسته و تحمل ادامه شرایط را برایشان دشوار کرده است.
وقتی در کوچه پس‌کوچه‌های طیب و نقاط واقع در طرح بزرگراه راه می‌روید، ترکیب ناموزون خانه و دیوارهای تخریب شده همجوارش، ‌اذیت‌تان کرده و حتی آرامش بصری را از نگاهتان می‌دزدد. درست دیوار به دیوار خانه‌ای که زندگی در آن جریان دارد، باقیمانده دیوار‌های خانه تخریب شده‌ای قرار گرفته که کنجش یکی دومعتاد چمباتمه زده‌اند.
دیوارهای تخریب شده کوتاه و بلندی که به اجبار به خانه‌های سرپا، سنجاق شده و منظره ناخوشایندی را رقم زده‌اند. نه اینکه خانه‌های موجود، محکم و استوار باشند؛ نه! فرسودگی ِ بیشترشان بیداد می‌کند؛ خانه‌هایی که به زور خود را سرپا نگه داشته‌اند و منتظرند ببینند تکلیفشان چیست؛ ماندنی‌اند و دست به‌کار نوسازی شوند یا اسبابشان را جمع کنند و منتظر عبور بزرگراه از کوچه‌شان شوند.

قاسم مهاجری‌ها، موافق احداث بزرگراه
در کنار آنها که تعیین تکلیف، فارغ از اینکه چه باشد، برایشان اولویت دارد تعدادی دیگر از اهالی اما احداث بزرگراه را موجب پیشرفت و ترقی منطقه دانسته و هنوز بعد از سال‌ها امیدوارند بالاخره بزرگراه شوش احداث شود. «قاسم مهاجر» نام یکی از خیابان‌های محله طیب است. سال‌ها پیش راسته تعمیرات وسایل صوتی و تصویری بوده و حالا عمده آن تعمیرگاه‌ها به فروش موبایل اختصاص پیدا کرده‌اند. صاحبان این مغازه‌ها ازجمله موافقان احداث بزرگراه محسوب می‌شوند چراکه معتقدند با احداث آن، ارزش اقتصادی مغازه‌هایشان هم بالا رفته و محله رونق می‌گیرد. هرچند که یکی‌شان به همشهری می‌گوید: «هنوز امیدواریم، اما مهم‌تر خروج از بلاتکلیفی است.‌ اینجا هنوز جمع‌آوری زباله‌هایش با مشکل روبه‌روست.»

طرح اجرا نشود، مسکن ملی ارزان تعریف می‌شود
از ابتدای امسال که منتفی شدن احداث بزرگراه پررنگ‌تر شده، این سؤال برای اهالی طیب نقش بسته که سرنوشت خانه‌های تخریب شده چه می‌شود؟ زمین‌هایی که لکه‌لکه در کوچه‌ها رها شده و تنها کاربری این سال‌هایشان جای پارک خودرو است.  مرجان غفوری، ‌مدیر توسعه محلی محله طیب به همشهری می‌‌گوید: «از‌ابتدای سال‌جاری که احتمال منتفی شدن احداث بزرگراه بیشتر شد و خبرش در میان اهالی پیچید، بنگاه‌های منطقه دنبال خرید زمین خانه‌های تخریب شده هستند تا ساخت‌وساز در آنها را  انجام دهند.» مهدی صفدری، ‌معاون شهرسازی منطقه 15هم به همشهری می‌گوید: «‌توسعه سرانه‌های خدماتی براساس میزان جمعیت و با استانداردهایی تعریف می‌شود. درصورت عدم‌اجرای بزرگراه برای قطعات تملک شده، ‌سرانه خدماتی و همچنین مسکن ملی ارزان قیمت تعریف خواهد شد.»  او تأکید می‌کند که رها شدن مردم از وضعیت کنونی، اصلی‌ترین مسئله برای شهرداری است و می‌افزاید: ‌«با توجه به بررسی جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی، مشاور، عدم‌احداث بزرگراه را پیشنهاد داده است. این طرح در یک بازه زمانی و طی چند دهه قبل طرح مناسبی برآورد شده اما هم‌اکنون با وضعیت کنونی، ‌مناسب نیست.»