گزارش
هنوز بسیاری تصور می‌کنند کووید-۱۹ فقط برای سالمندان و افراد مبتلا به بیماری، خطرناک است
«بیماری زمینه‌ای» داشت؟ نداشت
محمدصادق خسروی‌علیا- خبر‌نگار
کرونا هنوز یکه‌تازی می‌کند و خیال عقب‌نشینی ندارد. رکورد مرگ‌ومیر بر اثر این بیماری هر چند هفته و حالا هر چند روز یک‌بار شکسته می‌شود. با این حال فشارهای اقتصادی و معیشتی مردم را از خانه امن‌شان بیرون کشیده و موجب شده تعداد زیادی از آنها روزانه در فضاهای عمومی حضور داشته باشند. تلاش برای همزیستی با کرونا ادامه دارد؛ همانطور که باورهای نادرست درباره
کووید-19هم ادامه دارد. بسیاری از مردم با وجود مخاطرات مرگبار کووید-19 به باورهای نادرستی اتکا می‌کنند و از طریق آن تلاش می‌کنند بار روانی همزیستی با کرونا را از طریق دست‌کم گرفتن این بیماری کاهش دهند. با افزایش آمار فوتی‌های کرونا و افزایش شمار خانواده‌های داغدار، نوعی سوگواری مجازی برای نزدیکان متوفیان در جامعه رایج شده است. تصاویر از دست‌رفتگان در صفحات شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و وابستگان هم این عکس‌ها را به اشتراک می‌گذارند و با این شیوه مجازی به سوگ و ماتم می‌نشینند.
واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی به این تصاویر دوگانه است؛ اگر متوفی فرد سالخوردهای باشد، تکلیف مشخص است، هیچ کاربری چون و چرا نمی‌کند و با تسلیت گفتن ابراز همدردی می‌کند و تمام، اما اگر آن عزیز دست‌رفته جوان یا میانسال باشد، جمله سؤالی:« بیماری زمینه‌ای داشت؟!» را پیوست ابراز تأسف‌شان می‌کنند. این جمله پرتکرار‌ترین واکنشی است که نه‌تنها در شبکه‌های اجتماعی منتشر و پرسیده می‌شود، بلکه جمله پرتکرار زندگی روزمره همه ماست؛ جمله‌ای که نشان می‌دهد مردم باور ندارند و شاید نمی‌خواهند باور کنند که کرونا می‌تواند کودکان، جوانان و حتی آنهایی که بیماری زمینه‌ای ندارند و سیستم ایمنی قوی دارند را هم از پا درآورد.
کرونا حریف ما نمی‌شود
آقای نادری، استاد دانشگاه و ۱۱سال است که حسابداری تدریس می‌کند. ۴۰سالگی را رد کرده و از آن افرادی است که روزانه اخبار و یافته‌های کرونا را دنبال می‌کند. او حتی دقیقا و به‌درستی می‌داند کدام کشورها به وضعیت سفید رسیده‌اند و کدام‌یک در مورد کشف واکسن کرونا نتیجه مثبت گرفته‌اند. اما با وجود این اطلاعات دقیق، هنوز از شنیدن خبر مرگ یک جوان سالم و قبراق بر اثر کرونا متعجب می‌شود. او می‌گوید: «نمی‌دانم شاید این یک مقاومت ذهنی است که نمی‌خواهم باور کنم این ویروس لعنتی می‌تواند حریف افراد سالم و پرتوان هم شود. پیش‌زمینه فکری هر آدمی اینطور طراحی شده که به زندگی امیدوار باشد و با دلایل واقعی و غیرواقعی مرگ را از خود دور بداند. الان که خوب فکر می‌کنم یادم می‌آید که این خبری که شما دادید را چندبار از گوشه و کنار شنیده‌ام، اما راستش چون نمی‌خواهم باور کنم به آن اهمیت نداده‌ام. شاید به این خاطر است که اگر باور کنم، مرگ را به‌خودم نزدیک‌تر حس می‌کنم.»
رئیس یکی از شعبه‌های بانک خصوصی هم با اطمینان می‌گوید کسی که مقاومت بدنش زیاد است، هیچ‌وقت قربانی کرونا نمی‌شود: «به‌نظرم آنهایی که بیماری زمینه‌ای عزیز از دست رفته‌شان را پنهان می‌کنند، کاملا حق دارند. انگار در جامعه اینطور جاافتاده که مرگ بر اثر کرونا برای افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند چندان دردناک نیست. منطق بیرحمانه‌ای که می‌گوید دیر یا زود اینها پرمی‌کشیدند و می‌رفتند حالا چه بر اثر کرونا و چه به‌خاطر بیماری اولیه‌شان. به‌نظرم اینکه می‌گویند افراد سالم و بدون بیماری زمینه‌ای هم به‌خاطر کرونا به کام مرگ می‌روند یک دروغ بزرگ است. خودم شنیدم که یکی از معاونان وزارت بهداشت هم می‌گفت 90درصد متوفیان بیماری زمینه‌ای داشتند. پنهان کردن موضوع بیماری‌های زمینه‌ای افراد متوفی باعث شده این اخبار کذب شایعه شود.»
موضوع خیلی جدی نیست
ویروس کوویدـ۱۹ هنوز یک بیماری تازه‌وارد است و هر روز رفتار تازه‌ای از آن کشف می‌شود. اوایل شیوع این ویروس و در روزهایی که یافته‌های متخصصان در مورد این بیماری از الان کمتر بود، اطلاعات اولیه‌ای از کرونا در اختیار مردم قرار گرفت؛ اطلاعاتی که بیشتر حول این محور بود که کودکان، جوانان و افراد سالم از گزند این بیماری در امانند و تنها افراد بیمار و سالمندان قربانیان اصلی کرونا هستند.
۳ماه بعد، اخبار تازه‌ای از کرونا رسید که تغییر رفتار ویروس را اثبات می‌کرد؛ اینکه این بیماری پیر و جوان نمی‌شناسد؛ اینکه افراد سالم هم قربانی شده‌اند و آمار افزایشی ابتلای کودکان نگرانی‌ها را افزایش داد و تحلیل‌های پیشین را به نوعی ابطال کرد. حالا بیش از یک‌ماه از انتشار این خبرها می‌گذرد، اما هنوز بسیاری از مردم به همان یافته‌های اولیه استناد می‌کنند.
خانم نظامی خانه‌دار است و می‌گوید این اخبار را کمتر شنیده است؛ طوری که از نگاه او گویی خیلی جدی نیست و به قطعیت نرسیده: «فکر کنم یکی، دوبار از تلویزیون شنیده‌ام که بچه‌ها و جوان‌ها هم درگیر کرونا و زبانم لال مرگ‌ومیر شده‌اند. اما خیلی تلویزیون به این خبرها تکیه نکرد؛ یعنی مثل خبرهای دیگه روزی چندبار تکرار نشد؛ به همین‌خاطر فکر می‌کنم اینکه می‌گویند جوان‌ها و بچه‌ها و آدم‌های سالم از کرونا می‌میرند، موضوع خیلی واقعی و درستی نیست و گرنه اینقدر سرسری گرفته نمی‌شد.»
درحالی‌که هنوز خیلی از مردم خطرناک بودن ویروس کوویدـ ۱۹ را برای جوانان و افراد سالم جدی نگرفته‌اند، تدروس آدهانوم گبریسوس که سمت دبیرکلی سازمان بهداشت جهانی را بر عهده دارد، با لحنی هشدارگونه خطاب به جوانان تأکید کرد: «شما هم در مقابل ویروس کرونا مصون نیستید، این ویروس ممکن است شما را برای چند هفته روانه بیمارستان کند یا حتی باعث مرگتان شود.» وزیر بهداشت و معاونان او هم از اوایل خرداد امسال بارها بر تغییر رفتار کرونا تأکید کرده و هشدار داده‌اند که تمامی افراد جامعه، حتی کودکان و جوانان در معرض ابتلای از نوع شدید به این بیماری هستند و کرونا نه‌تنها می‌تواند آنها را مبتلا کند که می‌تواند برایشان مرگبار هم باشد.
منتقدان می‌گویند: عادی جلوه دادن شرایط کنونی و اظهارات مبهم و چندپهلوی برخی مسئولان و همچنین برخی متخصصان تأثیر مخربی بر شیوه مواجهه مردم با کرونا داشته است.
تکرار اظهاراتی مثل اینکه «25درصد جمعیت ایران کرونا گرفته‌اند و خبردار نشده‌اند» یا «ویروس کرونا مثل سرماخوردگی است» باعث شده افرادی که جوان‌ترند و از سلامت نسبی جسمی برخوردارند، تصور کنند کرونا برای آنها یک سرماخوردگی ساده است و خطری تهدیدشان نمی‌کند. بی‌پروایی آنها، زیر پا گذاشتن پروتکل‌های بهداشتی و تغییر ندادن سبک زندگی سابق‌شان گواه این موضوع است. بسیاری از آنها در تجمع‌های غیرضروری حضور پیدا می‌کنند، در مکان عمومی گعده‌های دوستانه‌شان برپاست، کافه و رستوران می‌روند و از همه خطرناک‌تر در قهوه‌خانه‌ها قلیان دود می‌کنند.
این موضوع صرفا مربوط به ایران نیست، سازمان جهانی بهداشت به‌تازگی دلیل شیوع دوباره ویروس کرونا در اروپا را اعلام کرده و انگشت اتهام را به سمت جوانان نشانه رفته است. تدروس ادهانوم، دبیرکل سازمان جهانی بهداشت 2 روز قبل اعلام کرد؛ شیوع مجدد
کوویدـ ۱۹ در شماری از کشورهای اروپایی و نیمکره‌شمالی با کاهش توجه جوانان در فصل تابستان مرتبط است. او گفته، شواهد گویای آن است که جوانان نسبت به رعایت محدودیت‌ها و مقررات بهداشتی در فصل تابستان کم توجه هستند و سختگیری آنها در رعایت فاصله اجتماعی و مراقبت‌های بهداشت فردی کاهش یافته است؛ درحالی‌که جوانان و کودکان نیز می‌توانند به این ویروس مبتلا شوند و از این‌رو آنها نیز باید در دوران شیوع کووید-۱۹ توجه زیادی به این بیماری نشان بدهند، ماسک بزنند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند.
بسیاری از مردم با وجود مخاطرات مرگبار کووید-19 به باورهای نادرستی اتکا می‌کنند و از طریق آن تلاش می‌کنند بار روانی همزیستی با کرونا را از طریق دست‌کم گرفتن این بیماری کاهش‌دهند
اگر متوفی فرد سالخوردهای باشد، تکلیف مشخص است، هیچ کاربری چون و چرا نمی‌کند و با تسلیت گفتن ابراز همدردی می‌کند و تمام، اما اگر آن عزیز دست‌رفته جوان یا میانسال باشد، جمله سؤالی: « بیماری زمینه‌ای داشت»
