سپنتا در هندوستان

  سعید مروتی 
 
اگر خان بابا معتضدی شیفته فیلمبرداری، ابراهیم مرادی علاقه‌مند به درام و اوگانیانس دغدغه‌مند تربیت هنرپیشه و کارگردان بود، عبدالحسین سپنتا نیز  اهل ادبیات و تاریخ بود. سپنتا در هند مشغول مطالعه و تحقیق درباره تاریخ و تمدن ایران بود که آشنایی با اردشیر ایرانی او را به مسیر فیلمسازی کشاند. اردشیر ایرانی، مدیر استودیو امپریال‌فیلم، دست هموطنش را می‌گیرد و می‌کوشد ذوق ادبی‌اش را با سواد سینمایی همراه کند. اردشیر کتاب‌هایی در مورد سناریونویسی،کارگردانی و مونتاژ که از اروپا با خود به بمبئی برده بود و به زبان انگلیسی بود به سپنتا می‌دهد که مطالعه کند و ضمنا در این ایام سپنتا با یکی از کارگردانان برجسته سینمای بنگال که به بمبئی آمده بود آشنا می‌شود. این شخص یکی از بزرگ‌ترین کارگردانان هند است که مورد تمجید ساتیا جیت‌رای،کارگردان معروف واقع شده به‌طوری که ساتیا جیت‌رای درباره‌اش می‌گوید او در آثار خود عمیقا بنگالی است. دبوکی مرا در کارم بسیار تشویق کرد و تشویق‌های او برایم خیلی ارزش داشت. سپنتا از نظرات بوز بسیار استفاده کرد. پس از یک سال سناریو و وسایل صحنه آماده شد و فیلمبرداری در یکی از روزهای بهار سال ۱۳۱۱ با حضور دینشاه ایرانی و ابراهیم پور‌داوود، محقق و ایران‌شناس آغاز شد» (فصلنامه فرهنگ و زندگی، ویژه سینمای ایران، تابستان ۱۳۵۴).
فیلمنامه «دخترلر» با تکیه بر ذوق ادبی سپنتا نوشته شد. ماجرای جعفر و گلنار آنقدر جذاب بود که اردشیر ایرانی امکانات استودیوی تحت مدیریتش را به خدمت سپنتا درآورد. مشکل پیدا کردن بازیگر نقش گلنار بود که این مسئله هم با حضور صدیقه سامی‌نژاد، همسر یکی از کارکنان ایرانی استودیو حل شد. سپنتا هم نقش جعفر را برعهده گرفت و بعد از تهیه وسایل صحنه، کار شروع شد. نخستین فیلم ناطق ایرانی با امکاناتی ساخته شد که ابراهیم مرادی و آوانس اوگانیانس به خوابشان هم نمی‌توانستند ببینند. سپنتا صحنه را میزانسن می‌داد، جلوی دوربین می‌رفت و تکنیسین‌ها هم به فرمان اردشیر ایرانی که فیلمبرداری و بعد مونتاژ را برعهده داشت، کار را پیش می‌بردند. در نخستین فیلم ناطق ایرانی فقط عوامل ایرانی بودند و امکانات فنی استودیو امپریال فیلم هندوستان نقش کلیدی در سر و شکل اثر داشت. فیلمبرداری و مونتاژ که تمام شد، سپنتا برای اکران فیلم در ایران به وطن بازگشت.