الو! الو! تهران!؟

 امیر حمیدی‌نوید

سرنوشت تاسیس رادیو در ایران با راه‌اندازی تلگراف بی‌سیم گره خورده است؛ چرا که تنها با گسترش این پدیده است که زمینه تاسیس رادیو فراهم می‌شود. البته پس از آنکه ایران در سال 1291به‌عنوان ششمین عضو اتحادیه رادیوتلگرافی به این اتحادیه می‌پیوندد، راه‌اندازی تلگراف بی‌سیم و خدمات مخابراتی متحول شده و شکل جدی‌تری به‌خود می‌گیرد. بدین‌منظور، در اواخر سال1303در زمین‌های قصر قاجار واقع در جاده قدیم شمیران، مقدمات راه‌اندازی تلگراف بی‌سیم توسط وزارت جنگ فراهم و طی 2سال بعد و پس از نصب نخستین دکل موج بلند بی‌سیم و پخش تلگرافی به کشورهای مختلف جهان با محتوای دعوت به همکاری عمومی، نخستین ایستگاه رادیویی و تلگراف بی‌سیم در ایران افتتاح می‌شود.
طبق مقررات ایران ورود دستگاه‌های مخابراتی و استفاده از آنها تنها در حیطه اختیارات وزارت پست و تلگراف و تلفن بود و این موضوع را به خوبی می‌توان از خلال مکاتبه فردی به نام «داوود موشه‌لازار» و دایره تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت و فواید‌عامه دریافت کرد. او در جواب مراسله‌ای مبنی بر تاسیس دستگاه رادیو در ایران می‌نویسد: «ورود دستگاه تلگراف و تلفن بیسیم گیرنده و یا مخابره‌کننده مطالب و آلات و اسباب آن جز برای اداره تلگراف بیسیم دولت وقت به‌طور کلی ممنوع است، لکن وارد کردن و استفاده از دستگاه‌های (رادیو کنیر) که فقط برای شنیدن نغمات به‌کار می‌رود و همچنین تاسیس سینمای ناطق در ایران با رعایت مقررات مربوط مانعی ندارد.» برای تکمیل کار و راه‌اندازی رادیو، در 1307خورشیدی، نصب 2دستگاه موج‌کوتاه دیگر آغاز و در 1309 از آنها بهره‌برداری می‌شود. سپس مرکز این دو فرستنده از خیابان پیچ‌شمیران به محله بی‌سیم نجف‌آباد و مرکز مخابرات به میدان توپخانه منتقل می‌شود و تنها پس از 1311خورشیدی است که به مرور مؤسسات بی‌سیم توسعه ‌پیدا کرده و زمینه تاسیس رادیو را در سال1319 فراهم می‌کنند.