نگاه
گرمخانه‌ها پیش‌نیاز رسیدن به صلح اجتماعی
الهام فخاری؛ رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران
صلح اجتماعی در زمان کنونی نیازمند پیش‌نیازهای ویژه‌ای است. مدیریت شهر و روستا و زندگی شهروندان وابسته به رویکرد مدیریتی در سیاستگذاری‌ها و اجراست. بنابراین هنگامی که سخن از صلح اجتماعی می‌شود نیازمند پرداختن به پیش نیازهایی مانند گفت‌و‌گو، تعامل، عدالت، همدلی و همراهی اجتماعی هستیم.
ایجاد صلح در گرو همراهی اجتماعی است و سؤال این است که این موضوع چه ارتباطی به شهرداری تهران خواهد داشت؟ در پاسخ باید گفت یکی از پدیده‌های مخرب کلانشهرها، عدم‌دسترسی عادلانه تمام شهروندان به خدمات و امکانات موجود است. از طرفی وجود چالش‌های ویژه و اساسی مانند بحث عدم‌دسترسی به منابع، حاشیه‌نشینی و به هم ریختگی‌های اقتصادی و اجتماعی ازجمله مواردی است که باعث ایجاد بحران‌های چندگانه در کلانشهرهایی چون تهران شده است.
نبود سرپناهی امن، از دست دادن کانون حمایتی خانواده، عدم‌اشتغال، بیماری‌های صعب‌العلاج با هزینه‌های بالا و حتی عوض‌شدن الگوی سرپرستی اعضای خانواده گاهی موجب از دست رفتن دارایی‌هایی می‌شود که در نهایت به بی‌پناهی می‌انجامد. این یک بحران شهری و از معضلات فرهنگی و اجتماعی شهرهاست.کمک به مراکز حمایت از بی‌سرپناهان بخشی از وظایف شهرداری‌هاست و به این ترتیب تلاش شد تا درکنار موضوعات اجتماعی متنوع و گسترده موجود به شکل خاص موضوعات مرتبط با شهرداری با جدیت بیشتری پیگیری شود.
از سال1335 رسیدگی به بی‌سرپناهان در گرمخانه‌ها همواره به‌صورت ویژه جزو تکالیف و وظایف شهرداری‌ها بوده و به همین منظور مقررات مربوط به آن تصویب شده است. در این رابطه پس از ارزیابی مراکز گرمخانه‌ای، الگوی بهبود را دنبال کردیم و نظارتی دائمی از آنان را در پیش گرفتیم. البته شاید عنوان شود که این روال عادی نبوده و کارشناس نظارتی شورا نباید عملیات میدانی انجام دهد. اما از آنجا که تمام اعضای شورای شهر تهران جزو فعالان عرصه اجتماعی هستند این کار به‌صورت عملیاتی پیگیری شد. تاکنون تلاش شده است تا شرایط این مکان‌ها بهبود پیدا کند و متناسب با کانون‌های زنان بی‌سرپرست تهران توسعه یابد. امیدوارم با روندی که برای توسعه پایدار دنبال می‌شود، پس از گذر از بحران‌های پیچیده تحریم، کرونا و مسائل اقتصادی، روزی برسد که دیگر نیازی به توسعه گرمخانه نباشد و تنها به‌عنوان یک زیرساخت برای گروه‌های حداقلی از جمعیت شهرها و یا در راه‌ماندگان قابل استفاده باشد.
این مراکز تنها جای خواب نیست بلکه پیش نیازی برای رسیدن به صلح است و ما تلاش می‌کنیم افراد به شکل کاملا برابر از امکانات درمانی و بهداشتی آن نیز بهره‌مند شوند. اگر این فضاها به لحاظ اجتماعی جایگاه امنی را فراهم آورند، قطعا امکان تعامل و گفت‌و‌گو پدیدار خواهد شد.یک فرد آسیب دیده و گرفتار‌اعتیاد بیش از سایرین نیازمند توجه و رسیدگی است. همین مورد دلیلی بر ایجاد گرمخانه‌هایی است که کارکردهایی به جز جای خواب دارند و می‌توانند به‌عنوان فضایی برای امنیت، آسایش، چاره جویی و همدلی باشند.
در بحران ناشی از کوید-19 و همه‌گیری آن ، اهمیت وجود این مراکز در تهران بیش از همیشه مورد توجه قرار گرفت. به لحاظ پروتکل‌های بهداشتی باید از تجمع جمعیت جلوگیری می‌شد و دستورالعمل‌هایی نیز از سوی سازمان بهزیستی مطرح بود، اما در نهایت به این موضوع رسیدیم که این مکان‌ها برای افراد بی‌خانمان تعریف شده است و باید شعار «درخانه بمانیم» به این مکان هم آورده شود. خودمان و شهرداری را موظف دانستیم که برای بی‌سرپناهان خانه‌ای موقت با چراغی همواره روشن مهیا کنیم.
بی‌سرپناهی مسئله‌ای ناشی از اعتیاد نیست و در کلانشهرها ریشه در فقر و نابرابری دارد ومتأسفانه این مورد ازجمله ویژگی‌های منفی کلانشهرهاست و به همین جهت این مراکز کمک می‌کند که افراد به هردلیل و به دور از قضاوت‌های برچسب‌زننده با رعایت مقررات و چارچوب‌هایی چون عدم‌استفاده از مواد‌مخدر از این سرپناه استفاده کنند. خوشبختانه در این راستا با همکاری همکارانمان سعی شده این مراکز به کانون‌های آسیب نزدیک باشند. مرکز خدمات اجتماعی واقع در پارک هرندی شوش ازجمله مراکزی است که به کانون آسیب نزدیک است. زنانی که گرفتار موارد بزهکارانه شده‌اند تمایل بسیار کمی برای حضور در این مراکز دارند، اما قرار داشتن این مرکز در دل کانون آسیب موجب می‌شود آنها همدیگر را به استفاده از امکانات این مراکز تشویق کنند. این می‌تواند به کاهش زنجیره آسیب کمک کند.
در همینه زمینه :
