گره امنیت زنان به اصلاح فضاهای شهری

زهرانژادبهرام‌؛  عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران

مزاحمت یا آزار خیابانی یکی از اشکال خشونت علیه زنان است که این قشر را در سنین مختلف و در موقعیت‌های متفاوت در همه نقاط دنیا تهدید می‌کند؛ در برخی جوامع قوانین سختگیرانه‌ای برای مقابله با این پدیده وجود دارد و در کشورهای دیگری هم قوانین حمایتی وضع شده تا زنان را در مقابل آسیب‌های آن محافظت کند.
در این میان، یکی از اولویت‌های مدیریت شهری و شورای پنجم شهر نیز توسعه و اصلاح فضاهای شهری پایتخت برای افزایش امنیت زنان بوده و هست. به‌عنوان نمونه شناخت و جانمایی مکان‌های پرخطر برای تردد زنان در سطح منطقه۱۰ شهرداری تهران با استفاده از نقشه اجتماعی یک نمونه از این فعالیت‌ها برای افزایش امنیت این قشر در فضاهای شهری بوده است. مسئله‌ای که به‌خاطر اهمیت، مدتی می‌شود که با جدیت بیشتر از قبل، صورت می‌گیرد تا   شناخت مکان‌های پرخطر دیگر مناطق 22گانه و اقدام به اصلاحات لازم در آنها هم انجام شود. در این مسیر ابتدا مطالعاتی به سفارش دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و با نظارت شورا و اداره‌کل بانوان شهرداری تهران انجام و طی آن انواع آزارهای خیابانی متوجه بانوان و برخی نقاط بی‌دفاع در منطقه10 -که یکی از مناطق مرکزی و با ساکنانی  از لحاظ درآمد و تحصیلات، مختلف و همچنین منطقه‌های پرتردد تهران است- شناسایی شد. در این مطالعه با پرسه‌زنی در منطقه، برگزاری کارگاه‌های مشارکتی، شناسایی مصداق‌های آزار خیابانی توسط شرکت‌کنندگان و یکی‌کردن تعاریف، ترسیم نقشه آزار خیابانی و مصاحبه عمیق، فهرستی از انواع آسیب‌‎های متوجه بانوان شناسایی شد. همگان به‌خوبی می‌دانند پرداختن به مشکلات و مسائل بانوان و دختران و موضوع «حق ‌بر‌شهر» در سال‌های اخیر مورد توجه مدیران شهری قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها و تدبیرها در جهت تقویت حضور امن و با حرمت زنان در جامعه، رعایت ملاحظه‌های انسانی و اجتماعی و توسعه فضاهای شهری است. حضور ذی‌نفعان ازجمله شورایاران و به‌ویژه بانوان شورایار در افزایش امنیت، نقش گسترده‌ای دارد. دفاتر توسعه محله‌ای دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط نظیر نمایندگان پایگاه‌های مقاومت بسیج خصوصا جامعه بانوان و کارشناسان کمیته‌های مرتبط شورای اسلامی شهر تهران حضور فعالانه‌ای در این زمینه داشته‌اند؛ چراکه تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد برای تامین امنیت زنان در برخی از نقاط محله‌ها باید اقدامات فوری صورت گیرد. به‌عبارتی در حرکت به سمت «شهری امن برای زنان» باید شاخصه‌های گوناگون از نظر روشنایی، معبرگشایی، تغییرات هندسی معبر، ایجاد مبلمان شهری استاندارد، توجه به میزان توده جمعیتی که در یک‌معبر و فضاهای همگانی حضور پیدا می‌کنند و... مورد توجه قرار گیرد و در اصلاح موضوعات یا ایجاد موارد گام برداشته شود. رفع معضلاتی از قبیل کم‌نوری معابر و کوچه‌ها، بوستان‌ها و رفع فضای بی‌دفاع شهری ازجمله املاک تجاری و مسکونی مخروبه و تعطیل از اقدامات عملیاتی مدیریت شهری برای افزایش امنیت شهر است. دیوارکشی و فنس‌کشی نقاط بی‌دفاع برای جلوگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و معضلات اجتماعی و امنیتی از دیگر اقدامات در این مسیر بوده است. مسدودکردن ورودی املاک قدیمی و فرسوده جهت رفع معضلات اجتماعی در نقاط بی‌دفاع شهری هنگام شب یا روز، شناسایی و ناهموارسازی و جمع‌آوری مکان‌های تجمع کارتن‌خواب‌ها و جمع‌آوری پاتوق معتادان و کارتن‌خواب‌ها از دیگر اقدامات مدیریت شهری برای افزایش امنیت بانوان محسوب می‌شود. هرس گیاهان و شمشادهای سطح بوستان‌ها جهت رفع نقاط کور، حذف زواید فیزیکی برای تسهیل در تردد، نصب سرعت‌گیر  و خط‌کشی، مناسب‌سازی و پیوستگی مسیر عابر پیاده از دیگر اقدامات افزایش امنیت شهر برای بانوان بوده، زیرا سهمی از افزایش امنیت زنان شهر به توسعه و اصلاح فضاهای شهری گره خورده است. اکنون نیز امید می‌رود مدیریت شهری در جهت کاهش آسیب‌ها برای این منظور گام‌های محکم‌تری بردارد تا به مطالبه درست بانوان، شهروندان و خانواده‌ها پاسخ مناسب داده شود.