در قلعه مرغی چه خبر است

  فرزانه  ابراهیم‌زاده 

هفتم تیرماه۱۳۰۱ شمسی، با فرود 2فروند آئروپلان انگلیسی در منطقه قلعه‌مرغی تهران، رسما نخستین فرودگاه تهران کار خود را آغاز کرد. با آنکه نخستین هواپیما در تهران چند سال پیش در میدان مشق به زمین نشسته بود، اما تهران هنوز آشیانه و محلی برای فرود آمدن پرندگان فلزی که برادران رایت برای سرعت در حمل‌ونقل و جابه‌جایی اختراع کرده بودند، نداشت.
در تیر‌ماه۱۳۰۱ انگلیسی‌ها از ایران خواستند برای 2فروند هواپیمایی که قرار است به تهران بفرستند زمینی مناسب را انتخاب کند. دولت نیز زمینی مناسب را که در منطقه جنوب پایتخت، نزدیک امامزاده حسن به اسم قلعه‌مرغی، بیرون از دروازه قرار داشت، انتخاب کردند و این پرنده‌ها از طریق بغداد در این زمین فرود آمدند.
در روزنامه ایران چهارشنبه ۷‌سرطان(تیر) ۱۳۰۱ خبر فرودآمدن این دو فروند هواپیما چنین آمده است: «به‌طوری که اطلاع حاصل نموده‌ایم تقریبا 2فروند آئروپلان که متعلق به دولت انگلیس است در هوای تهران پرواز خواهند کرد و ورود آئروپلان‌های مزبور قبلا به دولت ایران اطلاع داده شده است. اختصاص محلی را جهت فرود آمدن تقاضا نموده‌اند. لذا به اداره نظمیه اطلاع داده شده که بیرون دروازه محل مناسبی را برای پایین آمدن آنها تهیه و در صورت پستی و بلندی محل را تسطیح نمایند. اداره نظمیه نیز در اطراف قلعه‌مرغی سمت امامزاده حسن را برای فرود آمدن آئرو پلان‌ها اختصاص داده و عده‌ای از محبوسین نظمیه هم چند روز است مشغول تسطیح آنجا هستند که برای ورود آئروپلان‌ها حاضر باشد». بعد از نشستن این هواپیماها، زمین قلعه‌مرغی برای ساخت‌وساز نخستین آشیانه هواپیما آماده شد و در مرداد ۱۳۰۱ با تجهیزات مختصر کار خود را شروع کرد. در کنار این با طراحی مهندسان انگلیسی برج مراقبتی ساخته و در سال۱۳۰۳ افتتاح شد. در پنجم اسفند۱۳۰۴، سرهنگ نخجوان، نخستین خلبان ایرانی پس از سفری طولانی در اینجا به زمین نشست. گفته می‌شود اطلاق نام قلعه‌مرغی برگرفته از آشیانه هواپیما بر این منطقه گذاشته‌شد. این فرودگاه تا سال۱۳۱۷ که فرودگاهی مدرن‌تر در منطقه مهرآباد تهران ساخته شود تنها فرودگاه پایتخت بود.