آلودگی
آلاینده‌ها همچنان عوارض نمی‌دهند
اخذ عوارض از عاملان صنعتی انتشار بوی نامطبوع و آلودگی‌های گسترده همچنان در ابهام است
سیدمحمد فخار- خبرنگار
با گذشت 14ماه از ابلاغ قانون هوای پاک، هنوز هیچ ضمانت اجرایی برای برخورد با واحدهای آلاینده در کشور وجود ندارد.
اردیبهشت‌ماه سال97 بود که قانون هوای پاک ابلاغ شد و بخش‌های مهمی از آن به جرایم واحدهای آلاینده اختصاص داشت. در این 2سال نیز فهرست صنایع آلاینده از سوی سازمان محیط‌زیست اعلام می‌شود.
پیش از آن، قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب تیر92 عوارضی برای برخورد با آلاینده‌های محیط‌زیستی تعیین کرده بود که در قانون سال97 مبالغ آن به روز شد. اما کدام ضمانت اجرا تاکنون توانسته است این عوارض را از صنایع آلاینده بگیرد؟
برخی ریشه‌های معضل آلودگی، بوی نامطبوع و آلودگی هوا در استان تهران به جنوب این استان بازمی‌گردد و هنوز مشکلات زیادی سد راه اخذ عوارض آلایندگی از واحدهای آلاینده وجود دارد.
حکایت بوی تهران
حدود 4 سال از نخستین باری که استشمام بوی نامطبوع در مسیر فرودگاه امام خمینی(ره) و سپس تهران گزارش شد، می‌گذرد و با وجود آنکه حدود 1۸ کانون آلودگی و تولید بو در این منطقه شناسایی شده، این معضل هنوز برطرف نشده و دلیل مشخصی نیز برای علت بوی بد تهران اعلام نشده است.
محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش اداره محیط‌زیست استان تهران به ایسنا می‌گوید: 3کانون اصلی این بو شناسایی و برای برطرف کردن آن برنامه‌ریزی شد.
براساس تحقیقات انجام شده، چند منشأ اصلی بوی نامطبوع در مسیر فرودگاه امام خمینی تاکنون 3مورد بوده که مجتمع دفع و پردازش پسماند آرادکوه از کانون‌های اصلی آن است.
بخش دیگر، معضلات زیست‌محیطی جنوب استان تهران فاضلاب شهرستان های پرجمعیت اسلامشهر و بهارستان است. به همین دلیل پروژه‌ای به ارزش حدود ۲۸۰میلیارد تومان برای راه‌اندازی و بهره‌برداری از سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب اسلامشهر تعریف شد.
سومین منشأ بوی بد تهران وجود 140دامداری بزرگ مقیاس در جنوب استان است که در دهه۶۰ در این منطقه مستقر شدند و حالا حضورشان برای مردم تهران مضر است. در این‌باره قرار است برای واحدهای دامداری یک مجتمع بیوگاز احداث شود که کارهای مقدماتی آن در حال انجام است. اگرچه این اقدام می‌تواند موجب برطرف کردن کامل آلودگی این منطقه و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تامین برق از فضولات دامداری‌ها شود، اما اجرای آن مستلزم بودجه‌ریزی و سرعت عمل بیشتر است. در عین حال تمامی واحدهای دامداری بزرگ که آلودگی تولید می‌کردند و آلودگی‌شان را برطرف نکرده‌اند، در فهرست صنایع آلاینده استان درج شده‌اند و باید عوارض آلودگی بپردازند. اما تاکنون درباره سازوکار اجرایی این موضوع که باید چه درصدی از فروش خود را بابت عوارض آلایندگی‌شان پرداخت کنند، ابهامات زیادی وجود دارد.
منابع آلودگی مشکل اخذ عوارض
سیاهه انتشار منابع آلاینده تهران بر مبنای سال96 نشان می‌دهد که نیروگاه‌ها، صنایع و پالایشگاه‌های اطراف تهران 11درصد آلاینده‌های گازی و 34درصد ذرات معلق منتشر شده در شهر را تولید می‌کنند. این یعنی سالانه 77تن آلاینده‌های گازی و 3578تن ذرات معلق به آسمان تهران افزوده می‌شود. از طرفی تمرکز بسیاری از این موارد در جنوب تهران موجب افزایش نگرانی‌ها شده و می‌تواند در آینده نیز جمعیت 9میلیونی ساکن پایتخت را با معضلات سلامت بیشتر مواجه کند. وجود تنها پالایشگاه تهران در جنوب این استان و تمرکز انبوه دیگر واحدهای صنعتی در جنوب استان تهران می‌تواند زمینه‌ساز انتشار آلایندگی‌های بیشتر شود.
به موجب اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست، در پی انتشار فهرست سالانه صنایع آلاینده، مطالبه و دریافت عوارض آلایندگی با یک درصد از قیمت فروش خدمات ارائه شده، به شرکت ملی نفت ایران و سایر شرکت‌ها صرفا بابت آلایندگی حاصله از محصول آنها براساس مفاد گزارش سازمان حسابرسی امکان‌پذیر است و این یعنی 3فیلتر باید چنین عوارضی را تعیین و حسابرسی کنند که روی کاغذ نیز امری دشوار و نشدنی است.
