زخم به سردار دیپلماسی

مجید مهرابی‌دلجو _ دبیر گروه سیاسی

مجلس، دیروز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه را دعوت کرده بود که سخنانش را بشنود اما نمایندگان حرف‌هایش را نشنیدند و مذاکرات 5سال پیش را نبش قبر کردند. اگر روزی علی لاریجانی رئیس سابق مجلس در واکنش به طومارپراکنی و فریاد‌های جمع قلیلی از نمایندگان پرهیاهوی مخالف مذاکره، جایگاهشان را به آنان یادآوری کرده و گفته بود «شما حقوق می‌گیرید که حرف بزنید، با زور که نمی‌شود بقیه را قانع کرد»، دیروز در مجلس یازدهم انگار همه متفق‌القول بودند که نماینده شده‌اند بر سر وزیر خارجه‌ای که مذاکرات را به سرانجام رسانده است فریاد بزنند! آنها قرار بود گوش به این جملات ظریف ببندند که گفت: «سیاست خارجی حوزه دعوای گروهی و جناحی نیست.» مجلس قرار بود در مقابل ظریف، خط خود را از مذاکره جدا کند؛ چه‌بسا که در عمل با بستن راه صحبت به ظریف، نشان داد منطق مذاکره را نمی‌پذیرد. آنها شعار دادند، وزیر خارجه را دروغگو خطاب کردند، دوقطبی سلیمانی-ظریف ساختند، خود را نزدیک به سردار شهید سلیمانی و راهبرد مقاومت فرض کردند و ظریف را سازش‌کار؛ همه اینها در مجلس، کمتر از یک‌هفته پس از جلسه معروف شورای امنیت سازمان ملل اتفاق افتاد که به صحنه دفاع 14کشور از برجام و انتقادات گسترده از رفتار آمریکا در قبال ایران تبدیل شده بود. ظریف از آن جلسه با دست پر بازگشت. او دیروز در مقابل تمامی حملات نمایندگان، این جملات را گفت: «من در برابر نمایندگان با تمام خضوع حضور پیدا می‌کنم، اما شما به من ذلیل گفتید در صورتی‌که رهبری به من شجاع گفتند، به من دروغگو گفتید درصورتی‌که رهبری به من صادق گفتند. از انتقادها و تندی‌های شما تشکر می‌کنم، اما بدانید که همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم و با هم هستیم.» 

این نخستین حضور محمدجواد ظریف در مجلس یازدهم بود؛ دولتمردی که رکورد احضارهای یک وزیر از سوی نمایندگان را در دوره مجلس سابق شکسته بود و در عین حال در تمام نوبت‌هایی که به مجلس رفته بود، نمایندگان سؤال‌کننده و سرسخت‌ترین مخالفانش از جواد کریمی قدوسی گرفته تا مجتبی ذوالنوری را قانع کرده بود. اما دیروز در نخستین حضور خود در مجلس، متوجه شد حساب این نمایندگان حتی با تندروترین نمایندگان مجلس سابق هم جداست؛ چنان‌که در فضایی چنان ملتهب، این سیدمحمود نبویان -از تندروترین مخالفان مذاکره و برجام در سال‌های گذشته- بود که به سمت ظریف رفت و با او مصافحه کرد و عجیب آنکه مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی و عضو جبهه پایداری که در سال‌های گذشته استدلال‌های ظریف را درباره مذاکره و برجام شنیده بود دیروز در نطقش از ظریف تشکر کرد و او را یک مهره اثرگذار نامید؛ بماند که او هم در جمع‌بندی اظهاراتش از وزیر خارجه خواست که استغفار کند. 
این نمایش مجلس در نخستین تقابل با مرد شماره یک دیپلماسی با طرح این سؤال آغاز شد: آقای ظریف؛ مجلس یازدهم را چه تصور کرده‌اید؟ مجلسی که دیروز راهبرد ظریف را در مقابل راهبرد شهید سلیمانی قرار می‌داد، نمی‌خواست بشنود که سردار دیپلماسی و سردار مقاومت، سه‌شنبه‌های هر هفته در جلسات منظمی که داشتند راهبردها را با هماهنگی هم پیش می‌بردند؛ این نمایندگان یا از تحولات سیاسی کشور مطلع نبودند یا فراموش کرده بودند بعد از آنکه محمدجواد ظریف از سوی آمریکا تحریم شد نخستین نفری که در ساختمان وزارت خارجه با لباس نظامی به دیدار ظریف رفت، سردار قاسم سلیمانی بود و این پیامی بود که این نمایندگان آن را نفهمیدند، نگرفتند یا از خاطر بردند. و لازم بود که ظریف برای آنان یادآوری کند که: «شهید حاج قاسم سلیمانی و بنده هر هفته با هم نشست داشتیم و هماهنگی می‌کردیم، صحبت‌های منطقه‌ای با هماهنگی یکدیگر بود و آنهایی که ایشان، سیدحسن نصرالله و مقاومت عراق و لبنان و فلسطین را می‌شناسند و با آنها دمخور هستند، می‌فهمند که روابط ما چگونه بود.» این یادآوری را یکی از نمایندگان مجلس نتوانست تاب بیاورد و از جای خود جست و استدلال کرد که ظریف نمایندگان را نفهم می‌داند. به‌دنبال این اظهارات جمع دیگری با فریاد، مانع سخنرانی وزیر امور خارجه شدند و فریاد برآوردند که نمی‌خواهیم دروغ بشنویم. وزیر امور خارجه نیز خطاب به نمایندگان اخطار داد که «من اگر امروز دروغ گفتم رهبر شنیدند و اگر صادقانه حرف زدم نیز رهبر شنیدند». پس از صحبت‌های چنددقیقه‌ای وزیر امور خارجه، عده‌ای از نمایندگان فریاد مرگ بر دروغگو سر دادند و آقای ظریف نیز اعلام کرد بنده از مهمان‌نوازی شما سپاسگزارم.
مجلس دیروز نشان داد بنای آنها از احضار وزیران شنیدن گزارش وضعیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور از زبان دولتمردان نیست؛ بنا بر احضار است و اخطار و تهدید.
شاید نمایندگان اگر تاریخ ادوار پارلمان را مرور می‌کردند حداقل برای حفظ شأن و جایگاه نمایندگی و پارلمان، چنان صحنه‌ای نمی‌آفریدند. 9سال پیش‌که محمود احمدی‌نژاد در تیره‌ترین روزهای روابط قوه مقننه و مجریه، به مجلس رفته بود تا در جلسه دفاع از نخستین وزیر پیشنهادی وزارت ورزش حضور داشته باشد، نمایندگان با هیاهو صحبت‌های او را قطع کردند. این اتفاق که افتاد، رهبر معظم انقلاب اعضای هیأت‌رئیسه و برخی کمیسیون‌های تخصصی مجلس را خواستند و با گلایه از مدیریت مجلس، خواستار برخورد علاج‌جویانه با مسائل شدند نه کینه‌جویانه. رهبر انقلاب در آن ماجرا حتی از صداوسیما هم به‌خاطر پخش «دودوکردن»‌های نمایندگان هنگام سخنرانی رئیس‌جمهور، انتقاد کرده بودند. دیروز رفتاری که از مجلس سر زد رفتاری نبود که به‌دنبال علاجی برای معیشت مردم باشد؛ کینه‌ای بود که از مذاکرات و هیأت مذاکره‌کننده به دل باقی‌مانده بود.



     وزارت امور خارجه و تجارت بین‌الملل

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس پس از اظهارات نمایندگان و سخنان ظریف، گفت: آنچه نمایندگان توقع دارند، این است که هزینه اضافی بر مردم وارد نشود. در تصمیمات و سیاست‌ها چه در حوزه اقتصادی و چه در حوزه داخلی و خارجی باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که هزینه بیشتری به مردم وارد نشود. در حوزه سیاست خارجی دستگاه دیپلماسی باید در نخستین گام به دنبال تولید قدرت باشد. زمانی که قدرت و توان داشته باشیم، می‌توانیم در برابر دشمن بایستیم و از چانه‌زنی و فشار آنها پیروز بیرون بیاییم. بخش عمده‌ای از تولید قدرت به توان اقتصادی بازمی‌گردد. رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: در حوزه توان اقتصادی، وزارت خارجه می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد. از نظر بنده وزارت امور خارجه باید در دوران جنگ اقتصادی به وزارت امور خارجه و تجارت بین‌الملل تبدیل می‌شد. توقع ما این است که اگر وزارت خارجه نتوانست سرمایه‌گذار وارد کند، حداقل شرایط را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که بخشی از پول مردم که نزد برخی از کشورها باقی مانده است، به کشور بازگردد و انتقال ارز به کشور با تلاش مضاعف انجام شود. قالیباف خاطرنشان کرد: شورای حکام باید بداند در حوزه دستگاه سیاست خارجی ما هرگز جمهوری اسلامی و نمایندگان مردم اجازه نخواهند داد که آژانس دستش باز باشد و هر کاری که می‌خواهد انجام دهد و حلقه اطلاعاتی و جاسوسی کشورهای متخاصم را تکمیل کنند.

     3هدف آمریکا در مقابل ایران

وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته با اشاره به اهدافی که آمریکا در جنگ تمام‌عیار خود علیه ایران دنبال می‌کند، اظهار کرد: آمریکا در این جنگ به‌دنبال چندین هدف است؛ مهم‌ترین آن این است که از ایران یک تهدید امنیتی ایجاد کند. آنگاه موضوع ایران به مکان‌ها و حوزه‌هایی که آمریکا در آن قدرت دارد مثل شورای امنیت کشیده می‌شود. یکی از اقداماتی که در دولت اوباما رخ‌ داد این بود که ضرب‌های اقتصادی جهانی را امنیتی کرد، بحث مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را به میان کشید و توانست دنیا را در  حوزه‌هایی درگیر کند و قدرت ویژه‌ای به نظام اقتصادی آمریکا ببخشد. جمهوری اسلامی ایران در این میان باید به درستی عمل کند. به گزارش ایسنا، ظریف در ادامه خاطرنشان کرد: دومین هدفی که آمریکا دنبال می‌کند اجماع‌سازی علیه ایران است. از دی‌ماه سال1396 تا هفته گذشته 4‌جلسه ویژه در شورای امنیت با اصرار آمریکا برای فشار بر ایران برگزار شده است. در بهمن‌ماه سال1396 درخصوص اغتشاشات، نخستین جلسه برگزار شد. جلسه بعدی با حضور پمپئو برگزار شد، جلسه‌ای دیگر با حضور دونالد ترامپ برگزار شده بود و جلسه آخر نیز هفته گذشته برگزار شد. در جلسه اولی که‌ آمریکا برای اغتشاشات برگزار کرد همه اعضای شورای امنیت، آمریکا را درخصوص برجام محکوم کردند. در جلسه هفته گذشته نیز همه اصرار کردند که برجام درست بوده و آمریکا سیاست غلطی را دنبال کرده است. وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه اظهار کرد: سومین هدفی که آمریکا علیه ایران دنبال می‌کند روایت‌سازی‌های جعلی از ایران در منطقه است. دنیا باید بداند که هدف آمریکا چیست تا گرفتار آن نشود. مهم‌ترین هدف آمریکا جدا کردن مردم از حاکمیت و ناکارآمد نشان دادن نظام و مشروعیت‌زدایی از نظام است. در کتاب بولتون نیز به وضوح روشن است که پشت سیاست فشار حداکثری آمریکا این اهداف نهفته است، اما آنچه امروز از هر چیزی برای رویارویی با آمریکا مهم‌تر است انسجام درونی است. سیاست خارجی حوزه دعوای جناحی نیست؛ به همین دلیل است که سیاست خارجی در چارچوب اهداف کلی نظام در اختیارات رهبری قرار دارد تا از دوگانه‌سازی و دعوای جناحی اجتناب شود. تمرکز ایران باید در منطقه بوده و تولید‌کننده امنیت، ثبات و توسعه برای همسایگان خود باشد. همسایگان ما باید احساس کنند که بهترین روابط را با ایران دارند.