آشوراده؛ سپر بلای میانکاله
اسماعیل کهرم _ بوم‌شناس
طرح گردشگری جزیره آشوراده که دروازه ورود به تالاب میانکاله است، با اقدام به‌موقع دادستانی کل کشور متوقف شد. نگارنده زمان تصویب این طرح که با توافق سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان میراث‌فرهنگی وقت انجام شد، مشاور معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست بود و از مخالفان سرسخت توافقی که براساس نظر شخص رئیس‌جمهوری و نظر مساعد هیأت دولت انجام شد.
اجرای طرح گردشگری جزیره آشوراده هنگام سفر رئیس‌جمهوری به استان گلستان از سوی مقامات آن استان به حسن روحانی تحمیل شد و رئیس‌جمهوری ناگزیر شد جزیره آشوراده را به‌عنوان مقصد گردشگری اعلام کند و اکنون جای خوشحالی است که دستگاه قضایی کشور اجرای این طرح را متوقف کرده است. رئیس‌جمهوری آن زمان در سخنانی اعلام کرد: «خیلی‌ها آمدند، دیدند و مخالفت کردند، ولی طرح گردشگری در جزیره آشوراده مصوبه هیأت دولت است و باید اجرا شود.»
نگارنده همچون تمامی فعالان محیط‌زیست و کارشناسان این حوزه به‌شدت مخالف اجرای این طرح بودم و همان زمان که مشاور معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست بودم هم به این موضوع معترض شدم. خانم ابتکار اما نمی‌توانست مخالف این طرح باشد؛ چون مخالفت او به‌معنای مخالفت با تصمیم رئیس‌جمهوری بود. انجمن‌ها و کارشناسان محیط‌زیست اما از همان ابتدا اعتراض خود را به این طرح اعلام کردند و دلیل اعتراض‌شان هم این بود که آشوراده دروازه ورود به تالاب بین‌المللی میانکاله با 68هزار هکتار وسعت به‌عنوان نخستین منطقه حفاظت شده ایران است.
میانکاله پناهگاه شناخته شده و بی‌نظیر حیات‌وحش در جهان است و از قرقاول ایرانی تا دراج که پرنده دشت‌های خوزستان است در این منطقه زیست می‌کنند. آشوراده نیز با برخورداری از زیستگاه‌های متنوع در میان اکوسیستم‌های ایران نمونه است. اگر آشوراده و به تبع آن میانکاله تبدیل به منطقه توریستی می‌شد، پس از 3دهه زیرساخت‌های ایجاد شده در جزیره زنگار می‌گرفت و گردشگرانی که به این منطقه عزیمت می‌کردند به‌تدریج در مسابقات تالاب‌پیمایی شبیه به همان مسابقه‌ای که 4سال پیش برگزار شد، شرکت می‌کردند. در تالاب‌پیمایی 4سال قبل که پوستر آن هم منتشر شد، موجودات کف‌زی تالاب میانکاله زیر چکمه گردشگران تالاب‌نورد نابود شدند. فعالان محیط‌زیست از همان ابتدا تلاش زیادی برای جلوگیری از اجرای طرح گردشگری آشوراده داشتند. نقطه مقابل این تلاش‌ها اما سازمان میراث‌فرهنگی بود که با اجرای طرح گردشگری در آشوراده، دستانش برای ریخت و پاش سرمایه برای ساخت هتل و پارکینگ باز می‌شد و به‌تدریج زباله و شیرابه آنها نیز وارد میانکاله می‌شد تا تالاب مهم و بین‌المللی میانکاله هم نابود شود. به‌رغم مخالفت فعالان محیط‌زیست با اجرای طرح گردشگری آشوراده اما، تاجرپیشه‌های سازمان وقت میراث‌فرهنگی اعلام کردند که مخالفان این طرح «توهم» زده‌اند. آشوراده، این منطقه حفاظت شده کشور سپر بلاگیر تالاب میانکاله است و به‌عنوان نقطه صفر مرزی با میانکاله نمی‌توان به آن هجوم برد. آشوراده ضربه‌گیر میانکاله است و اگر قرار بود آسفالت شود و ساختمان، کارخانه، پارکینگ و محل بازی در آن ساخته شود، آسیب شدیدی به تالاب وارد می‌آمد. اصرار فعالان محیط‌زیست برای توقف طرح گردشگری آشوراده نیز حفاظت از همین سپر ضربه‌گیر و ارزشمند میانکاله بود. اکنون دادستانی کل کشور دستور توقف اجرای طرح گردشگری در یکی از ارزشمندترین مناطق محیط‌زیستی ایران را صادر کرده است، اما باید توجه داشت که حتما دست‌هایی در کار خواهد بود تا بار دیگر واگذاری جزیره آشوراده را اجرایی کند که این‌بار هم فعالان محیط‌زیست کشور با صدای بلند و همنوا در برابر وسوسه‌های مادی به بهای نابودی مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات‌وحش و ذخیره‌گاه زیست‌کره کشور ایستادگی خواهند کرد.
کوتاه سخن از منظومه گلشن راز شیخ محمود شبستری آنکه: «جهان چون چشم و خط و خال و ابروست / که هر چیزی به جای خویش نیکوست»