نقطه‌قوت قانونی برای حمایت از محافظان طبیعت

رضا افلاطونی‌؛  ‌مدیرکل‌حقوقی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری

قانون «حمایت قضایی و بیمه‌ای از مأموران یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی» که در‌ماه گذشته به تصویب شورای نگهبان رسیده بود، 2 روز قبل و توسط رئیس‌جمهوری برای اجرای اصل 123قانون اساسی به دستگاه‌های اجرایی کشور ابلاغ شد.
هر چند، براساس ماده 54قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و نیز مقررات مربوط به آیین دادرسی کیفری، مامورین منابع طبیعی که تعلیمات لازم را تحت نظارت دادستان دیده باشند، به‌عنوان ضابط قضایی معرفی شده‌‌اند، اما آنها در عمل قدرت اجرایی برای مقابله با متخلفین نداشتند. در قانون جدیدی که 2 روز قبل برای اجرا ابلاغ شد اما اجازه استفاده از سلاح در موارد ضروری برای انجام تکالیف و ماموریت‌های مربوطه داده شد. سابق بر این چنین حکمی وجود نداشت یا حداقل دارای ابهام بود.
در مقررات سابق، در مورد نحوه استفاده از سلاح و مسئولیت ناشی از آن حکمی پیش‌بینی نشده بود، اما ماده یک قانون «حمایت قضایی و بیمه‌ای از مأموران یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی»، علاوه بر بیان نحوه استفاده از سلاح، مسئولیت کیفری و مدنی ناشی از به‌کارگیری آن را نیز تابع «قانون به‌کارگیری سلاح توسط مامورین مسلح» دانسته و نقیصه موردنظر برطرف شد.
از دیگر نقاط مثبت این قانون، پیش‌بینی پرداخت دیه و خسارت در راستای مواد 13و 14قانون به‌کارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح است. مامورین دستگاه‌های اجرایی (سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع) در برخی موارد، هنگام اجرای تکالیف دچار آسیب و خسران می‌شوند. این قانون دستگاه‌های مربوطه را مکلف به پرداخت و جبران خسارت کرده است که این بخش نیز در قانون و مقررات سابق پیش‌بینی نشده بود.
موضوع جدید دیگر که قانونگذار در قانون جدید به آن توجه کرد، بیمه نیروهای مشمول ماده یک «قانون حمایت قضایی و بیمه‌ای از مأموران یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی» است. این ماده نیز کمک شایانی به نیروهای موصوف در قبال بیماری و نقص عضو و... می‌کند.
نکته قابل تامل دیگر در قانون جدید، تحت پوشش بیمه‌ قرار دادن نیروهای سازمانی، غیر از مأموران یگان حفاظت است. در قوانین سابق، اساسا حکمی در این خصوص وجود نداشت. در نتیجه مأموران اجرایی محیط‌زیست و منابع طبیعی انگیزه‌ای برای حمایت بیشتر و کامل‌تر از منابع‌طبیعی نداشتند، اما آنچنان که تبصره ماده 2قانون جدید پیش‌بینی کرده، آنها نیز در ماموریت‌های سازمانی، مشمول حمایت بیمه‌ای می‌شوند.