محیط زیست
مرگ مرجان‌ها در‌آب‌های اسیدی خلیج‌فارس
خلیج‌فارس اسیدی شده و اکوسیستم این پهنه آبی به‌شدت تهدید می‌شود \ سازمان ملل خواستار کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای توقف اسیدی‌شدن آب اقیانوس‌ها و دریاها شد
الهام مصدقی‌راد- خبرنگار
اقلیم خشکی، دریا و اقیانوس وابسته به یکدیگر است و فعالیت‌های انجام‌شده در خشکی نیز بر اقیانوس‌ها و دریاها تأثیر دارد. از آغاز انقلاب صنعتی تاکنون با رشد فعالیت‌های صنعتی، فشار بر دریاها و اقیانوس‌ها افزایش یافت، افزایش دمای آب به واسطه گرمایش جهانی، ورود انواع آلودگی، استخراج نفت و... فشار بر منابع آبی را افزایش داده است.
امروز برابر با 19خردادماه روز جهانی اقیانوسهاست. اما به واسطه اهمیت زیاد این محیط آبی بر زندگی بشر و محیط‌زیست، سازمان ملل فاصله سال‌های 2031- 2021 را دهه اقیانوسی نامگذاری کرده و تلاش دارد توجه کشورهای دنیا به‌ویژه آنها که در همسایگی اقیانوس‌ها هستند را به این منابع جلب و اهمیت آن را گوشزد کند.
یکی از مخاطراتی که در دهه‌های اخیر اقیانوس‌ها را تحت‌تأثیر قرار داد، افزایش دمای زمین و گرمایش جهانی است. به‌دنبال این پدیده، آب اقیانوس‌ها حجیم‌تر شد و تراز آب آنها افزایش یافت. یخ‌های قطبی هم ذوب شده و وارد محیط‌های دریایی و اقیانوسی شدند. این اتفاق بر افزایش تراز آب دریاها و اقیانوس‌ها نیز دامن زد و برخی کشورها را با تهدید غرق‌شدگی مواجه کرد. افزایش گازهای گلخانه‌ای به جز ایجاد گرمایش جهانی، محیط‌های دریایی را نیز اسیدی‌تر کرد و این اکوسیستم و چرخه محیط‌زیست را تحت‌تأثیر پیامدهای منفی قرار داد.
خلیج‌فارس با خطر اسیدی‌شدن روبه‌روست
تولید گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید‌کربن از سال1880 و همزمان با انقلاب صنعتی، افزایش یافت. این گازها به جز گرمایش جهانی، وارد آب اقیانوس‌ها شدند و آنها را اسیدی‌تر کردند. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد سالانه 30درصد گازهای گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید‌کربن به محیط‌های دریایی و اقیانوسی وارد می‌شوند و بیشترین تأثیرات منفی را بر آبسنگ‌های مرجانی می‌گذارند.
مرجان‌ها از مهم‌ترین موجودات دریایی هستند که محیط زندگی و حضور ماهیان زینتی و تجاری را امن می‌کنند و از بین رفتن آنها، بخشی از اکوسیستم دریایی را با مخاطره مواجه کرده و حتی بر اقتصاد دریایی نیز تأثیر می‌گذارد.
محیط ساحلی و دور از ساحل ایران نیز از سال2012 مورد پایش و بررسی قرار گرفت و نتایج آن هشدارآمیز بود. ابوالفضل صالح، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی و مدیر علمی شناور تحقیقاتی کاوشگر خلیج‌فارس با توجه به مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده در مورد وضعیت خلیج‌فارس و دریای عمان به همشهری می‌گوید: «از انقلاب صنعتی تاکنون حدود 12صدم از میزان اسیدیته آب خلیج‌فارس کاهش یافته و اگر سرعت انتشار گازهای گلخانه‌ای با همین روند ادامه یابد، یکی از محتمل‌ترین سناریوها رخ خواهد داد و غلظت دی‌اکسید کربن در جو از حدود 410PPM فعلی به بیش از 1000PPM می‌رسد.»
به گفته او، ورود بخشی از دی‌اکسید کربن به محیط دریا نیز باعث می‌شود میزان اسیدیته‌شدن خلیج‌فارس به کمتر از 7.7برسد و بدین‌ترتیب از زمان قبل از انقلاب صنعتی تاکنون با نیم واحد کاهش روبه‌رو شود؛ این یعنی آب خلیج‌فارس اسیدی‌تر می‌شود.
به گفته این کارشناس، براساس مطالعات انجام‌شده مرجان‌های خلیج‌فارس به‌طور میانگین تا امروز احتمالا حدود 13درصد کاهش رشد اسکلت، تنها به‌خاطر اسیدی‌تر‌شدن محیط آب داشتند و اگر براساس پیش‌بینی‌ها، کاهش نیم‌واحدی اسیـدیــتـه آب خلیج‌فارس تا انتهای قرن رخ دهد، شاهد کاهش حدود 40درصدی در رشد اسکلت‌های مرجانی خواهیم بود.
صالح تأکید کرد: «اتفاق ناخوشایندی در آب‌های خلیج‌فارس رخ داده است که با غلبه فرسایش بر فرایند تولید اسکلت‌های مرجانی، تخریب زیستگاه‌های مرجانی تسریع خواهد شد.»
دیگر محیط‌های دریایی نیز با سرعتی مشابه در حال اسیدی‌شدن هستند، اما مناطقی که با دیگر فشارها همچون آلودگی، ورود ریزمغذی‌ها و تخریب فیزیکی زیستگاه‌ها مواجهند، با تهدید بیشتر روبه‌رو هستند.
چرا اقیانوس‌ها مهم هستند؟
حمید علیزاده، معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی درخصوص اهمیت اقیانوس‌ها به همشهری می‌گوید: «بخشی از اقتصاد دنیا از اقیانوس و دریاها تامین می‌شود چون این محیط‌ها منابع غذایی هستند. اقلیم و آب و هوای خشکی‌ها نیز وابسته به اقیانوسهاست که گرمایش جهانی آنها را تهدید می‌کند. یک درجه گرم‌تر‌شدن اقیانوس‌ها تراز آب آنها را 80سانتی‌متر افزایش می‌دهد و سکونتگاه‌های جمعیتی و تاسیسات صنعتی مناطق ساحلی را تهدید می‌کند؛ تا جایی که حتی هلند و بنگلادش به‌طور جدی با تهدید غرق‌شدگی مواجه هستند. ورود آلاینده‌ها و افزایش صید ماهیان هم تهدید دیگری برای محیط‌های اقیانوسی است که تأثیر منفی بر اکوسیستم دریایی باقی می‌گذارد. با توجه به همین مسائل و اهمیت‌ها، سازمان ملل موضوع سواد اقیانوسی را مطرح کرد و از کشورها خواست اطلاعات خود از اقیانوس‌ها را افزایش دهند و با تأثیر فعالیت‌ها و اقدامات در خشکی بر پهنه‌های آبی آشنا شوند.»
در همینه زمینه :
