نقد و نظر
حالمان هیچ خوب نیست
ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار
روز جهانی محیط‌زیست هم ما را متوجه وضعیت جایگاهمان نکرد. در تخریب زیستگاه، خشکاندن رودها و تالاب‌ها و آلودگی آب‌ها جزو شاخص‌ترین‌ها در جهان شدیم. اخبار و آمار محیط‌زیست هم مثل خیلی از فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مردم سرزمین‌های مختلف زیر سایه هراس‌انگیز کوویدـ 19گم شد. آتش‌سوزی جنگل در ایران دیگر حادثه و بحران به‌حساب نمی‌آید؛ یک اتفاق روتین است که هر شهروندی لااقل در هفته یک‌بار این کلمه را در استانی دیگر می‌شنود؛ مثل تصادفات جاده‌ای. به آن هم عادت کردیم. فوت بر اثر تصادف در ایران یک آمار قابل توجه و بالاست اما برای مردم و مسئولان یک رویداد معمول و حتی گاهی شاخص میزان مرگ‌های اتفاقی محاسبه می‌شود.
آتش‌سوزی جنگل‌ها، خشکیدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها، تخریب زیستگاه‌ها، ضرب و شتم محیط‌بانان و کشتار جنگل‌بانان، اینها همه اخبار روتین در محیط‌زیست ایران است. کشتار وحوش توسط مردم محلی و حیوان‌آزاری هم بخش شیک و مجلسی اخبار این حوزه است که در فضای مجازی دست به‌دست می‌شود. هریک از اخبار محیط‌زیست ما قابلیت صدرنشینی در کشورهای توسعه‌یافته را دارد و می‌تواند جنجالی درست کند که حتی وزیر مربوطه یا نخست‌وزیر تغییر کند.
ما آموزش ندیده‌ایم و علاقه‌ای هم به یادگیری نداریم. مدیریت یک دانش است، نه شعار. برای رسیدن به درایت، آموزش و پرورش عزت نفس نیاز است. با افزایش سرمایه اجتماعی پرورش‌یافته، می‌توان به رشد در خرد جمعی رسید و اینها همه زیرساخت می‌خواهد. ما در عرصه‌های مختلف نسبت به طبیعت نه‌تنها بی‌توجه، بلکه به‌شدت غاصبانه برخورد کرده‌ایم. از آتش‌سوزی‌های عمدی مراتع تا سدسازی به بهانه تعریف پروژه، حاصل بی‌توجهی به آموزش و آشنایی با حقوق انسان و طبیعت است. روز جهانی محیط‌زیست با وجود مرگ‌ومیرهای ناشی از پاندمی در کمین مجدد کوویدـ 19و از سویی جایگاه ایران به‌عنوان سومین کشور مخرب محیط‌زیست برای هیچ علاقه‌مند به طبیعت و محیط‌زیست فلات ایران، حال خوبی نمی‌گذارد. وقتی زاگرس می‌سوزد و مثل همیشه بودجه و امکانات نیست، حال ما هم هیچ خوب نیست!
