یاد
عمری بی‌وقفه صرف نوشتن
اصغر ضرابی ـ منتقد و روزنامه‌نگار پیشکسوت
زندگانی مردان نادر و برجسته و معارف‌ستا، همواره از بعدی عبرت‌آموز و از بعدی دیگر حسرت‌زاست. ابراهیم یونسی بانه‌ای، مترجم و دانش‌پژوه و نویسنده فرهیخته و برجسته در زمره چنین مردانی قرار می‌گیرد. یونسی در 12خرداد 1305در بانه به دنیا آمد و 19بهمن‌ماه 1390در تهران درگذشت. آنچه در مورد یونسی عبرت‌آموز به‌نظر می‌رسد تعدد آثار او در زندگانی‌اش است، چرا که بالغ بر 76اثر از خود به جا گذاشت و این عدد شگفت‌انگیز و عبرت‌آموز است. عبرت‌آموز از این‌رو که روشنفکران بسیار پر مدعا و خویشتن‌ستای ما حتی در زندگانی 70ساله خود هم 7 اثر برجای ننهاده‌اند.
حسرت‌زا به این دلیل که یونسی و امثال چنین مردانی دانش‌ستا، معارف‌ستا و معنی‌ستا در طول زندگانی خود از حداقل امکانات رفاهی نیز بهره نبردند و به‌عبارت دیگر باید بگویم او همواره در جست‌و جوی فراغ بال و آسان‌سایی‌ها نبود.
ابراهیم یونسی در آثار گرانقدر خود اعم از ترجمه و تالیف و تدوین و مخصوصا در کتاب گرانمایه هنر داستان نویسی، چهره مالک‌الرقاب‌ها را به‌خود نگرفت و نمی‌گرفت و با فروتنی و احتراز از کج‌نگری‌ها وکج‌سیری‌ها به‌نظر من به جای احول بودن دست‌کم سعی کرد و می‌کرد اعور باشد.
به‌نظر من ارزش والای او در عرصه ادب و هنر امروز سرمدی و پاینده خواهد بود. می‌توان به جرأت گفت نزدیک به 85سال زندگی ابراهیم یونسی به‌طور مستدام و بی‌وقفه صرف نوشتن و ترجمه و فرهنگسازی شد.
آثار بسیار قابل تامل و ارزنده او مخصوصا در زمینه ترجمه و تسلط او به زبان مقصد در خور قدردانی و ستایش ادهم است. به کتاب خانه قانون زده، اثر دیکنز یا تاریخ ادبیات آفریقا ، سیری در نقد ادبیات روس و دست تکیده نگاه کنید؛ این ترجمه‌ها واقعا همانند فرهیخته بزرگ و شریف محمود اعتماد‌زاده (م.آ. به‌آذین) گاهی شگفت‌انگیز می‌نمایند. می‌دانید چه پوستی از انسان از ترجمه این آثار کنده می‌شود. اگر ترجمه‌های آقای به‌آذین و یونسی را صفحه به صفحه کنار هم قرار بدهیم، طول آنها از استان البرز هم فراتر خواهد رفت. آیا در دوره‌ای که ما زندگی می‌کنیم، یک هزارم و یکصدم این افراد اعم از شاعر و مترجم یافت می‌شود؟ حتی به داستان‌های آقای یونسی توجه کنید، به نوشته‌های خودش، گورستان غریبان، دلداده‌ها را با هم بخوانیم که تالیف اوست، و آثار قلمی دیگر او را. او نه‌تنها از مفاخر مسلم قوم بزرگ و شریف کرد است، بلکه یکی از بزرگ‌ترین مفاخر ایران به شمار می‌رود. آیا می‌توان بیش از 76اثر را اگر دقایق و ساعات عمر را به شمار بیاوریم منهای بیماری‌ها ، گرفتگی‌ها و... به‌وجود آورد؟ خیر.
یونسی و امثال او، همانگونه که از آقای به‌آذین گفتم، با خاک باشی و بدون هیاهو و ادعای مالک‌الرقاب‌بودن، گشاده‌نامه خود را به خویشتن خویش ارسال می‌کنند، نه به ما اکنونیان که در خواب آسان‌یابی‌ها و لذات جاری و کاذبیم و همواره دنبال عزیزالوصول هستیم.
در این یادداشت کوتاه، حتی نمی‌توان به یک‌هزارم تحلیل و ارزش آثار او اشاره کرد، چرا که بحث درباره شخصیت و آثار او به چندین مقاله مبسوط نیاز دارد.
ابراهیم یونسی
تولد: 12خرداد 1305در بانه وفات: 19بهمن‌ماه 1390در تهران
در همینه زمینه :
