سفر مجازی به آرامگاه سعدی
سوی شیراز گذر کن
نیلوفر شهسواریان:
به‌جای آن‌که از در وارد شوم، از آسمان فرود می‌آیم، مثل یک پرنده که می‌تواند به جاهایی که دوست دارد سرک بکشد! همه‌ی ما می‌دانیم که اردیبهشت، ماه شیراز است. اما در این روزهای کرونایی که نمی‌شود سفر کرد. بنابراین سفر مجازی می‌رویم.
سفر مجازی این‌طوری است؛ شاید مزه‌ی فالوده‌بستنی اصل شیراز را ندهد و بوی بهار و سروهای سربه فلک‌کشیده به ما نرسد، اما تا حدی جای خالی تماشا و گشت‌وگذار را پر می‌کند.
می‌دانید چرا؟ چون سعدی می‌گوید:
آخر ای باد صبا بویی اگر می‌آری
سوی شیراز گذر کن که مرا یار آن‌جاست
حالا سعدی نگفته منظورش گذر مجازی است یا حضوری. اصلاً غر‌زدن را کنار می‌گذارم، باز هم به قول سعدی:
نالیدن بی‌حساب سعدی
گویند خلاف رای داناست
به‌هر‌حال تور مجازی به سعدیه در این‌روزها فرصت خوبی است تا کم‌تر چهره‌ی بدریخت کرونا از جلوی چشممان رد شود! بازدید را با این بیت عاشقانه از خودش شروع کنیم:
آزاد بنده‌ای که بود در رکاب تو
خرم ولایتی که تو آن‌جا سفر کنی
خوش‌به‌حال سعدی که در آخر عمرش در خانقاهش قدم می‌زده و آخرش هم همین‌جا به خاکش سپردند. من هم اگر در چنین باغی راه می‌رفتم کلی شعر می‌گفتم. باور نکنید، من کجا و این شاعر قرن هفتمی کجا.
پیش از این، یک‌بار حضوری از سعدیه بازدید کرده‌ام، آن‌قدر شلوغ بود که جای خالی پیدا نمی‌شد و در همه‌ی عکس‌ها کلی بازدیدکننده‌ی دیگر حضور جدی داشتند.
حالا بدون این‌که کسی بخواهد کادر عکس را خراب کند، بدون آن‌که برای تماشای حوضچه منتظر بایستم، روی فلش‌ها کلیک می‌کنم و در محوطه می‌گردم.
در این گزارش از اولین گزارشگری که در مورد مقبره‌ی سعدی نوشته یاد می‌کنم؛ «ابن‌بطوطه» حدود 35 سال پس از وفات شیخِ سخن، روایت می‌کند که بازدیدکنندگان لباس‌هایشان را در حوضچه‌های مرمر می‌شستند و اعتقاد داشتند این آب خاصیت شفابخشی دارد.
نمی‌دانم حاکم فارس در قرن دهم چه‌طوری دلش آمد دستور ویران‌کردن آرامگاه را بدهد؟ آرامگاه تخریب می‌شود و بعدها به دستور کریمخان زند، بنای معروفی از جنس گچ و آجر بر بالای آرامگاه اضافه می‌شود. در دوران قاجار هم و در زمان فتحعلی‌خان بنا مرمت می‌شود و تا سال 1328 خورشیدی هم باقی می‌ماند.
مهندس «محسن فروغی» و «علی صادق» بنایی را طراحی می‌کنند که تا به امروز باقی مانده است. سه سال بعد و در سال 1331 خورشیدی، آرامگاه جدید با الهام از کاخ چهل‌ستون اصفهان و معماری ایرانی سنتی و مدرن، افتتاح می‌شود. سعدیه، جزئیات جالبی دارد؛ نمی‌دانم کدام مهم‌تر است که اول بنویسم! مثلاً یکی این‌که در جلوی مقبره، هشت ستون سنگی قهوه‌ای ساخته شده؛ روی آرامگاه را گنبدی با کاشی‌های فیروزه‌ای‌رنگ پوشانده و جنس دیوارها از مرمر و لاجورد است.
بهتر است بگویم، در این‌جا، در انتهای خیابان بوستان در کنار باغ دل‌گشا، آرامگاه باشکوهی برای شاعر مهم ایرانی ساخته شده و این شکوه تا حدودی با بازدید مجازی هم معلوم می‌شود، چون نمای تصویر در سایت «پانومن» از دید یک انسان با قد متوسط است و ارتفاع بنا به شکل واقعی شبیه‌سازی شده است.
راستی اگر دوست داشتید این نوع سفر را به پدر و مادرها و پدربزرگ و مادربزرگ‌ها هم نشان بدهید، احتمالاً خوششان می‌آید.
نشانی سایت «پانومن»: www.panoman.ir
نشانی تور مجازی سعدیه: panoman.ir/vt/shiraz/sadieh
پی‌نوشت:
* بخشی از بیت «سوی شیراز گذر کن که مرا یار آن‌جاست» سعدی که در متن گزارش آمده است.
