ترانه‌های خون و یخ به فارسی

محمدناصر احدی - روزنامه‌نگار

در سال‌های اخیر، ژانر نوردیک نوآر به لطف سریال‌های محبوبی همچون «کشتن» و «پل» در میان مخاطبان ایرانی جا باز کرده و فضای سرد و واقع‌گرایانه این سریال‌ها و قهرمانان تودار و تنهای آنها که شیوه کارشان با کارآگاهان مشهور متفاوت است، با استقبال مواجه شده است. از سوی دیگر، ترجمه رمان‌های نویسندگانی همچون یو نسبو و هنینگ منکل که در این ژانر تبحر خاصی دارند، به آشنایی بیشتر با حال‌وهوای داستان‌های این ژانر بسیار کمک کرده است. البته تعداد نویسندگانی که رمان‌های نوردیک نوآر می‌نویسند، بسیار بیشتر از آنهایی است که در ایران شناخته شده‌اند و کتاب‌هایشان به فارسی درآمده است. در ادامه برخی از این نویسندگان و کتاب‌هایشان را که به فارسی ترجمه شده‌اند، معرفی کرده‌ایم.

یو نسبو

احتمالا یو نسبو نروژی تا اطلاع ثانوی تنها نویسنده نوردیک نوآر است که اغلب داستان‌هایش در ایران ترجمه شده است. هری هول نام شخصیت اصلی کتاب‌هایی کارآگاهی است که با قاتلان سریالی، سارقان بانک و گنگسترها سروکار دارد. اگرچه این کارآگاه محبوب با کارآگاهان کلاسیک و مشهوری همچون هرکول پوآرو یا شرلوک هلمز فاصله دارد، اما در دنیای معاصر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اگر می‌خواهید میزان مقبولیت و توجه به این کارآگاه را در ایران متوجه شوید، باید بدانید که آخرین رمان او با نام «چاقو» که در سال2019 منتشر شده، توسط انتشارات مانا کتاب در 700 و اندی صفحه به فارسی درآمده است. جز انتشارات مانا کتاب که تمام داستان‌های هری هول را به فارسی درآورده، ناشران دیگری همچون نشر چترنگ و نشر نفیر نیز به ترجمه آثار نسبو پرداخته‌اند. یو نسبو که خود موسیقی‌دان است، در رمان چاقو توجه وی‍ژه‌ای به موسیقی دارد. در سایت انتشارات مانا کتاب درباره این خصیصه رمان چاقو چنین نوشته شده است: «ارجاعات فراوان یو نسبو به آهنگ‌های مختلف و نقش آنها در پیشبرد داستان آنچنان با روایت داستان عجین است که استفاده از آنها بدون تردید فقط از یو نسبو که خود خواننده و آهنگساز گروه پاپ نروژی دی دِره است، برمی‌آمد. خوانندگان کتاب قاعدتا باید همزمان با خواندن چاقو به آهنگ‌ها یا آلبوم‌های مورد اشاره در کتاب هم گوش کنند تا بتوانند دنیای شخصیت‌ها را بهتر درک و داستان را دنبال کنند».

هنینگ مانکل 

مخلوق معروف این نویسنده سوئدی، کارآگاه کورت والاندر است که تاکنون 2مجموعه تلویزیونی، یکی سوئدی و یکی انگلیسی با بازی کنت برانا، براساس داستان‌های او ساخته شده است. بیش از 40میلیون نسخه از داستان‌های این کارآگاه در جهان به فروش رفته و یکی از مهم‌ترین چهره‌های این ژانر به شمار می‌رود. در ایران، اغلب داستان‌های والاندر را 2نشر هرمس و هیرمند ترجمه کرده‌اند. چنان که در منابع در دسترس آمده، والاندر در طول سال‌ها کار در پلیس، از کار خود قطع امید کرده و اغلب به این می‌اندیشد که آیا از اول باید عضو پلیس می‌شده یا نه. این مضمون با ساگا نورین، کارگاه سریال پل، که در آخر فصل 4 از حرفه خود دست می‌کشد، مشترک است.  «بازگشت استاد رقص»، «پنجمین زن» و «دیوار آتش» از نشر هیرمند و «قاتلان بدون چهره»، «سگ‌های ریگا»، «ماده شیر سفید»، «پسری که روی تختی پر از برف خوابید» و «سگی که به سوی ستاره‌ای می‌دود» از نشر هرمس کتاب‌هایی هستند که برای فارسی‌زبانان ترجمه شده است. منکل در سال2018 و در 67 سالگی بر اثر سرطان ریه درگذشت.

استیگ لارسون

«دختری با خالکوبی اژدها» به واسطه فیلمی که دیوید فینچر براساس این کتاب ساخت، به پرآوازه شدن نام استیگ لارسون کمک زیادی کرد. استیگ لارسون هموطن هنینگ منکل است که البته سال‌ها پیش از منکل، در سال2004 و در 50سالگی، درگذشت. قهرمان داستان‌های لارسون زنانی هستند که در مرکز داستانی پرکشش قرار دارند و از روبه‌رو شدن با تاریکی‌های دنیا و حتی روح خودشان واهمه‌ای ندارند. یکی از دلایل گرایش لارسون به تصویر کردن قهرمانان زن، تجربه‌ای برآمده از زندگی شخصی اوست. لارسون در نوجوانی شاهد خشونتی بوده که 3 نفر از دوستانش در حق دختری روا داشته‌اند و این واقعه در تمام زندگی‌اش بر او اثر گذاشت. دختری با خالکوبی اژدها، با چند ترجمه و ناشر مختلف، «دختری که رازی کهنه را آشکار کرد» و «دختری که با آتش بازی کرد» هر دو از نشر قطره به فارسی درآمده است.