عقب نشینی دربرابر ایران

سیاوش فلاح پور ـ خبرنگار

برای کسانی که اخبار داغ تحولات این روزهای منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس را با دقت دنبال کرده باشند، تغییر موضع مقامات آمریکا و عربستان نسبت به پرونده ایران کاملا محسوس است. این تغییر جهت تا جایی است که کلیدواژه اخبار مربوط به ایران در این رسانه‌ها از جنگ به مذاکره رسیده است. از سوی دیگر و همزمان با این تغییر جهت، تأکید ویژه‌ای در میان مقامات عالی رتبه آمریکا مبنی بر عدم‌تمایل به جنگ دیده می‌شود، از سفیر واشنگتن در ریاض گرفته تا وزیر خارجه آمریکا و حتی شخص دونالد ترامپ. ریشه‌های این تغییر جهت در چیست و چرا تا چند روز قبل شاهد چنین موجی نبودیم؟
رسانه‌ها و تحلیلگران عربی پاسخ‌های مختلفی برای تحلیل این موقعیت دارند، پاسخ‌هایی که بخشی از آن مربوط به خاورمیانه است و بخشی دیگر به داخل آمریکا بر می‌گردد.
 محمد الشنقیطی، متفکر وابسته به اخوان‌المسلمین و استاد دانشگاه الهیات دوحه که حضور چشمگیری در رسانه‌های قطری دارد در این‌باره می‌نویسد: «پیام ایران روشن است؛ اگر ترامپ با تحریک وحمایت مالی سعودی و امارات صادرات نفت ما را متوقف کند، صادرات نفت این دو کشور را متوقف می‌کنیم. اتفاقات اخیر تنها شروع قصه است، وابستگان به ترامپ در خلیج‌فارس خواهند فهمید رئیس‌جمهور آمریکا از آنها دفاع نمی‌کند چراکه ایران به‌اندازه کافی ابزارهایی در اختیار دارد که نیازی به جنگ نداشته باشد.»
علی مراد، تحلیلگر لبنانی نزدیک به حزب‌الله لبنان نیز با اشاره به حملات پهپادی جنبش انصارلله به پایگاه‌های نفتی شرکت آرامکو نوشت: واشنگتن و ریاض می‌دانند کسی که تا پایگاه‌های نفتی آرامکو در نزدیکی ریاض رسیده قادر است به اهدافی فراتر و خطرناک‌تر از آن نیز دست یابد.
در مقابل اما برخی رسانه‌ها ازجمله روزنامه العربی الجدید، بخشی از عقب‌نشینی آمریکا را به شرایط داخلی این کشور نسبت داده‌اند، مشخصا افزایش فشار دمکرات‌های کنگره علیه دولت ترامپ. در این زمینه نانسی پلوسی، 2روز قبل با اشاره به افزایش تنش‌های میان تهران و واشنگتن گفت: «دولت ترامپ حق آغاز جنگ با ایران بدون اجازه کنگره را ندارد. اگر در چنین فکری هم باشد هرگز نمی‌توانند موافقت کنگره را جلب کنند چرا که در کشور ما هیچ تمایلی برای جنگ با ایران وجود ندارد، ما باید به‌دنبال راه‌های صلح‌آمیز با ایران باشیم.» این فشارهای داخلی علیه سیاست‌های دولت ترامپ بعد از پیام توییتری برنی سندرز بیشتر هم شده، تا جایی که دیروز هشتگ نه به جنگ با ایران در فضای توییتری آمریکا ترند شد. سندرز نوشته بود: «نه به جنگ با ایران! این فاجعه‌ای تمام‌عیار است. باید ترامپ و جان بولتون، مشاور امنیت ملی را - همان کسی را که جنگ‌های بی‌پایان دوست دارد - متوقف کنیم».
با این حال همچنان نگرانی‌هایی در محافل سیاسی منطقه نسبت به‌احتمال وقوع درگیری میان ایران و آمریکا به چشم می‌خورد؛ نگرانی که باعث شده بسیاری از طرفین تقاضای خویشتن‌داری کنند، از وزارت خارجه عمان گرفته تا امیر کویت و حتی اخیرا آیت‌الله سیستانی که ضمن درخواست برای توقف تنش‌ها در سطح سیاسی از رهبران عراق هم خواسته است این کشور را از منازعات کنونی منطقه دور نگه دارند، چرا که «ملت عراق بسیار خسته است و هیچ‌گونه مشکلات امنیتی دیگری را نمی‌خواهد.»
از سوی دیگر، پیام‌های جداگانه وزارت خارجه آمریکا برای خروج کارکنان غیرضروری این کشور در عراق و همچنین هشدار به شهروندان غیرنظامی ساکن در دبی نسبت به‌احتمال وقوع درگیری‌های نظامی بر نگرانی‌ها افزوده است.  این در حالی است که آلمان نیز روز گذشته اعلام کرد؛ مراکز آموزش نظامی خود در عراق را به‌دلیل افزایش تنش‌ها در این کشور موقتا تعطیل می‌کند.