همشهری
اکباتان نشین‌ها
واحدهای ساخته شده در شهرک بزرگ غرب تهران به برندگان قرعه‌کشی واگذار شد
محمد سرابی
در سال 63 قرعهکشیهای ادواری برای واگذاری انواع خودرو صفرکیلومتر، کاملا عادی شده بود و به تناوب اجرا میشد. این قرعه‌کشی امکان خرید مستقیم خودرو از کارخانه را فراهم میکرد. سهمیههایی هم تعیین شده بود تا به معلمهایی که در مناطق محروم خدمت کنند، خودرو و به کشاورزانی که بازدهی محصول زیاد داشته باشند، وانت و موتورسیکلت داده شود. برای این قرعهکشیها مراحل طولانی ثبت‌نام و مشخصات و ارسال مدارک طی میشد.
روش توزیع مسکن نیز همین‌گونه بود. در مهر 63 واحدهای ساخته شده شهرک اکباتان به برندگان قرعه‌کشی واگذار شد و بعد از آن اسامی کسانی که در قرعه‌کشی خانههای شهرک آپادانا برنده شده بودند، اعلام شد. پروژه عظیم شهرک اکباتان در هنگام شروع در سال 1354، دو ویژگی مهم داشت؛ اول عملیات عمرانی با تکیه بر معماری و دانش نوین و دوم خانهدار کردن مردم بدون دخالت دولت و تنها با تکیه بر بخش خصوصی. قرار بود وام، پیش‌خرید و روشهای دیگری برای تملک این خانهها مورد استفاده قرار گیرد. ظاهرا بخش کوچکی از شهرک در سال56 مسکونی شده بود اما با وقوع انقلاب کار متوقف شد و در سال63 سرانجام بخش بزرگی از ساختمانها به بهرهبرداری رسیدند. ادامه شهرک اکباتان در سالهای بعد ساخته شد و هنوز هم محل مناسبی برای سکونت در پایتخت است. با گذشت چند سال از انقلاب، برخی از دستگاهها یا پروژههای بزرگ صنعتی که دیگر از طرف شرکتهای سازنده خارجی پشتیبانی نمیشدند، کارایی خود را از دست دادند. برخی اوقات نیز تکنسینها یا مهندسان مسئول نگهداری و بهرهبرداری آنها ایران را ترک کرده بودند. از طرف دیگر افزایش جمعیت، مهاجرت و شرایط ویژه جنگ تحمیلی اجازه فعالیت و بازسازی نمیداد. بیبرقی و بیآبیهای طولانی در پایتخت یکی از مشکلات سال63 بود. در اواخر بهار این سال، وزارت نیرو از افزایش مصرف آب و برق در تهران خبر داد. نیروگاهها توان تامین برق مصرفی شهر را نداشتند و خاموشیهای ممتد رخ میداد. قطعات نیروگاهی که باید از خارج تامین شود فرسوده شده و پیمانکاران خارجی کار را رها کرده بودند.
نیروگاه نکا که ساخت آن در سال1354 شروع شده بود از مدار خارج شد تا گل و لای وارد شده به دستگاه سردکننده آن پاکسازی شود و این باعث شد که شایعه بمبگذاری آن منتشر شود. این نیروگاه بخش زیادی از برق مصرفی تهران را تامین میکرد. وزارت نیرو همچنین خبر داده بود که مصرف آب تابستانی در تهران سه برابر زمستان است و اگرچه ذخیره سدهای لار، لتیان و کرج کافی هستند اما شبکه توزیع نمیتواند به تمام شهر تهران که به‌شدت وسیع شده، آب برساند. در پاییز این سال رئیس راهنمایی و رانندگی تهران گفت که طرح محدودیت تردد در تهران از 5سال قبل مورد نظر بود و حالا به‌صورت طرح ترافیک در 23کیلومترمربع در حال اجراست اما یکی از مشکلات این است که معابر و خیابانهای بافت مرکزی شهر به نسبت 40سال قبل هیچ تغییری نکرده و رفت‌وآمد خودروها در آن همچنان با مشکل روبهروست. در بهمن1363 حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی در بخش آخر خطبههای نمازجمعه بر ضرورت ساخت مترو تأکید کرد و از عبارت «ایجاد مترو لوکس‌بازی نیست» و «مردم ما دارند سم تنفس میکنند» استفاده کرد. این کار راه مخالفت با ساخت مترو را بست و اقدامات عملی برای ساخت آن شروع شد. محمدنبی حبیبی در این سال شهردار تهران بود. با گذر از روزهای ابتدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، شهرداری تهران به‌دنبال پاک کردن دیوارها از تبلیغات، اعلامیه و نوشتهها بود اما هنوز مرکز مشخصی برای این کار وجود نداشت. شهرداری ستادی با حضور چند ارگان برای نظافت و زیبایی شهر تشکیل داده بود اما این ستاد به‌علت شرکت نکردن دیگر اعضا تعطیل شد. حدود یک دهه بعد سازمان زیباسازی این کار را بر عهده گرفت.
