توقیف بهار

محمد ناصر احدی 
 
درس‌هایی که در مدارس علمیه فاضل‌خان و خیرات‌خان مشهد گرفته بود و سال‌ها شاگردی در محضر علمای مشهد و تهران و نجف سبب شده بود که همواره احترام خاصی برای روحانیون و محصلین قائل باشد. به همین خاطر هم بود که اشتراک یک‌ساله روزنامه‌اش برای همه 70قران بود اما برای طلاب و محصلین 50 قران. احمد بهار در سال‌های جوانی با پسر عمویش، محمدتقی بهار، ایرج میرزا و بدیع‌الزمان فروزانفر به انجمن ادبی خراسان آمدوشد داشت و با تخلص‌های «احمد» و «داش غلوم» شعر می‌گفت. در همان ایام، همچون سایر همقطارانش در انجمن، آثارش را برای انتشار به مجله ادبستان می‌سپرد. با سر پر شور و روحیه آرمانخواهی که داشت، خیلی زود پایش به مبارزه‌های سیاسی باز شد و در پایه‌گذاری حزب دمکرات در خراسان مشارکت کرد. سال 1296 شمسی روزنامه «بهار» را راه انداخت که در شهریور سال 1297 برای نخستین‌بار به محاق توقیف رفت. بار دوم، به دلیل مخالفتش با قرارداد 1919 به دستور والی خراسان، احمد قوام‌السلطنه، بهار توقیف شد و خود شیخ احمد هم 45 روز در کاروانسرای هندی‌ها در مشهد حبس کشید. مقامات مشهد که از اعتراض‌های مستمر او به اقدامات وابستگان انگلیس به ستوه آمده بودند، شیخ احمد را به عثمانی تبعید کردند. در بازگشت مخفیانه به تهران، به اتفاق پسرعمویش در روزنامه «قرن بیستمِ» میرزاده عشقی، شروع به انتقاد از رضاخان کرد. روزنامه بهار در اردیبهشت سال 1307 به خاطر نیش‌وکنایه زدن به تیمور تاش باز به توقیف مبتلا شد. شیخ احمد آنقدر بین خانه و روزنامه و زندان در رفت‌وآمد بود که همسرش، طاهره خانم حسینی، در یکی از دفعات دستگیری شوهرش به والی ایالت خراسان نوشت: «با نهایت عجز استدعای عاجزانه دارم به نام حفظ قانون، علت این توقیفات غیرعادلانه را تحقیق فرموده و زودتر موجبات آسایش زوج کمینه را فراهم فرمایید...». بهار بعد از سقوط رضاشاه باز منتشر شد و شیخ احمد نیز به جبران عمررفته به ریاست اداره اطلاعات و مطبوعات نخست وزیری منصوب شد.