سینما ماشین: نیم‌قرن بعد

محمدناصر احدی، روزنامه‌نگار
علیرضا طهماسبی، عکاس


درایوین سینما (Drive-in Cinema) تجربه تماشای تصاویر متحرک با مَرکَب متحرک است که در سال‌های پس از پایان جنگ جهانی دوم به‌دنبال افزایش تمایل به مالکیت خودروی شخصی، رشد جمعیت حومه شهرها و روستاها و پایان جیره‌بندی سوخت در آمریکا رونق گرفت. اما اوج محبوبیت این نوع سینماها از اواخر دهه50 میلادی و اوایل دهه60 خصوصا در مناطق روستایی بود؛ چراکه هم باعث صرفه‌جویی در هزینه رفت‌وآمد به شهر برای رفتن به سینما می‌شد و هم دیگر نیازی به اختصاص بودجه‌ای کلان برای ساخت‌وساز سالن سینما وجود نداشت؛ در نتیجه این نوع سینماها بلیت ارزان‌تری داشتند و از آنجا که به‌عنوان مکان‌های خانوادگی شهرت یافته بودند، مشتریان زیادی را به سمت خود جلب می‌کردند. زمینی مسطح و وسیع کافی بود تا بتوان بساط تماشای فیلم از داخل خودرو را مهیا کرد. با پیشرفت‌ها و تغییراتی که در اواخر دهه60 در زمینه سرگرمی‌های خانگی - همچون به بازار آمدن تلویزیون رنگی، تلویزیون کابلی، دستگاه ویدئو و اجاره فیلم - رخ داد، تب این نوع سینما رو به سردی گذاشت و از میزان محبوبیت آن کاسته شد. مضاف بر اینکه افزایش قیمت زمین نیز دلیل دیگری برای تغییر کاربری این سینماها بود. در اواخر دهه70 و اوایل دهه80 بسیاری از درایوین سینماها تنها در تعطیلات یا روزهای تابستان باز بودند و به نمایش فیلم می‌پرداختند. وقوع توفان‌های مهیب در آمریکا یکی دیگر از عوامل برچیده شدن بساط تعدادی از سینماهای ماشین‌رو بود. در دهه90 درایوین سینماها بیشتر نوعی نوستالژی بودند که روزهای خوش گذشته را به یاد می‌آوردند. در اواخر دهه2000، بروز بحران نفت و وخیم‌شدن اوضاع مالی، کاهش استفاده از اتومبیل و مهاجرت بسیاری از ساکنان حومه و روستاها را به شهرها در پی داشت که این امر به ضربه خوردن بیشتر سینماهای ماشین‌رو منجر شد.
در ایران نیز 2 سینمای تهران پارس در سال1339 و سینمای ونک در سال1348 نمایش فیلم برای خودروها را آغاز کردند. حالا در دوران کرونا که سینماها تعطیل هستند و رعایت فاصله فیزیکی با دیگران ضروری است، تمایل به زنده نگه داشتن آیین تماشای دسته‌جمعی فیلم در این ایام، به درایوین سینماها جان تازه‌ای بخشیده است.
«خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا نخستین فیلمی بود که اکران آنلاین در شرایط قرنطینه را امتحان کرد و حالا نخستین فیلمی است که پس از انقلاب در سینمای ماشین‌رو به نمایش درآمده است. این فیلم جمعه گذشته در پارکینگ شماره3 برج میلاد به‌نمایش درآمد. این برنامه که به گفته برگزارکنندگانش با استقبال مواجه شده، قرار است با نمایش فیلم‌هایی مثل «خوب، بد، جلف۲، ارتش سری» و «شنای پروانه» ادامه پیدا کند. البته، قیمت زیاد بلیت باعث می‌شود در زمانی که بسیاری از افراد جامعه با تبعات اقتصادی کرونا و تنگنای معیشتی روبه‌رو هستند، این برنامه تنها به مذاق آن عده‌ای که از پس هزینه بلیت گران و بنزین 3هزار تومانی برمی‌آیند، خوش‌ آید.