نحوه آزاد سازی سهام عدالت

بهزاد رنجبر _ روزنامه‌نگار

سرانجام با صدور فرمان رهبری شرایط برای آزاد‌سازی‌ سهام عدالت پس از 15سال فراهم آمد. لایحه سهام عدالت در چند سال گذشته در پیچ و خم دولت و مجلس گرفتار شده بود. با آزاد‌سازی‌ سهام عدالت جمعیت سهامداران ایران به 60میلیون نفر خواهد رسید. به این ترتیب 70درصد از کل جمعیت ایران در صف سهامداران و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند و با این شرایط ایران به بزرگ‌ترین کشور از نظر جامعه سهامداری در جهان تبدیل خواهد شد.
 به‌دنبال صدور ابلاغیه مقام معظم رهبری برای آزادسازی سهام عدالت، علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ در گفت‌وگو با همشهری قول داد ظرف چند‌ماه آینده امکان انجام معاملات سهام عدالت فراهم شود. در سبد سهام عدالت که به 48میلیون نفر از مشمولان سهام عدالت اختصاص یافته، سهام 36شرکت بزرگ بورس حضور دارد که ارزش سهام آنها به‌دلیل رشد پرشتاب بورس، به‌ویژه از سال 97تاکنون، با رشد بسیاری مواجه شده است.

ارزش سهام عدالت چقدر است؟
محاسبات همشهری نشان می‌دهد ارزش سهام عدالت نسبت به 15سال پیش، که هر برگ سهام عدالت، معادل یک میلیون تومان ارزش داشت، تا 12برابر افزایش یافته است. این رشد به‌دلیل صعود انفجاری اتفاق افتاده و به‌دلیل چشم‌انداز صعودی بورس همچنان ادامه دارد. براساس تخمین‌های به نسبت دقیق همشهری، ارزش سهام عدالت هر نفر از مرز12میلیون تومان گذشته؛ یعنی یک خانواده 4نفره هم‌اکنون مالک 48میلیون تومان سهام عدالت است. همشهری بر همین مبنا به دارندگان سهام عدالت هشدار می‌دهد پیش از آزادسازی به فروش سهامشان به قیمت پایین اقدام نکنند. آزاد‌سازی‌ سهام عدالت به این معناست که دارندگان آن قادر خواهند بود از این پس مدیریت سهام عدالت خود را برعهده بگیرند. این امکان از 15سال پیش که این سهام واگذار شد، وجود نداشت.

سهام چگونه آزاد می‌شود؟
خبرنگار همشهری برای کسب اطلاع از زمان و نحوه آزاد شدن سهام عدالت از علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ پرسید: «دارندگان سهام از کی می‌توانند سهام عدالت را خریدوفروش کنند؟» صالح توضیح داد: «مراحل آزاد‌سازی‌ سهام عدالت از همین حالا شروع شده؛ تا یک‌ماه آینده از مشمولان سهام عدالت سؤال خواهیم کرد که آیا می‌خواهند سهامشان به‌صورت مستقیم آزاد شود یا غیرمستقیم؟»
رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ در پاسخ به این پرسش که تفاوت بین آزادسازی سهام به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم چیست؟ به همشهری گفت: «دارندگان سهام عدالت حق انتخاب دارند و می‌توانند یکی از دو روش مستقیم یا غیرمستقیم را برای آزادسازی سهام عدالت انتخاب کنند.» به گفته او، در روش غیرمستقیم مشمولان، سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی می‌‌شوند. به این ترتیب سهامداران مدیریت سهامشان را از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در اختیار می‌گیرند. صالح توضیح داد: «در روش مستقیم هم به هر نفر از مشمولان بخشی از سهام 36شرکت موجود در سبد سهام عدالت تخصیص می‌یابد و هر سهامدار می‌تواند به‌صورت مستقیم خودش سهام تحت مالکیتش را اداره کند.»

سهام از کی آزاد می‌شود؟
صالح در پاسخ به این پرسش که از چه زمانی امکان خریدوفروش سهام عدالت فراهم خواهد شد، گفت: «پس از آنکه هر یک از مشمولان سهام عدالت مشخص کردند که می‌خواهند سهام عدالتشان مستقیم آزاد شود یا غیرمستقیم، شورای بورس هم مقررات انجام معاملات سهام عدالت را وضع خواهد کرد.» به گفته او، با طی شدن این فرایند قانونی امکان خریدوفروش سهم عدالت تا چند‌ماه آینده فراهم خواهد شد.

چند روز مهلت دارید؟
صالح به همشهری اعلام کرد: «سامانه سهام عدالت از امروز برای اعلام مالکیت مشمولان این سهام آماده به‌کار است و مشمولان با کد ملی می‌توانند وارد این سامانه شوند.» به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌، مشمولان سهام عدالت ۳۰ روز فرصت دارند که در مورد نحوه مدیریت سهام خود تصمیم‌ بگیرند. او توضیح داد: «اگر سهامداری وارد سامانه نشود، به‌طور خودکار مدیریت غیرمستقیم برای این فرد درنظر گرفته خواهد شد.» او در عین حال تأکید کرد: «اگر کسی مالکیت مستقیم سهام را انتخاب کند، دیگر نمی‌تواند مالکیتش را پس بدهد و مشمول معاملات ثانویه و مالیات می‌شود. درنتیجه افراد با دقت کامل انتخاب خود را انجام دهند.»

شورای بورس درباره چه چیزی تصمیم می‌گیرد؟
رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ در پاسخ به این پرسش که قرار است شورای بورس چه مقرراتی را برای معاملات سهام عدالت وضع کند؟ گفت: «احتمالا برای معاملات یا خریدوفروش سهام عدالت در روش غیرمستقیم محدودیتی وجود نخواهد داشت اما امکان دارد در روش مستقیم محدودیت‌هایی برای فروش سهام درنظر گرفته شود؛ مثلا ممکن است در مرحله اول سهامدارانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، فقط قادر باشند 20درصد از سهامشان را بفروشند.» او با بیان اینکه درصورت تصویب شورای بورس، مزایای هر دو روش مدیریت سهام را اعلام می‌کنیم، توضیح داد: «علت اعمال این محدودیت‌ها جلوگیری از آزاد شدن یکباره نقدینگی در بازار سهام است؛ زیرا اگر قرار باشد یکباره 200هزار میلیارد تومان سهام متعلق به مشمولان سهام عدالت در بازار سهام فروخته شود، بازار سهام با مشکل مواجه خواهد شد که درنتیجه شورای بورس این محدودیت‌ها را درنظر خواهد گرفت.»
صالح افزود: «ما حداکثر سقف زمانی برای تحقق آزادسازی سهام عدالت را آبان‌ماه می‌دانستیم که خوشبختانه رهبری بسیار زودتر از پیش‌بینی‌های ما دستور آزاد‌سازی‌ آن را صادر کردند و با اذن رهبری آزادسازی این سهام سرعت می‌گیرد.»

آیا امکان ثبت‌نام جاماندگان وجوددارد؟
به‌دنبال آزاد‌سازی‌ سهام عدالت درخواست‌های زیادی برای دریافت سهام عدالت مطرح شده و اکنون این پرسش مطرح است که افرادی که جزو مشمولان نیستند آیا می‌توانند با ثبت‌نام دوباره از سهام عدالت برخوردار شوند یا خیر؟ رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ در پاسخ به این پرسش گفت: «امکان عرضه جدید سهام عدالت وجود ندارد و جاماندگان نمی‌توانند ثبت‌نام کنند.» صالح در پاسخ به این پرسش که آیا امکان عرضه جدید سهام عدالت به جاماندگان از ثبت‌نام در این سهام وجود دارد، گفت: «سهام عدالت با اجازه رهبری در سال ۸۵ عرضه شد و پس از اتمام فرصت ثبت‌نام، عرضه آن متوقف شد و امکان ثبت‌نام دوباره وجود ندارد.» او افزود: «عرضه دوباره سهام عدالت به اجرای فرایند طی شده در سال ۸۵ نیاز دارد.»
با وجود این، یک نماینده مجلس امکان واگذاری دوباره سهام عدالت را رد نکرد و تلویحا اعلام کرد: «بحث‌هایی درباره اختصاص دوباره سهام عدالت به جاماندگان مطرح شده است.» حمیدرضا فولادگر، رئیس کمیسیون حمایت از تولید ملی و نظارت بر اصل 44مجلس در مورد اینکه آیا امکان اختصاص سهام عدالت به بقیه مردم هم وجود دارد، گفت: «این پیشنهاد را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در شورای‌عالی اصل 44در مورد متقاضیان جدید سهام عدالت مطرح کرده‌ایم، اما گفته شد از ابتدا هم قرار نبود که سهام عدالت را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به همه بدهند؛ بنابراین باید جامعه هدف سهام عدالت بازنگری شود.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا عدالت در توزیع سهام عدالت رعایت شده یا نه، گفت: «سهام عدالت فعلا به‌صورت سبد سهام است. الان اینگونه نیست که سهام یک نفر سودآور و سهام دیگری زیان‌ده باشد، بلکه به‌صورت سبد سهام است که همه سهامداران سهام عدالت به‌صورت مشاع در آن سهیم و شریک هستند و حتی در مورد استان‌ها این مسئله رعایت شده است.»

   سهامداران از فروش شتابزده سهام عدالت خودداری کنند

وزیر اقتصاد گفت: «با توجه به ارزش بالای سهام، سهامداران خود مدیریت سهام خود را داشته باشند و از فروش آن خودداری کنند.» فرهاد دژپسند گفت: «به‌عنوان کارشناس توسعه ملی به مردمی که نمی‌توانند سهام خود را مدیریت کنند بگویم که از فروش فوری و شتاب‌زده آن خودداری کنند؛ زیرا ممکن است تعدادی از افراد سودجو با قیمتی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی سهام نسبت به خرید این اوراق امتیاز اقدام کنند و این بسیار خطرناک است؛ زیرا این سهام ارزشمند است.» او ادامه داد: « سود این سهم متناسب با نوسان خواهد بود به‌خصوص که شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت، از شرکت‌های معتبر و قوی هستند. او تأکید کرد: «خوشحالیم که این آزادسازی صورت گرفته؛ البته طبق دستورالعمل باید آن را به شرکت سرمایه‌گذاری واگذار کرد یا خود خانوار آن را مدیریت کند.»

   چگونه از وضعیت سهامداری خود مطلع شویم

برای اینکه از وضعیت سهامداری خود مطلع شوید و بدانید که آیا نام شما در فهرست مشمولان سهام عدالت ثبت شده یا خیر؟ باید ابتدا به سامانه www.samanese.ir مراجعه کنید. پس از ورود به سامانه و قبول کردن مقررات مربوطه با وارد کردن کد ملی و کد امنیتی سامانه به شما اعلام خواهد کرد که آیا شما در زمره مشمولان سهام عدالت هستید یا خیر. بعد از طی این مرحله شما اگر جزو مشمولان سهام عدالت باشید در گام بعدی از شما سؤال خواهد شد که آیا می‌خواهید به‌صورت مستقیم مدیریت سهامتان را در اختیار بگیرید یا اینکه می‌خواهید به‌صورت غیرمستقیم مدیریت این سهام را دراختیار داشته باشید. در روش غیرمستقیم، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به شما اختصاص خواهد یافت و در روش غیرمستقیم، بخشی از سهام هر یک از 36شرکت موجود در سبد سهام عدالت، به تناسب، به شما اختصاص خواهد یافت و این پایان کار است. اینکه بهترین گزینه برای مشمولان سهام عدالت انتخاب کدام گزینه است به مصوبات شورای بورس و مقرراتی که در‌ ماه‌های آینده وضع خواهد شد، بستگی دارد.


   رئیس سازمان خصوصی‌سازی‌ در گفت‌وگو با همشهری: تا یک‌ماه آینده از مشمولان سهام عدالت سؤال خواهیم کرد که می‌خواهند سهامشان به‌صورت مستقیم آزاد شود یا غیرمستقیم؟
   در روش غیرمستقیم مشمولان، سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی می‌‌شوند. به این ترتیب سهامداران مدیریت سهامشان را از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در اختیار می‌گیرند
   در روش مستقیم به هر نفر از مشمولان بخشی از سهام 36شرکت موجود در سبد سهام عدالت تخصیص می‌یابد و هر سهامدار می‌تواند به‌صورت مستقیم خودش سهام تحت مالکیتش را اداره کند