23 درصد زبالهگردها 11 تا 12 ساله‌اند
سمیرا مصطفی نژاد_روزنامه نگار
زبالهگردی پدیده‌ای است که در غیاب خدمات رسمی مدیریت زباله در شهرها ایجاد می‌شود. این وضعیت به‌ویژه در سکونتگاه‌های غیررسمی درگوشه و کنار جهان به موضوعی اسفناک و ناسالم تبدیل شده‌است. میلیون‌ها نفر زباله‌گرد عموما فقیر در جست‌وجوی زباله‌های قابل بازیافت در میان زباله‌های خانگی پرسه می‌زنند تا درآمدی برای گذران زندگی به‌دست آورند. در این راستا، این زبالهگردها کمک بزرگی نیز به کاهش آلودگی‌های کربنی، احیای منابع و بازگرداندن مواد به چرخه اقتصادی می‌کنند؛ البته درصورت وجود نظارت رسمی. این افراد مواد قابل استفاده را از میان زباله‌ها جدا می‌کنند و به دیگر مراکز تولیدی رسمی یا غیررسمی می‌فروشند تا دوباره از آنها استفاده شود. برای مثال زبالهگردهای هندی در شهر پونا، زباله‌های ارگانیک را برای تولید کود و سوخت زیستی به کارخانه‌های فعال در این حوزه می‌فروشند. در برزیل و کنیا نیز زبالهگردها موادی خاص را برای استفاده در کارهای هنری به هنرمندان و گروه‌های مختلف می‌فروشند. با وجود نقش مهم زبالهگردها در اقتصاد و سلامت محیط، اهمیت آنها در جوامع اندکی به رسمیت شناخته شده‌است و در بیشتر کشورهای جهان، ازجمله ایران، این قشر در سطح اجتماعی پایینی قرار می‌گیرند و از وضعیت کار و زندگی اسفباری برخوردارند و دولت‌ها نیز کمترین پشتیبانی و حمایتی از آنها نمی‌کنند. در این شرایط، هرچه مدیریت پسماند‌ها و زباله در شهرها ضعیف‌تر باشد، در کنار وضعیت اقتصادی نامناسب و نبود رفاه در جوامع، رقابت بر سر زبالهگردی و یافتن پسماندهایی که ارزش بیشتری دارند نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌طور کلی، تعریفی که از زبالهگردها در سطح جهان ارائه می‌شود مثبت است و برای این افراد در چندین حوزه نقشی اثرگذار درنظر گرفته می‌شود و معمولا بخش زیادی از آنها تحت پوشش سازمان‌ها یا مراکزی رسمی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. به این شکل محیط‌زیست و اقتصاد، هردو از این فرایند تأثیر مثبت می‌گیرند. حتی براساس مقاله‌ای که به سفارش سازمان ملل توسط محققان دانشگاه ویکتوریای کانادا در سال 2019 به نگارش درآمده است، در شهر‌هایی که به نقص‌های شدید مدیریت پسماند‌ها مبتلا هستند و با پدیده انباشتگی زباله مواجهند، این زبالهگردها و گروه‌های سازمان‌دهنده آنها هستند که به قابل سکونت ساختن محله‌ها و ایجاد جریان مالی در میان قشرهای فقیر جامعه کمک می‌کنند؛ اگرچه در این پژوهش بر نیاز به مدیریت قوی پسماند‌ها در شهرهای متراکم و پرجمعیت تأکید فراوان شده است. در ایران اما زبالهگردی بیشتر وجهه‌ای غیررسمی دارد که توسط پیمانکارانی غیررسمی اداره و توسط کودکانی عموما مهاجر اجرا می‌شود. مدیریت وضعیت پسماند‌ها در شهرهای مختلف ایران، افزایش فقر و کاهش توان اقتصادی خانواده‌ها منجر به افزایش میزان زبالهگردی غیررسمی و ناسالم شده است و نبود نظارت منسجم و سودجویی پیمانکاران چالش‌هایی مانند اجحاف در حق کارگران، استفاده از کودکان خردسال و زنان برای زبالهگردی و آلودگی محیط‌زیست را به‌دنبال داشته است. براساس پژوهشی که انجمن حمایت از حقوق کودکان به‌تازگی درباره پدیده زبالهگردی در کشور انجام داده‌است، عدم‌نظارت بر پدیده زبالهگردی در ایران به اندازه‌ای است که سهم شهرداری‌ها از گردش مالی 2 تا 3هزار میلیارد تومانی این فعالیت، تنها 200میلیارد تومان است.
آمار و ارقام زبالهگردی در ایران
ارزش کل زباله‌های خشک در سال 97 درحدود 2640میلیارد تومان بوده است.
ارزش کل زباله‌های جمع‌آوری شده در بخش رسمی سال97 حدود 400میلیارد تومان بوده است.
ارزش کل زباله‌های جمع‌آوری شده در بخش غیررسمی سال 97 حدود 2240میلیارد تومان بوده است.
سهم شهرداری تهران از گردش مالی 2 تا 3هزار میلیارد تومانی زباله حدود 200میلیارد تومان است.
سود پیمانکاران حدود یک تا 5/1 برابر سود شهرداری است.
کودکان کار در حلقه آخر درآمد‌زایی فرایند زبالهگردی قرار دارند.
پیمانکاران تنها تعداد محدودی از کارگران خود را بیمه می‌کنند و تعداد زیادی از کارگران، مهاجران غیرقانونی هستند.
حدود 10درصد از زباله‌ها با وانت جابه‌جا می‌شود.
متوسط درآمد سالانه زبالهگردهای چرخی یا کتفی 19.3میلیون تومان است.
متوسط ماهانه درآمد زبالهگردهای چرخی یا کتفی حدود 1.6میلیون تومان است.
14000زباله گرد غیر رسمی در کشور وجود دارد
30 درصداز کودکان زباله‌گرد 15 تا 17ساله هستند
23 درصد از کودکان زباله‌گرد 11 تا 12سال سن دارند
89 درصد زباله‌گردان مهاجران غیرقانونی‌اند
بیشتر زبالهگردهای غیررسمی غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و مالیاتی پرداخت نمی‌کنند
کودکان مهاجر زباله‌گرد هرسال به افغانستان سفر می‌کنند و گردش مالی عبور آنها از مرز به یک چهارم درآمد شهرداری نیز می‌رسد
در همینه زمینه :
