شرط روزه‌داری در روزهای کرونایی

کمتر از 10روز دیگر شروع‌ ماه رمضان در تقویم قمری است و نگرانی‌های عمومی نسبت به اعمال روزه این ‌ماه با توجه به شیوع بیماری کرونا، مراجع تقلید را به صدور فتاوای شرعی مرتبط با این بیماری واداشته است. بیماری کرونا با پیش‌بینی مقامات و مسئولان بخش بهداشت و درمان کشور تا پایان اردیبهشت‌ماه نیز در محدوده مراقبت‌های کنترلی باقی خواهد ماند. مقلدان مراجع تقلید طی روزهای اخیر در استفتائات خود از دفتر مراجع وجوب روزه‌داری را با توجه به خطرات بیماری کرونا برای سلامتی سؤال کردند. براساس گزارش سایت خبری رسا، آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی از مراجع تقلید در پاسخ به استفتائی درباره روزه گرفتن در ‌ماه مبارک رمضان با وجود شرایط کرونایی پاسخ داد و گفت: «درصورتی که مؤمنان واقعا از روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشند (آن هم به تصدیق اطباء حاذق و متدین)، در این صورت می‌توانند روزه نگیرند.‌» همچنین در متن استفتای دیگری که خبرگزاری جمهوری اسلامی آن را منتشر کرد، پرسیده شده بود: «بالا بردن سطح ایمنی بدن در مبتلا نشدن و همچنین در درمان این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرف دیگر به توصیه پزشکان باید در طول روز مکرر مایعات مصرف کرد. در این شرایط تکلیف مردم و کادر درمان برای روزه‌ ماه مبارک رمضان چیست؟» 
آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز در پاسخ گفته است: «انسان نمی‌تواند به این دلیل، روزه را بخورد و باید در‌ماه رمضان روزه بگیرد، البته می‌تواند در فاصله افطار تا سحر از غذاهای مقوی استفاده کند تا از ضعف شدید بدن در طول روز جلوگیری نماید. اما کسی که می‌داند روزه برای او ضرر دارد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، همچنین اگر یقین ندارد اما احتمال قابل‌توجهی می‌دهد که روزه برای او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصی حاصل‌شده باشد یا از گفته طبیب.» آیت‌الله موسی شبیری‌زنجانی نیز در پاسخ به سؤالی مشابه مبنی بر اینکه «با توجه به شیوع ویروس خطرناک کرونا و گفته‌های پزشکان مبنی بر تقویت بدن برای جلوگیری از اثر کردن ویروس، آیا در ‌ماه رمضان امسال می‌شود روزه نگرفت؟» پاسخ داد: «اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسئله در رساله عملیه هم آمده است.» آیت‌الله اسدالله بیات‌زنجانی نیز در توضیحات شرعی خود گفت: «اگر روزه گرفتن برای فرد ضرر داشته و یا احتمال عقلائی برای ضرر آن وجود داشته باشد، نباید بگیرد و اگر تا‌ ماه رمضان بعد همین شرایط حاکم بود، طبعا قضا هم ندارد ولی باید فدیه بپردازد.»  این مرجع تقلید قیدی هم به این حکم شرعی خود افزود و گفت: «اگر با تغییر شرایط، مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.»

خوف از بیماری هم کفایت می‌کند
آیت‌الله یوسف صانعی نیز در پاسخ به این سؤال‌ها گفت: به‌طور کلی چنانچه مکلف احتمال عقلائی بدهد روزه گرفتن موجب تشدید بیماری و یا احتمال بیمارشدن می‌گردد روزه بر او واجب نیست و ناگفته نماند که احتمال ضرر بلکه خوف از آن در نگرفتن روزه کفایت می‌کند و لکن چنانچه تا سال آینده بیماری بهبود یابد یا احتمال بیمارشدن از بین برود باید روزه‌های نگرفته را قضا نماید. آیت‌الله محمدجواد فاضل‌لنکرانی نیز در ارتباط با روزه‌داری ‌ماه رمضان با توجه به بیماری کرونا گفت: «روزه برای افراد مریض که موجب تشدید بیماری می‌شود و همچنین افراد سالمی که احتمال عقلائی مریض‌شدن به سبب روزه را می‌دهند واجب نیست.»

پاسخ متفاوت آیت‌الله سبحانی
آیت‌الله جعفری سبحانی اما در جواب متفاوتی نسبت به «احتمال تشدید بیماری با روزه گرفتن» و «خوف از تشدید بیماری» در جملاتی کوتاه نوشت: «با تشکر از توجه آقایان به این مسئله، فعلاً نمی‌توان تصمیم قطعی گرفت تا وضع در آینده روشن‌تر شود، احیاناً ممکن است برخی بخواهند این موضوع را بهانه‌ای برای روزه‌خواری قرار دهند.»