نگاهی به برنامه نوروز خانه در گفت‌وگو با سرپرست اداره کل فرهنگی شهرداری
اجرا در سالن مردم در خانه
ندا انتظامی- روزنامه‌نگار
خانه نشینی اجباری امسال شرایط را برای هنر و هنرمندان و البته مردم سخت کرد. اگر سال‌های گذشته، تعطیلات نوروزی با فعالیت‌های پراکنده اجرای کنسرت در چند شهرستان و چند اجرای محدود تئاتر در تهران همراه بود، امسال به‌دلیل بیماری کرونا این اجراها تعطیل شد. اما اتفاق خوب این روزها طراحی و اجرای پروژه «نوروزخانه» توسط معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بود که برای 15شب کنسرت‌های متنوعی طراحی و اجرا کرد و طی این روزها در قالب کنسرت‌های آنلاین به مخاطبان ارائه شد. محسن فتاحی، سرپرست اداره کل فرهنگی شهرداری به سیاست‌های هرساله شهرداری تهران برای ایام نوروز اشاره دارد: «سیاست هر سال شهرداری تهران بر این بود که مردم در خانه‌ها نمانند و به سطح شهر بیایند. بنابراین هرساله پایگاه‌هایی در معابر و موقعیت‌های مناسبی را به‌عنوان «پیاده‌راه» یا «نوروزگاه» طراحی می‌کردیم که فعالیت‌های گسترده میدانی در آن اتفاق می‌افتاد».
او هدف این گردهمایی سالانه بهاری را دیدار چهره به چهره مردم با یکدیگر خواند؛ «همچنین این دیدارها باعث پیوند اجتماعی و همبستگی اجتماعی بیشتر با هم و در راستای کاهش عصبانیت اجتماعی و رسیدن به یک جامعه آرام‌تر طراحی شده بود».
امسال آخرین نوروز سده بوده و سال آینده نخستین نوروز سده جدید است. به همین دلیل معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران برنامه متفاوتی را برنامه‌ریزی کرده بود و قرار بود در کل سال1399 و 1400 این برنامه‌ها ادامه داشته باشد که به‌دلیل شرایط خاص ایجاد شده و قرنطینه‌های خانگی رویکرد این نهاد به کلی تغییر پیدا کرد و برنامه «نوروزگاه» به «نوروزخانه» تغییر پیدا کرد تا مردم در قرنطینه کمتر احساس کسالت کنند. فتاحی این روند را اینگونه شرح داد: «امسال با توجه شرایط جامعه و اتفاقاتی در مورد موضوع کرونا و بحرانی که در شهر اتفاق افتاد، شهرداری تهران به این نتیجه رسید که نمی‌تواند فعالیت‌ها را کنسل کند. سال‌ها قبل ما میزبان مردم و همشهری‌های عزیز در خیابان‌ها و پارک‌ها بودیم، امسال ما باید داخل منزل آنها برویم. به همین دلیل از کلید واژه «نوروز در خانه» به «نوروزخانه» رسیدیم و تا برنامه‌هایی برای فضای مجازی، رادیو و تلویزیون به منازل مردم ورود پیدا کنیم».
امید حاجیلی، مهدی جهانی و روزبه بمانی، گروه استاد اسداللهی، رضا یزدانی، گروه رستاک، حمید عسگری، گروه گیل و آمارد، ناصر وحدتی، مهدی یغمایی، گروه ژوانا، سعدالله نصیری، حمید حامی، لیان بوشهر و سینا سرلک گروه‌هایی بودند که در این برنامه حضور داشتند؛ «از اول تلاش داشتیم که سلیقه‌های متنوعی را پوشش بدهیم. با طیف گسترده‌ای از هنرمندان موسیقی صحبت کردیم، خیلی از این افراد در موارد مختلف مشکلاتی داشتند، از بحث کپی‌رایت تا اجرای زنده و پخش در فضای مجازی این کار از اول برای همه ناشناخته بود، روزبه نعمت‌اللهی این سد را شکسته بود اما با این حال هنرمندان یک‌سری سؤالاتی را داشتند و ما هم پاسخ مشخصی برایش نداشتیم. شاید اگر الان با این تجربه با هنرمندان مذاکره کنیم، طیف وسیع و گسترده‌تری از هنرمندان حاضر به همکاری با ما باشند اما در آن زمان این هنرمندان با توجه به ناشناخته بودن فضای کار اعلام همکاری کردند.»
سرپرست اداره کل فرهنگی شهرداری به حضور هنرمندان موسیقی محلی اشاره کرد؛ «از ابتدا درنظر داشتیم که موسیقی محلی را هم پوشش بدهیم و از استادان برجسته این گروه بهره بردیم که از نامداران حیطه خودشان بودند».
به‌گفته او دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش مجوزها همکاری‌های لازم را انجام داده است و مجوزها به‌سرعت صادر شده است. اما او شایعه عدم‌همکاری با صدا و سیما در بخش نشان دادن ساز را رد کرد؛ «این موضوع شایعه بود و ما هیچ محدودیت و منعی برای نشان دادن ساز نداشتیم. البته ما هم خیلی از موارد را رعایت کردیم، چرا که همه با فضای جامعه و قوانین آن آشنا هستیم، اما تا به امروز هیچ محدودیتی به من ابلاغ نشد». نکته دیگری که فتاحی آن را تکذیب کرد موضوع دستمزدهای بالا هنرمندان بود؛ «برای برگزاری کنسرت‌ها دو گونه دستمزد و قیمت وجود دارد، یکی برای کنسرت‌هایی است که فروش بلیت دارند و یک‌سری کنسرت‌هایی است که به درخواست نهادها و سازمان‌ها گروه موسیقی به اجرای برنامه می‌پردازند. این دو قیمت‌های متفاوتی دارند. با گروه‌هایی که ما صحبت کردیم، بیشتر قیمت‌هایی که به توافق رسیدیم مبالغش شکل حمایتی داشت تا ارزش هنری گروه. یعنی خود هنرمندان حداقل دستمزدهای خود را اعلام کردند و بیشتر هم هزینه گروه و رفت‌وآمدها بوده است. از سوی دیگر نباید فراموش کرد هنرمندان هم باید از طریق هنرشان کسب درآمد کنند، موزیسین‌ها رقم دستمزد خودشان را اعلام کردند و ما هم اعلام کردیم که آیا می‌توانیم این مبلغ را پرداخت کنیم یا نمی‌توانیم.»
او با اشاره به این موضوع که رقم دستمزد هنرمندان اصلا مبحث پیچیده‌ای نبود اعلام کرد: «ما در مدیریت پروژه «نوروزخانه» تلاش کردیم که با کمترین درآمد بیشترین بازخورد را داشته باشیم و به‌نظرم در این پروژه موفق بودیم».
امنیت و فاصله اجتماعی یکی از مواردی بود که در پروژه سؤال‌برانگیز شد. فتاحی به این نکته اشاره کرد که تمام امنیت موجود در سالن برای هنرمندان با توجه به اینکه تماشاگری نبوده با استاندارد لازم از ضدعفونی ادوات و سطوح و رعایت بهداشت فردی انجام شده است گفت: «نه در مقایسه نعل به نعل اما هنرمندان هم مانند دکترها و پرستارها که جان خودشان را در خطر قرار دادند و با همه ایمنی‌هایی که برای خودشان طراحی می‌کنند اما به مراقبت از بیماران می‌پردازند، در این پروژه شرکت کردند. همه هنرمندان و برنامه‌سازان که در این شب‌ها برنامه می‌سازند یا اجرا می‌کنند تا مردم در خانه حوصله‌شان سر نرود، به‌گونه‌ای با این بیماری مبارزه می‌کنند. این افراد ریسک کرده‌اند و آن شرایط امن در خانه را رها کرده‌اند و شرایطی را ایجاد کرده‌اند تا افراد بیشتری در خانه بمانند. اگر همه هنرمندان و اهالی فرهنگ می‌خواستند کاری نکنند و در خانه بمانند، تحمل این وضعیت غیرقابل تصور می‌شد.»
آمارها نشان از استقبال مخاطبان می‌دهد و این سؤال پیش می‌آید که آیا این پروژه ادامه‌دار خواهد بود یا بعد از 15 اجرا متوقف خواهد شد. فتاحی به این سؤال اینگونه پاسخ داد: «ادامه‌دار بودن این پروژه به موارد دیگری هم بستگی دارد، ما برنامه‌های دیگری هم تدارک دیده بودیم. به‌عنوان مثال ما پروژه تئاتر آنلاین هم داشتیم که خدا را شکر دوستان دیگر این کار را انجام دادند و در نتیجه ما این پروژه را کنار گذاشتیم. در تلاش هستیم که با توجه به فرصت اندکی که تا ماه مبارک رمضان مانده است، کارهای سنتی برگزار کنیم».
هنرمندانی که به خانه‌ها آمدند
پروژه برگزاری کنسرت‌های آنلاین در قالب ویژه‌‌برنامه «نوروزخانه» از جمعه شب هشتم فروردین‌ماه در برج میلاد آغاز شده است. اما پیش از این هنرمندان دیگری بودند که به وظیفه اجتماعی خود در این شرایط سخت عمل کردند و به اجرای کنسرت آنلاین پرداختند. گروه موسیقی دال از نخستین گروه‌های موسیقی بود که به این کار پرداخت. این گروه که نامش را از اول واژۀ دوستی گرفته، در 16اسفند سال گذشته کنسرت خود را به شکل آنلاین برگزار کرد که با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شد. اما هنرمند بعدی روزبه نعمت‌اللهی بود که به همراه گروهش به سالن خالی برج میلاد آمد تا در 24اسفند برای مخاطبان خود بخواند تا از غم این روزگار بکاهد. نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران، قطعاتی را در پویش «در خانه می‌مانیم تا به‌زودی روی صحنه برویم» را اجرا کردند. فرزاد فرخ خواننده موسیقی پاپ در روزهای نهم، یازدهم و سیزدهم فروردین در صفحه‌های اینستاگرام مؤسسه «آوازی نو»، صفحه شخصی فرزاد فرخ و تعدادی دیگر از شبکه‌های مجازی به‌صورت آنلاین پخش شد. آنطور که روابط عمومی گروه نوشته است این اجراها در استودیوی خصوصی و بدون حمایت‌های دولتی یا ارگانی برگزار شد و ۲میلیون‌و۷۰۰هزار مخاطب از این کنسرت‌ها در فضای مجازی دیدن کرده‌اند.
