اثرات کرونا بر موازنه دخل و خرج شهر

علی اعطا؛  سخنگو و عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران 

از اسفند‌ماه سال گذشته تاکنون، ایران و به تبع آن، تهران روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. در روزهای کرونایی پایتخت، از یک سو شاهد کاهش درآمدهای شهرداری و از سوی دیگر شاهد افزایش تصاعدی هزینه‌های شهر بودیم.
شهرداری‌ها در طول 4دهه اخیر به‌عنوان بخش عمومی غیردولتی به شیوه بنگاهی اداره شده است. این بدان معناست که شهرداری از طریق درآمدهایی که از محل ساخت‌و‌ساز (شهرسازی)، ارزش‌افزوده و درآمدهای شرکت‌ها و سازمان‌ها کسب می‌کند، هزینه‌های اداره شهر تهران را تأمین می‌کند.
در این شرایط، حوزه‌های مالی شهرداری با کاهش جدی درآمد و عدم‌تحقق درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه سال 1399مواجه هستند. این کاهش درآمد درحالی است که هزینه‌های شهرداری و اداره شهر، مدام در حال افزایش بوده و موازنه میان درآمد و هزینه‌ها به هم خورده است.
ناگفته نماند پیش از این نیز به‌دلیل تغییر رویکرد مدیریت شهری از شهرفروشی به قانونمداری و افزایش سهم درآمدهای پایدار در بودجه‌های سنواتی شهرداری، درآمدهای شهرداری در حوزه شهرسازی کاهش جدی پیدا کرده و سرمایه‌گذاران به بازارهای موازی همچون ارز، سکه و طلا روی آورده بودند.
همچنین با تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی و رکود حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی به‌نظر می‌رسد درآمد 5هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران از محل مالیات بر ارزش افزوده نیز محقق و وصول نشود. اماکن ورزشی، تفریحی و گردشگری وابسته به شهرداری نیز که درآمدزا بودند به‌دلیل شیوع ویروس کرونا تعطیل شده و عملاً شهرداری تهران از این محل درآمدی نداشته است. 
درحالی‌که هزینه‌های شهرداری ازجمله هزینه‌های نگهداشت شهر، جمع‌آوری پسماند، نظافت معابر و حقوق و دستمزد کارکنان و... که ماهانه رقمی معادل بیش از هزار میلیارد تومان را به‌خود اختصاص می‌دهد، نه‌تنها ادامه دارد بلکه افزایش نیز داشته است. فارغ از اینکه بحران کرونا چه زمانی در کشور مهار شود، بدون شک اثرات اقتصادی آن سال‌ها در اقتصاد شهری خود را نشان خواهد داد. شهرداری تهران که به‌عنوان نهاد عمومی غیردولتی مدیریت پایتخت جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد نیز از اثرات زیانبار ناشی از بحران کرونا مصون نبوده و این مسئله ایجاب می‌کند دولت و مجموعه حاکمیت نسبت به شهرداری کلانشهرها به‌ویژه شهرداری تهران نگاه حمایتی ویژه‌ای داشته باشد تا در امر خدمات‌رسانی به شهروندان ازجمله حمل‌و‌نقل عمومی ایمن، جمع‌آوری پسماند و به‌طور‌کلی نگهداشت شهر اختلالی وارد نشود؛ هرچند مدیریت شهری تمام توان خود را به‌کار خواهد گرفت تا در شرایط دشوار کرونایی خدمات شهرداری به بهترین نحو ممکن به شهروندان عزیز تهرانی ارائه شود. اما فراموش نکنیم در شرایطی که به‌دلیل ساختار مالی درآمد-هزینه‌ای شهرداری، درآمدها کاهش محسوس و هزینه‌ها افزایش چشمگیر داشته، لازم است دولت محترم و وزارت کشور به‌عنوان وزارتخانه مرتبط با شهرداری‌ها توجه و نگاه حمایتی ویژه‌ای از حیث مالی به شهرداری پایتخت داشته باشند.