نبرد برای رفع تحریم‌ها
اسماعیل سلطنت‌پور _ خبرنگار
«با ویروس بجنگید نه با ما»؛ این یک جمله خلاصه‌ای از تمام نبردهای دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه علیه تحریم‌ها در روزهایی است که ویروس کرونا دنیا را درگیر بحرانی کرده که به گفته دبیرکل سازمان ملل، بزرگ‌ترین چالش جهان پس از جنگ جهانی دوم است. با این حال ایران به واسطه تحریم‌های دولت دونالد ترامپ در آمریکا با دستان بسته به جدال این ویروس رفته است، توامانی تحریم و کرونا برای ایران، مدیریت بحران را دشوارتر کرده است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه که اواخر اسفندماه در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل خواستار برخورد با تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران شده و تأکید کرده بود؛ «تحریم‌های ایالات متحده بر تجارت قانونی و پیش‌شرط‌های اخیر مقامات ایالات متحده برای ممانعت از فروش دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهای بشردوستانه، تلاش‌ها برای مبارزه با شیوع کووید۱۹ در ایران را با موانع جدی مواجه کرده است.» در نوروز هم دیپلماسی مقابله با تحریم را ادامه داد و در یادداشتی در روزنامه کامرسانت روسیه نوشت: شرکت‌های سازنده تجهیزات پزشکی اروپا به‌دلیل تهدیدات آمریکا، با ایران تجارت نمی‌کنند و کالاهای پزشکی را به ایران نمی‌فروشند، تحریم‌های آمریکا بر تجارت قانونی و پیش‌شرط‌های اخیر مقامات ایالات متحده برای ممانعت از فروش دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهای بشردوستانه، تلاش‌ها برای مبارزه با شیوع کووید19را همچنان با مشکل مواجه کرده است. ظریف تأکید کرده بود: اعمال تروریسم اقتصادی و درمانی علیه ایران توسط ایالات متحده آمریکا شکل‌های مختلفی به‌خود گرفته است.
دولت آمریکا همزمان با بحران کرونا در ایران مدعی شد که قصد کمک به ایران را داشته اما ایران این کمک را رد کرده؛ ادعایی که از سوی سخنگوی وزارت خارجه ایران رد شد. سیدعباس موسوی ادعای آمریکا را ریاکارانه و مضحک خوانده بود. همزمان با شیوع کرونا دولت آمریکا اواخر سال98 تحریم‌های تازه‌ای علیه افراد و نهاد‌ها و شرکت‌های مرتبط با ایران اعمال کرد.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران هفته قبل در یک توییت اقدامات آمریکا را تروریسم اقتصادی توصیف کرد و نوشت: «در هنگامه شیوع کرونا، ایالات متحده از خرابکاری و آدمکشی پا را فراتر گذاشته و جنگ اقتصادی، تروریسم اقتصادی و تروریسم بهداشتی علیه ایرانیان راه انداخته است. این کار حتی فراتر از اقدامات مجاز در صحنه جنگ است. معاونت در جنایات جنگی را متوقف کنید! پیروی از تحریم‌های غیراخلاقی و غیرقانونی ایالات متحده را متوقف کنید.»
توییت ظریف، خشم آمریکایی‌ها را در پی داشت و مورگان اورتاگس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با یک توییت به اتهامزنی به رهبران ایران پرداخت.
پس از شیوع کرونا ایران و 7کشور دیگر که تحت تحریم‌های آمریکا هستند در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل خواستار تلاش آنتونیو گوترش- دبیرکل سازمان ملل- برای لغو تحریم‌ها شدند که با پاسخ مثبت گوترش همراه شد اما آمریکا اعلام کرده که قصد تخفیف در تحریم‌های ایران را ندارد.
اعلام سیاست آمریکا مبنی بر کاهش ندادن تحریم‌های ایران در حالی است که برنی سندرز و جو بایدن- 2نامزد اصلی حزب دمکرات برای رقابت با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور فعلی آمریکا در انتخابات2020- صراحتا اعلام کرده‌اند با کاهش تحریم‌های ایران برای مقابله با کرونا موافق‌اند. با این حال سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به نامه ایران، روسیه، چین، کوبا، کره‌شمالی، عراق، ونزوئلا و نیکاراگوئه گفته است: ایرانی‌ها فرصت دارند که در هر زمانی به میز مذاکره بیایند و همانند یک کشور عادی رفتار کنند و با دونالد ترامپ و مایک پمپئو مذاکره کنند، در این صورت امکان توقف فوری تحریم‌ها وجود دارد و این گزینه دائما مطرح است.
در ادامه مواضع دو پهلو و فریبکارانه آمریکا درخصوص کرونا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هم به‌تازگی در اظهارنظری که به وضوح تحریم اقلام پزشکی توسط آمریکا را اثبات می‌کند گفته است ایرانیان درخواستی برای لغو تحریم‌ها نداشته‌اند تا امکان ارسال تجهیزات پزشکی و بهداشتی به ایران فراهم شود.
از طرفی 3روز قبل مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا احتمال کاهش تحریم‌های ایران به‌دلیل کرونا را رد نکرد.
او البته یکشنبه قبل در توییتی با انتشار فیلمی تحریف و تقطیع شده از اظهارات حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران درباره تلاش برای آزاد‌سازی اموال ایران برای مقابله با کرونا نوشته بود: افشاگری تکان‌دهنده‌ای از سوی حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران روی داده که تلاش‌های مداوم نظام برای برداشتن تحریم‌های آمریکا برای مقابله با بیماری فراگیر نبوده بلکه برای کمک مالی به رهبران نظام بوده است.
در ادامه جنگ توییتری مقامات ایران و آمریکا مجید تخت‌روانچی- نماینده دائم ایران در سازمان ملل- هم در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: درحالی‌که جهان بر همکاری برای مقابله با کرونا متمرکز است و از آمریکا می‌خواهد تروریسم اقتصادی خود را بردارد، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بدون توجه به آن، علیه ایران دروغپراکنی می‌کند.
تخت‌روانچی با تأکید بر اینکه اتهامزنی مقامات آمریکا علیه ایران حد و مرزی ندارد، افزود: کسی فریب دروغپراکنی آنان را نمی‌خورد. درپی رایزنی‌های بین‌المللی برای مقابله با کرونا و اختصاص وام به کشورها از سوی صندوق بین‌المللی پول برای مقابله با این بحران، ایران امیدوار است بتواند از صندوق بین‌المللی پول، 5میلیارد دلار وام برای مقابله با کرونا بگیرد و اتحادیه اروپا نیز با درخواست ایران موافقت کرده اما سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته است آمریکا قصد ممانعت از پرداخت وام به ایران را دارد. ترامپ کرونا و تحریم را برای مقابله با ایران و در جهت فعالیت‌های انتخاباتی خودش به خدمت گرفته است؛ تلاشی که با انتقاد ظریف مواجه شده و نوشته است: «اپیدمی‌ای که جهان را درنوردیده و سرنوشت انسان را مورد تهدید قرار داده، نیازمند همکاری، همبستگی و دعاست. در طول تاریخ مشاهده نشده که اینگونه از یک فاجعه انسانی برای انتقام‌جویی، کینه‌ورزی و دشمنی سوءاستفاده انتخاباتی شود. کاری که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا وتیم‌اش به شکل زننده‌ای به آن مبادرت می‌ورزند.»
اولین تراکنش اینستکس برقرار شد
همزمان با تحولات مربوط به شیوع کرونا در ایران، وزارت خارجه آلمان از انجام نخستین تراکنش مرتبط با سازوکار اینستکس برای ارسال اقلام پزشکی و دارویی به ایران خبر داد و به‌گفته مقامات غربی به‌زودی 2تراکنش دیگر نیز در چارچوب اینستکس عملیاتی می‌شود. اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام، سازوکاری را تحت عنوان اینستکس راه‌اندازی کردند که پس از تقریبا 3سال به نخستین تراکنش آن هم در زمینه اقلام انسان‌دوستانه رسید درحالی‌که ایران بارها اعلام کرده است اینستکس نباید محدود به اقلام انسان‌دوستانه و پزشکی باشد و باید پول فروش نفت ایران به اینستکس وارد شود.
میخائیل اولیانوف، نماینده ویژه روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در توییتی در این‌باره نوشت: 3کشور اروپایی تأیید کرده‌اند که نخستین تراکنش مالی سازوکار اینستکس را (از طریق صادرات کالاهای پزشکی از اروپا به ایران) انجام داده‌اند. تبریک می‌گویم. در نگاه کووید۱۹ محشر می‌شود که این سازوکار سریعا به سمت کالاهای قابل تحریم حرکت کند و از مرزهای اروپا فراتر رود.
در همینه زمینه :
گزارش
گشتی در اقتصاد دنیا
نیم‌نگاه
