در عراق چه می‌گذرد؟
تنش‌های نظامی و سیاسی اخیر عراق، نگرانی رسانه‌های جهانی نسبت به وقوع بحرانی جدید در این کشور را افزایش داده است
سیاوش فلاح پور_خبرنگار
شاید کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که با توسعه پاندمی کرونا در سطح جهان، باز هم بحران‌های خاورمیانه بتوانند جایی در صدر اخبار رسانه‌های بین‌المللی برای خود دست و پا کنند؛ بحران‌هایی که به‌نظر می‌رسد هیچ نیرویی قادر به توقف آنها نیست! عراق، کشوری که سال میلادی جدید خود را در جریان مقابله با چالش‌هایی بزرگ، از ویروس کرونا گرفته تا سقوط قیمت نفت، خشکسالی و... آغاز کرده و بیش از هر زمان دیگر به ثبات شرایط سیاسی و نظامی نیاز دارد اکنون به صحنه بحرانی جدید و خطرناک میان قدرت‌های منطقه و جهان تبدیل شده است، بحرانی که اگر به‌موقع مهار نشود، تبعات گسترده‌ای، نه‌تنها برای عراق، بلکه برای سراسر منطقه خاورمیانه به‌دنبال خواهد داشت. این بحران چیست، ریشه‌های آن به کجا برمی‌گردد و بازیگران خارجی چه نقشی در تشدید آن ایفا کرده‌اند؟
تنش‌های نظامی؛ آماده برای جنگ
خط بحران نظامی عراق در سال2019 در سال جدید هم برخلاف تصور عمومی همچنان ادامه دارد و عملا متوقف نشده است؛ بحرانی که نیروهای مقاومت حشد شعبی در یک سو و نظامیان ائتلاف به رهبری آمریکا در سوی دیگر آن قرار می‌گیرند. در جریان هفته‌های اخیر باز هم چندین پایگاه آمریکایی از سوی گروهی تازه تاسیس به نام عصبه الثائرین (جماعت انقلابیون) مورد حمله قرار گرفته است. گفته می‌شود این گروه از سوی برخی نیروهای وابسته به حشد شعبی، مشخصا کتائب حزب‌الله تاسیس شده که خواهان فشار بیشتر بر آمریکایی‌ها برای ترک عراق هستند. این در حالی است که درخواست‌های دولت عراق به ریاست نخست‌وزیر موقت این کشور، عادل عبدالمهدی مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی تاکنون بی‌پاسخ باقی مانده است. حملات مکرر عصبه الثائرین به مواضع نیروهای ائتلاف تاکنون 4کشته و ده‌ها زخمی برجای گذاشته است و آنطور که از تهدیدهای منتشر شده در ویدئوهای تبلیغاتی این گروه برمی‌آید، ممکن است میزان حملات علیه مواضع نظامیان آمریکا در ماه‌های آینده از این هم بیشتر شود!
در مقابل اما پاسخ آمریکا چه بوده است؟ این کشور بعد از عملیات فرودگاه بغداد و ترور شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، تنها یک عملیات علیه مواضع حشد شعبی در خاک عراق انجام داده است، عملیاتی که نزدیک به 3هفته قبل، با حملات هوایی 4ساعته به برخی پایگاه‌های نظامی حشد‌شعبی در غرب و جنوب عراق انجام شد و به گفته منابع محلی، خسارت جانی و مالی چشمگیری به‌دنبال نداشت. انفعال نسبی آمریکا برای بسیاری از محافل سیاسی و رسانه‌ای این پرسش را به‌وجود آورده که آیا این کشور برای عملیات نظامی گسترده‌ای آماده می‌شود تا به تعبیر شبکه العربیه، «یک بار برای همیشه کار را تمام کند»؟ این فرضیه با انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های معتبر آمریکا، نظیر نیویورک‌تایمز درباره طرح مسئله حمله نظامی بزرگ علیه حشد‌شعبی در دولت آمریکا، استقرار سامانه موشکی پاتریوت در پایگاه عین‌الاسد و همچنین برخی تحرکات مشکوک در پایگاه‌های محل استقرار نظامیان آمریکایی در منطقه (از جمله خروج از پایگاه‌هایی با قابلیت دفاعی ضعیف‌تر و انتقال اکثریت نیروها به عین‌الاسد) بیش از پیش تقویت شد. تمام اینها در حالی است که ترامپ روز پنجشنبه با انتشار توئیتی مدعی شد این نظامیان وابسته به ایران هستند که برای حمله به نیروهای آمریکا آماده می‌شوند! او هشدار داد درصورت وقوع هرگونه حمله، ایران هزینه سنگینی پرداخت خواهد کرد. روزنامه العربی الجدید با اشاره به وضعیت کنونی عراق می‌نویسد: بررسی میدانی نشان می‌دهد نظامیان حشد شعبی و همچنین نیروهای ائتلاف در حالت آماده‌باش کامل به‌سرمی‌برند، به‌گونه‌ای که هر تنش نظامی ناخواسته‌ای می‌تواند به بحران نظامی غیرقابل مهاری در سراسر کشور تبدیل شود.
تنش‌های سیاسی: آخرین زورآزمایی‌ها بر سر نخست‌وزیری
به صراحت می‌توان گفت در صحنه تحولات سیاسی هم تنش‌هایی مشابه تنش‌های نظامی اخیر در عراق دیده می‌شود، با این تفاوت که در میدان سیاست، به‌جای اسامی پایگاه‌ها و تسلیحات نظامی، نام احزاب و چهره‌های شاخص سیاسی به چشم می‌خورد. عراقی که نزدیک به یک سال بعد از انتخابات پارلمانی سال2018 موفق به انتخاب عادل عبدالمهدی شده بود، حالا مجددا 5 ماه است که با چالش بی‌دولتی و نبرد قدرت‌های متکثر سیاسی بر سر نخست‌وزیر جدید دست و پنجه نرم می‌کند؛ آن هم در شرایطی که بیش از هر زمان به ثبات سیاسی و استقرار دولت نیاز دارد. بعد از شکست محمد توفیق علاوی در کسب رای اعتماد پارلمان، حالا نام عدنان الزرفی، استاندار سابق نجف مطرح است. او البته نه از سوی احزاب شیعی، بلکه از سوی برهم صالح، رئیس‌جمهور کرد عراق معرفی شده و از قضا، رابطه چندان خوبی هم با نیروهای حشد شعبی ندارد. اکنون در میان احزاب شیعه، تنها ائتلاف‌های النصر به ریاست حیدر العبادی و سائرون به ریاست مقتدی صدر موضع منفی نسبت به الزرفی اتخاذ نکرده‌اند. اگرچه با توجه به ترکیب کنونی پارلمان، الزرفی شانس بسیار اندکی برای موفقیت در مسیر نخست‌وزیری پیش رو دارد اما از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد تمام گروه‌های سیاسی مخالف حشد شعبی بر حمایت از او به اجماع رسیده‌اند. به گفته عبدالباری عطوان، این صف‌کشی حساسیت برانگیز بر سر عدنان الزرفی می‌تواند به مدخلی برای موج جدید خشونت در عراق تبدل شود؛ تا جایی که برخی از احتمال کودتای بخشی از محافل نظامی عراق علیه حشد شعبی، درصورت شکست عدنان الزرفی در پارلمان خبر داده‌اند.
سردار در بغداد
به ادعای بسیاری از رسانه‌های عربی و البته عراقی، سردار قاآنی، فرمانده جدید سپاه قدس ایران از روز سه‌شنبه سفری مهم را به بغداد آغاز کرده است. به نوشته روزنامه العربی الجدید، سردار قاآنی در جریان این سفر ملاقات‌هایی را با سران احزاب شیعه، ازجمله نوری مالکی، هادی عامری، عمار حکیم و مقتدی صدر، همچنین عادل عبدالمهدی و برخی فرماندهان نظامی حشد شعبی برگزار کرده است. از سوی دیگر گفته می‌شود ملاقاتی نیز میان ایشان و عدنان الزرفی، به درخواست الزرفی صورت گرفته است. خبرنگار العربی الجدید مدعی است تمامی این ملاقات‌ها خارج از منطقه سبز بغداد بوده و در جریان آن، آخرین تحولات سیاسی و نظامی عراق با رهبران این کشور مورد بررسی قرار گرفته است. شبکه الجزیره نیز با اشاره به این موضوع مدعی شده، بعد از سفر سردار قاآنی، عملا شانسی برای نخست‌وزیری عدنان الزرفی باقی نمانده و احزاب شیعی اکنون بر سر 3گزینه جدید، ازجمله مصطفی الکاظمی، رئیس سازمان اطلاعات عراق رایزنی می‌کنند.
