خطر در کمین است
اصرار رسانه ملی در روزهای کووید ۱۹ برای تولید و تهیه ۲۰ سریال تلویزیونی
فهمیه پناه آذر_روزنامه نگار
در همه این سال‌ها تولید سریال‌های تلویزیونی و حتی سینمایی با تعطیلی کامل همراه نبوده و کاهش و افزایش تولیدات همواره بستگی به وضعیت اقتصادی و مجوزها داشت. اما این بار شرایط کاملا متفاوت است. نه جنگی است و نه بحران‌های اقتصادی، نه سیل است و نه زلزله که هر یک شاید به نوعی عامل بازدارنده، آن هم برای برخی از تولیدات بوده. این بار بحران جهانی است و ایران در این بحران حال و روز خوبی ندارد؛ بحرانی به نام کرونا که نه فیلمساز می‌شناسد و نه مخاطب. نه مدیر شبکه می‌شناسد و نه مدیر تولید و تهیه‌کننده، نه مدیر سازمان سینمایی می‌شناسد و نه مدیر صدا و سیما. از یک سو درست است که باید تلویزیون در این روزها بهترین‌ها را نمایش دهد تا بتواند مردمی را که در خانه مانده‌اند سرگرم کند اما از سوی دیگر سؤال اینجاست که تکلیف سلامت گروه‌های تولید و سازنده چیست؟ به زعم بسیاری از کارشناسان پافشاری سازمان صداوسیما بر تداوم ساخت مجموعه‌های تلویزیونی که با حضور جمع کثیری از تماشاگران یا شرکت‌کنندگان در استودیوها ضبط می‌شود و همچنین سریال‌هایی که با حضور عوامل چندصدنفری، عجله‌ای برای پخش ندارند، در روزهایی که شیوع ویروس کرونا بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی- هنری کشور را تعطیل کرده، درست نیست.
قصه‌ای که از یک توییت آغاز شد
چندی پیش مشاور وزیر بهداشت با انتشار توییت‌هایی تلاش کرد هشدار دهد که عملا امکان ضدعفونی محل ضبط برنامه‌هایی که با حضور جمع کثیری از تماشاگران تولید می‌شود، وجود ندارد و شیوه‌ها و تمهیدهای اعلام شده هم کارکردی ندارند. دیگر منتقدان چنین برنامه‌هایی در روزهای اخیر، کارگروه مدیریت بحران کرونا در سینما بوده که روز سه‌شنبه (۲۰ اسفند) با انتشار بیانیه‌ای خطاب به رئیس سازمان صداوسیما خواستار توقف ضبط برنامه‌های تلویزیونی شد که با حضور تماشاگر تولید می‌شوند. حتی علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا را هم در نامه‌ای به رئیس سازمان صداو سیما خواستار توقف پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی شد. اما با وجود نقدها و هشدارها، سازمان همچنان بر تمام تولیدات خود پافشاری می‌کند و این در حالی است که می‌تواند به ضرورت رساندن برنامه‌ها و پخش آن، تولید گروه‌ها را برنامه‌ریزی کرد؛ گروه‌هایی که به گفته رئیس سازمان به ۲۰ سریال می‌رسد.
تعطیلی تولید سریال‌هایی که عجله‌ای در پخش ندارند
به گفته یکی از مدیران تولید تلویزیون که نخواست نامش فاش شود، این موضوع با تمام برنامه‌ریزی‌ها و رعایت موارد بهداشتی نمی‌تواند باز هم عوامل را از ابتلا به کرونا مصون بدارد. وی به همشهری می‌گوید:« قابل تقدیر است که مدیران تلویزیون تضمین بدهند تمامی عوامل از سلامت برخوردار خواهند بود و می‌توانند آنها را مدیریت کنند اما اگر نتوانند نسبت به شرایط بحرانی ابتلا به ویروس کرونا کنترلی داشته باشند و آن را مدیریت کنند، چه سریالی ساخته شود یا نه و چه برنامه‌ای تولید شود یا نشود دیگر ارزشی نخواهد داشت؛ چرا که ما با بیماری هولناک و هراسناکی روبه‌رو هستیم که هر لحظه ممکن است بسیاری از مناطق کشور را دربرگیرد. به‌طور حتم اگر تولیدات را محدود کنیم و تعجیلی برای ساخت نداشته باشیم، مدیریت دیگر گروه‌ها که تولید سریال‌هایی را در اولویت پخش دارند بهتر صورت می‌گیرد.»
اصرار رئیس رسانه ملی
با همه این اوصاف علی عسگری در شبکه خبری درباره تولیدات و روند آن پافشاری می‌کند. در یک برنامه خبری خبرنگار حوزه سلامت که به‌طور حتم انتخاب شده از سوی مدیران است آن‌هم به سبب آگاهی در حوزه سلامت و شاید دلگرمی برای تماشاگران، به سراغ مدیر سازمان می‌رود. علی عسگری می‌گوید: وسط جنگ هستیم و نباید نگرانی و ترس بیهوده داشته باشیم. با این حال عسگری یادآور می‌شود که کنداکتور تعطیلات را زودتر آغاز کرده و سعی می‌کند بهترین سریال‌ها و فیلم‌ها را نمایش دهد تا هوای خانواده‌ها را در آستانه نوروز داشته باشد. عسگری به تولید برنامه‌های ترکیبی و سریال‌های نوروزی اشاره می‌کند:«با مطالعات فراوان سعی کردیم سبک زندگی مردم در این ایام تغییر کند و در این چند‌ماه که درگیر ویروس هستیم مدل زندگی خانواده گونه‌ای دیگر باشد.» بخشی از این صحبت‌ها قابل‌قبول است اما نکته مهم روند تولیدات سازمان است.
تولید ۲۰ سریال با تمهیدات ویژه
وی عنوان می‌کند:«هم‌اکنون ۲۰ سریال اعم از سریال‌های الف و ویژه با وجود هنروران بسیار و دیگر سریال‌ها تولید می‌شود اما تمهیدات بهداشتی صورت می‌گیرد و این موضوع می‌تواند تمام سازندگان را از خطر ابتلا به کرونا دور کند. نمی‌توانیم تحرک و تولید را رها کنیم. با حفظ بهداشت برنامه‌ریزی کرده‌ایم. سریالی داریم که ۷۰۰ نفر عوامل دارد، پزشک گذاشته‌ایم. برنامه‌های ترکیبی نیز اینگونه است.» این صحبت‌ها در حالی است که به گفته رئیس رسانه ملی ۶۶ شبکه تلویزیونی و ۹۰ شبکه رادیویی فعال هستند.» البته چندی پیش نیز مرتضی میرباقری، معاون سیما عنوان کرده بود:«سازندگان مشغول تولید سریال‌های مهم و تأثیرگذارسیما هستند تا بتوانند در نوروز و رمضان و ماه‌های آتی لحظاتی شاد و مفرح برای مردم فراهم آورند.هیچ‌گاه چنین شرایط فشرده‌ای برای رسانه ملی نداشتیم چرا که از الان تا تعطیلات نوروز کمتر از 18روز باقی است و از پایان تعطیلات نوروز تا آغاز‌ماه مبارک رمضان هم تقریبا ۲۰ روز فاصله زمانی است و این کار را برای همکاران فشرده و سخت می‌کند.» میرباقری ادامه می‌دهد:«برای حفظ سلامتی این عزیزان در کنار هر برنامه تولیدی و سریال یک پزشک ویژه با امکانات تشخیصی و درمانی در نظر گرفته شده است و سلامت همکاران عزیزمان و حاضران دائم رصد می‌شود.»
بیماری در کمین است
امیر اثباتی از هنرمندان سینما توضیح می‌دهد:«سریال‌های تلویزیونی بیشترین سهم را از تولیدات جاری دارند. تهیه‌کنندگان به سفارش این سازمان متعهد تولید شده‌اند و عواملی را به‌کار گرفته‌اند. در شرایطی که خطر ابتلای بیماری کرونا هریک از این عوامل را تهدید می‌کند و احتمال می‌رود موجب گسترش فزاینده آن شود، مسئولیت پیشگیری از بیماری و حفظ جان تک‌تک افراد شاغل در پروژه‌ها و جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران مستقیما با رئیس سازمان صدا و سیماست و باید از طریق مدیران ارشد این سازمان اقدامات لازم را برای توقف موقت پروژه‌ها به عمل آید.»
با یک تب‌سنج کرونا کنترل نمی‌شود
رضا سخایی- برنامه‌ریز، عضو انجمن برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان- می‌گوید:« نمی‌توان با یک پزشک و یک تب‌سنج و مواد ضدعفونی از عوامل صحنه یک فیلم در برابر ویروس کرونا مراقبت کرد. فایده قرنطینه این است که اگر فردی خدای ناکرده مبتلا بود آن را به دیگران منتقل نکند و در کارهایی که بالای ۵۰ نفر در آنها حضور دارند از کجا مشخص است که فردی از بیرون ناقل این بیماری نباشد و آن را به دیگران منتقل نکند آن‌هم با سرعت انتقالی که این ویروس دارد؟» با این حال شاید چند گروه برای رساندن سریال‌های نوروزی مجبور به‌کار شبانه‌روزی با تمهیدات لازم باشند اما خیلی از سریال‌ها تعجیلی برای تولید ندارند و در این میان گویا قرارداد حرف اول را می‌زند.»
خسارت مالی جبران می‌شود اما جانی نه
بسیاری از عوامل سریال و حتی بازیگران به واسطه قراردادها و بیم از اینکه ممکن است عدم‌حضورشان باعث شود تهیه‌کنندگان پول آنها را نپردازند مجبور هستند سر کار بروند. امیر اثباتی با اشاره به فعالیت سازندگان فیلم و سریال می‌گوید:«فارغ از اینکه یک فیلم در بخش خصوصی ساخته شود یا به سفارش یک نهاد دولتی یا صداوسیما و یا... عامل اصلی راه‌اندازی و حرکت و درصورت لزوم، توقف هر پروژه‌ای– اعم از سینمایی یا تلویزیونی- تهیه‌کننده آن است. مشکلات مالی و گرفتاری‌های حقوقی تهیه‌کنندگان کاملاً قابل فهم است. ولی این مسائل به هیچ‌عنوان توجیهی برای رها کردن گروهی از افراد متخصص و حتی مردم عادی که به عنوان هنرور یا در مشاغل فرعی‌‌تر در پروژه‌ها حضور دارند، در شرایط بی‌دفاع و خطرناک نیست. خسارت‌های مالی از نظر حقوقی قابل بررسی و چاره‌اندیشی و احتمالاً تا حدود زیادی جبران‌پذیر است. هیچ تهیه‌کننده‌ای حق ندارد با جان آدم‌ها برای انجام تعهدات خود و جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی یا قطعی‌اش قمار کند. اصرار به تداوم تولید در شرایط پرمخاطره با انجام کارهای نمایشی وکم‌اثر یا در واقع بی‌اثر به‌عنوان اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه، تهیه‌کننده را از مسئولیتی که بر دوش دارد مبرا نمی‌کند.»
