بی‌اعتمادی به آمار، بی‌اعتنایی به کرونا

سیده مرتضی احمدپور_تبریز خبرنگار


تنها چند روز پس از انتشار اخبار شیوع کرونا در چین و چند هفته قبل از مشاهده کرونا در قم بود که تصاویری از حضور شهروندان چینی در بازار تبریز و پیاده گذر تربیت در فضای مجازی سر و صدا به پا کرد. به فاصله کمتر از یک روز یکی از پایگاه های خبری محلی، تصاویری از یک آمبولانس اورژانس تبریز را منتشر کرد که دو بیمار را با لباس مخصوص به اورژانس بیمارستان امام رضا(ع) منتقل کردند. مسئولان درمانی استان در ابتدا منکر این موضوع شدند اما با انتشار تصاویر بیشتر و فشار افکار عمومی اذعان کردند که دو تبعه  گردشگر زن چینی پس از ورود به کشور از طریق مرز زمینی جمهوری آذربایجان، علایم آنفلوآنزا داشته اند که بهبود یافته و به کشورشان بازگشته اند. در آن مقطع این خبر خیلی زود به فراموشی سپرده شد اما یکی از اطبای متخصص عفونی در تبریز اذعان دارد که از حدود سه ماه قبل به تناوب بیمارانی با علائم کرونا را ویزیت کرده اما چون کیت تشخیص بیماری را نداشته، با همان درمان ترکیبی آنفلوآنزا و بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی، آنان را راهی کرده است.

واکنش متفاوت شهروندان به کرونا
اکنون اما در اوج فراگیری بیماری کرونا در تبریز و شهرهای دیگر استان هنوز از رفتار مردم و حضور آنها در خیابان ها بنظر می رسد آنها این بیماری را جدی نگرفته اند. براساس آخرین آمار رسمی به نقل از رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تعداد مبتلایان به کرونا از مرز 70 نفر در استان عبور کرده و تعداد فوتی ها هم به 6 نفر رسیده است. تنها در روز پنجشنبه هفته گذشته تست کرونای 10 نفر مثبت اعلام شد، در حالی که طی یک هفته اخیر به طور میانگین در هر روز تست کرونای یک یا دو نفر مثبت اعلام می شد و این نشان می دهد رشد تصاعدی کرونا 7 برابر بیشتر شده است. 
به گفته محمد حسین صومی،50 مرکز درمانی در استان به صورت 16 ساعته بیماران مشکوک به کرونا را معاینه اولیه می کنند که در صورت مثبت بودن علایم به بیمارستان امام رضا(ع) یا سینا ارجاع داده می شوند.
رفتار شهروندان تبریزی  در برابر کرونا در سه منطقه بالا، مرکز و پائین شهر کاملا متفاوت است. 
حسن فلاحی که از شهروندان ساکن زعفرانیه و بالای شهر تبریز است می گوید: خوشبختانه در فروشگاه ها و مراکز عمومی این منطقه، اغلب شهروندان با ماسک های فیلتر دار حضور دارند، اسپری های ضدعفونی کننده در اغلب فروشگاه ها و مغازه ها برای استفاده مشتریان قرار داده شده و خدمات با دستکش های یکبار مصرف ارائه می شود.
وی ادامه می دهد: زعفرانیه با وجود اینکه منطقه ای خلوت بود اما این روزها خلوت تر هم شده و تردد خودروها از خیابان اصلی کاهش یافته است. چند فروشگاه محلی هم خدمات فروش درب منزل خود را افزایش داده اند که کمتر از خانه خارج شویم.
وضعیت اما در منطقه مرکزی شهر و در خیابان هایی مانند 17 شهریور و طالقانی و صائب کمی متفاوت تر است و ماسک های فیلتر دار جای خود را به ماسک های عادی داده اند که البته فراگیر هم نیست و تعدادی از شهروندان هم بدون ماسک تردد می کنند.
امید باقریان شهروند ساکن صائب با تاکید براینکه نباید خیلی کرونا را جدی گرفت می گوید: زیر ساختی برای زندگی در شرایط قرنطینه نداریم و خیلی زود زمینگیر می شویم. در روزهای اول که مردم حساس تر بودند، صف نانوایی ها چند برابر شد و مردم برای چند روز نان
 می خریدند. لیمو ترش کیلویی 40 هزار تومان شد و سیر کهنه کیلویی 50 هزار تومان به فروش می رسید.
او اضافه می کند: مسئولان درمانی و بهداشتی هر روز در صدا و سیما مصاحبه دارند و تاکید می کنند که مراقب سلامتی خودمان باشیم اما در این منطقه از شهر دستکش های ساده یکبار مصرف که بسته ای 3 هزار تومان بود حتی به قیمت 6 هزار تومان هم پیدا نمی شود. اسپری و مواد ضدعفونی کننده که اکنون در سوپری ها هم فروخته می شود اغلب تقلبی هستند و ترکیب نادرستی از آب و الکل یا آب و وایتکس دارند و در ظرف‌‌های نیم لیتری به قیمت 15 هزار تومان  فروخته می‌شوند، در حالی که نه پلمب شده اند و نه نام تولید کننده بر روی آنها ثبت شده است.
در منطقه پایین شهر اما بی اعتنایی مردم به کرونا واقعا ترسناک است. علی صمدی فروشنده چای و سیگار در اطراف مقبره الشعرا و ورودی خیابان منبع و ملا زینال است که قندها را در یک کیسه پلاستیکی ریخته و هر مشتری دستش را داخل کیسه می کند و چند حبه برمی دارد، انگار نه انگار که کرونایی آمده است. از او درباره این بیماری می پرسم، بی اعتنا ترجیح می دهد کرونا را مسخره کند و با آوازی مانند دوره گرده ها می خواند: «کرونا آی کرونا جانیم سنه قربان کرونا» و بعد می خندد و می گوید: اینها همش فیلم است، می خواهند شب عیدی مردم بیرون نیایند و ترقه های چهارشنبه سوری فروخته نشود! 

ممنوعیت ورود خبرنگاران به بیمارستان امام رضا(ع)
بیمارستان امام رضا تبریز با 800 تخت که از ابتدای اعلام رسمی بیماری کرونا در تبریز به همراه بیمارستان سینا برای پذیرش بیماران کرونایی در نظر گرفته شده بود، روزهای اخیر در حال تبدیل به مرجع اصلی این بیماری در تبریز و استان است. ورود به این بیمارستان در این روزها با مشکلات زیادی همراه شده و علاوه بر ممنوعیت ملاقات در این مرکز، تردد همراهان هم به سختی صورت می گیرد. برای تهیه گزارش از این بیمارستان تلاش‌ها برای اخذ مجوز از مجموعه علوم پزشکی راه به جایی نمی برد و پس از چندین باررایزنی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز می گوید که به علت گران بودن لباس‌های مخصوص بخش های کرونایی و یکبار مصرف بودن این لباس‌ها، امکان تامین این تجهیزات برای خبرنگاران را نداریم . این در حالی است که خبرنگاران صدا و سیما چند روز قبل از این بخش گزارش تهیه کردند و از شرایط عادی و امید بخشی خبر دادند که نوید روزهای خوب را می داد اما گفته های همراهان بیماران و کادر درمانی این گزارش‌ها را تائید نمی کند.
برای ورود به بخش کرونایی بیمارستان امام رضا(ع) راهی جز معرفی به عنوان همراه یکی از بیماران ندارم. به گفته کادر درمانی، این بیماران در روزهای اخیر در زیرزمین این مرکز درمانی و در شرایطی کاملا ایزوله تحت درمان هستند اما هادی جمالپور همراه یکی از بیماران از بستری شدن یک بیمار کرونایی در بخش های بستری هم خبر
می دهد. او می گوید: روز گذشته یک بیمار را با شرایط خاص و لباس‌هایی شبیه لباس های بیماران کرونا در تخت کناری پدرم بستری کردند که با اعتراض دیگر بیماران و همراهانشان این بیمار منتقل شد. 
تلاش برای مصاحبه با رئیس بیمارستان امام رضا(ع) که در روزهای اخیر منصوب شده بی نتیجه است و حراست بیمارستان تاکید دارد که حضور خبرنگاران در این مرکز و مصاحبه با کادر درمانی و مسئولان ممنوع است.

تست‌های اولیه و ناقص کرونا در تبریز
برای کسب اطلاعات بیشتر راهی بیمارستان بهبود تبریز که از مراکز درمانی مجهز این شهر و اعلام شده برای مراجعه اولیه بیماران مشکوک به کرونا است، می شوم. 
دکتر محمدرضا فریدی فوق تخصص ریه می گوید: در هر شیفت کاری معمولا 200 تا 300 مراجعه کننده داریم که با تب سنج و دستگاه انگشتی شمارنده تعداد ضربان قلب و تعداد تنفس آنان را تست می کنیم. نیمی از این افراد از نگرانی به این مرکز مراجعه می کنند و نیمی دیگر هم علائم سرما خوردگی دارند که با داروهای معمول سرما خوردگی آنان را به منزل ارجاع می دهیم. او با تاکید بر اینکه نباید این بیماری را شوخی گرفت اضافه می کند: با توجه به کمبود شدید کیت تشخیص، به افراد مراجعه کننده که حتی علائم کرونا را ندارند توصیه 
می کنیم دمای بدن و تنفس خود را چک کنند، به ویژه شب‌ها و موقع خواب که تنگی نفس بیشتر می شود.
فریدی بیان می کند: تعداد مبتلایان به کرونا در حال افزایش تصاعدی است و متاسفانه اطلاع رسانی خوبی در این زمینه صورت نمی گیرد. همین اطلاع رسانی ناقص موجب شده تا شهروندان از وخامت اوضاع مطلع نشوند.

تفاوت 5 برابری آمار رسمی و واقعی 
با تلاش زیاد، یکی از مدیران درمانی استان به شرط فاش نکردن نامش حاضر به گفت وگو با همشهری می‌شود. او با بیان اینکه معاونان و مدیران درمانی در استان حق مصاحبه با رسانه‌ها را ندارند، می گوید: اخبار تنها از طریق ریاست دانشگاه به رسانه ها اعلام می شود، ولی آمار 70 نفر مبتلا در استان در خوشبینانه‌ترین حالت است.
او اضافه می کند: بیمارستان امام رضا(ع) در حال تخلیه کامل است و اگر بیماران واقعا 70 نفر هستند چه لزومی دارد تا بیمارستان 800 تخت خوابی برای کرونا در نظر گرفته شود. در استان بیش از 200 دستگاه آمبولانس وجود دارد که متاسفانه اکثریت این آمبولانس‌ها درگیر این ویروس شده اند و باید مستمرا ضدعفونی شوند و این موضوع نشان از تعداد زیاد بیماران کرونایی دراستان و تبریز دارد.
این مسئول درمانی با بیان اینکه دو عامل اصلی توسعه کرونا در استان وجود دارد، می گوید: کمبود مواد ضدعفونی کننده و ماسک حتی در مراکز درمانی و اورژانس یکی از این عوامل است و عامل دوم این است که متاسفانه مجبور می شویم به کادر درمانی و اورژانس توصیه کنیم در مصرف ماسک و لباس‌های مخصوص صرفه جویی کنند‌ در حالی که این افراد در خط مقدم ابتلا به این بیماری هستند.
او می افزاید: عدم اطلاع رسانی شفاف موجب شده تا بخشی از جامعه نسبت به این بیماری بی اعتنا شوند و بخشی دیگر هم به اخبار غیررسمی توجه کنند. متاسفانه در حال حاضر معاونان و مدیران درمانی استان به فرماندهان خاموش مبدل شده اند که حق گفت وگو با رسانه ها را ندارند.  

شوخی سیاه با کرونا
در حال دور شدن از بیمارستان امام رضا(ع) هستم که دوجوان به پیرمردی با ظاهر بیمار نزدیک می شوند و یکی از آنان به عمد سرفه ای شدید به صورت پیرمرد می کند و با خنده و قهقهه دور می شوند. انگار برای خود وسیله تفریح جدیدی پیدا کرده اند، پیرمرد بیچاره که بسته دارو در دست دارد مستاصل نگاه می کند و عابران متاسف از این رفتار نادرست سری تکان می دهند و دو سه نفری ناسزا می گویند، اما این رفتار زشت بیش از همه نشان از به تمسخر گرفتن این بیماری و رفتارهای ناهنجاراجتماعی شایع در جامعه است.

تفکیک محلی برای دفن بیماران کرونایی
آرامستان «وادی رحمت» تبریز در دومین پنچشنبه از ماه رجب که باید مملو از شهروندان باشد، حالا خلوت تر از همیشه است و فرنوش اکبرنژاد شهروند تبریزی علت این خالی بودن را شایعات دفن گسترده اموات کرونایی در این آرامستان می داند.
او می گوید: مراسم چهلم پدرم قرار بود 15 اسفند برگزار شود که بسیاری از اقوام مستقیم و غیرمستقیم از عدم حضور خود خبر دادند و ماهم مجبور به لغو مراسم شدیم، ولی چند نفر از اعضای خانواده به صورت خصوصی مراسم را در وادی رحمت برگزار کردیم. آن طور که یکی از پرسنل پذیرش سازمان آرامستان‌های شهرداری تبریز می گوید، تنها در صورت تائید نهایی مرگ به علت کرونا، تدفین در بخشی از آرامستان و با شرایط خاص صورت می گیرد.
او می گوید: در آرامستان وادی رحمت تبریز بخشی از یک بلوک قدیمی که تردد شهروندان در آن کمتر است برای دفن بیماران کرونایی در نظر گرفته شده اما تاکنون تنها دو نفر در این بخش دفن شده اند. در روزهای اخیر تعداد فوتی ها به ویژه افراد مسن کمی بیشتر از حد معمول هفته های قبل بوده اما مورد تائید دانشگاه علوم پزشکی برای کرونا نیستند، بنابراین به همان روال عادی دفن می شوند اما گفته می شود شاید در آینده تست های این افراد کرونای مثبت باشد.
در مجموع به نظر می رسد در شرایطی که مسئولان درمانی به علت عواقب روانی، از اعلام صحیح آمار مبتلایان به کرونا خودداری می کنند، باید عوامل کنترلی و تهیه تجهیزات ایمنی و ضدعفونی بیشتر از گذشته مورد توجه باشد. بنابر مشاهدات خبرنگار همشهری در حال حاضر نه تنها ماسک فیلتردار، بلکه ماسک عادی و دستکش های معمولی هم در اغلب داروخانه ها پیدا نمی شود، اما محلول‌های ضدعفونی کننده تقلبی به شدت در شهر افزایش پیدا کرده و حتی سوپرمارکت ها هم این محلول‌های بی نام و نشان را می‌فروشند. در چنین شرایطی که عملا شهروندان بی دفاع تر از گذشته شده اند و از وخامت اوضاع هم بی خبرند، کنترل این بیماری هم دشوار می شود.

عدم اطلاع رسانی شفاف موجب شده تا بخشی از جامعه نسبت به این بیماری بی اعتنا شوند و بخشی دیگر هم به اخبار غیررسمی توجه کنند. معاونان و مدیران درمانی استان نیز به فرماندهان خاموش مبدل شده اند که حق گفت وگو با رسانه ها را ندارند

  50 مرکز درمانی در آذربایجان شرقی به صورت 16 ساعته بیماران مشکوک به کرونا را معاینه اولیه می کنند که در صورت مثبت بودن علایم به بیمارستان امام رضا(ع) یا سینا ارجاع داده می‌شوند