مصونیت ماهی قرمز از کرونا

فرخنده رفائی_خبرنگار

فارغ از بحث و جدل‌هایی که چند سالی است درباره حضور ماهی قرمز در سفره هفت‌سین به راه افتاده، ماهی قرمز به‌عنوان نماد شادابی و جاری بودن زندگی در سفره هفت‌سین ایرانیان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. بیشتر مردم این موجود زیبا را ماهی شب عید می‌دانند و بیشتر بچه‌ها با این موجود ظریف و کوچک به‌عنوان نخستین حیوان خانگی ارتباط خوبی برقرار می‌کنند؛ حیوانی که نگهداری‌اش دردسرهای زیادی ندارد و تمام زحمت ما به عوض کردن آب تنگ خلاصه می‌شود. بعضی‌هایشان عمرشان به بعد از عید قد نمی‌دهد ولی خیلی از آنها که خوب نگهداری می‌شوند می‌توانند 3-2 سالی مهمان خانه‌های ما باشند و یکی دو عید را تجربه کنند. شیشه عمر ا‌ین موجود زیبا و دوست داشتنی دست ماست و اگر شرایط مناسبی برایش فراهم باشد، میانگین عمر مفیدش 6تا 8سال است. البته گفته می‌شود که می‌تواند تا 20سال نیز عمر کند و به وزن 4.5کیلوگرم و طول 60سانتی متر هم برسد.

بیش از نیمی از حجم تولید ماهیان زینتی کشور را ماهی قرمز تشکیل می‌دهد. میزان تولید امسال آبزیان زینتی و به تبع آن ماهی قرمز، هنوز جمع‌آوری و از سوی شیلات اعلام نشده ولی با توجه به نزدیک بودن آمار تولید هرسال، می‌توان برآوردی از تولید امسال نیز ارائه کرد. به گفته رئیس اداره ماهیان زینتی سازمان شیلات کشور، سال گذشته آمار تولید ماهیان زینتی در کشور به‌صورت کلی و بدون تفکیک نوع ماهی بالغ بر 250میلیون قطعه بوده که به‌طور میانگین نزدیک به 60درصد این تعداد یعنی حدود 150میلیون قطعه را ماهی قرمز تشکیل می‌دهد. علیرضا رحمانی نوش‌آبادی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: تولید امسال ماهی قرمز کشور نیز چیزی در همین حدود یا 10درصد بیشتر از این میزان برآورد می‌شود. وضعیت بازار ماهی قرمز همانطور که ناگفته پیداست در یکی دو‌ماه مانده به عید رونق می‌گیرد. عمده ماهی قرمز مورد نیاز بازار در داخل کشور و به‌طور گسترده در اغلب استان‌ها تولید می‌شود ولی استان‌های تهران، گیلان، البرز، قم، قزوین، مرکزی و اصفهان بیشترین تولید را دارند. استان اصفهان به‌دلیل اقلیم مناسب، به تنهایی 50میلیون قطعه ماهی زینتی در سال تولید می‌کند و جزو استان‌های پیشرو در این زمینه محسوب می‌شود. بین 90تا 95درصد نیاز بازار کشور به ماهی زینتی با تولیدات داخلی تامین می‌شود ولی برای تامین گونه‌های جدید و تکمیل خزانه ژنتیک کشور هرساله واردات محدودی از کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل سنگاپور، مالزی، تایلند و چین داریم. رحمانی نوش‌آبادی می‌گوید: سالانه چیزی حدود 10میلیون قطعه ماهی زینتی جدید که دارای ژنتیک، شکل ظاهری و رنگ بهتری هستند به قصد مولدسازی و تولید گونه‌های برتر به کشور وارد می‌شود که کمترین میزان واردات از چین انجام می‌شود.

عرضه ماهی و سبزه در میادین تره‌بار
سازمان‌های شیلات و دامپزشکی بر فرایند تولید و تکثیر ماهی قرمز در کشور نظارت دارند اما فرایند توزیع، از نظارت این سازمان‌ها خارج است و توسط توزیع‌کنندگان عمده از بخش خصوصی انجام می‌شود. توزیع‌کنندگان به‌عنوان حلقه اتصال تولیدکننده و خریدار، ماهی‌ها  را از تولیدکنندگان در استان‌ها و مناطق مختلف کشور می‌خرند و بین فروشندگان کل کشور توزیع می‌کنند. خارج بودن روند توزیع از حیطه نظارت و کارشناسی و دوری مسیرهای حمل‌و‌نقل باعث می‌شود بسیاری از این ماهی‌ها حین انتقال آسیب ببینند و دچار بیماری شوند. این موجودات زنده به مقصد هم که می‌رسند سرنوشت چندان خوبی در انتظارشان نیست و معمولا توسط افرادی که آگاهی کافی در این زمینه ندارند در شرایط بسیار نامناسبی نگهداری می‌شوند. نگهداری تعداد بسیار زیادی ماهی در فضایی کوچک با مقدار آب ناکافی، باعث می‌شود نه‌تنها این موجودات بینوا از اکسیژن‌ کافی برخوردار نباشند بلکه ازدحام در فضایی کوچک موجب وارد شدن صدمات فیزیکی به چشم، باله‌ و دم آنها می‌شود. در نهایت، جایی که در خانه‌های ما به این ماهی‌ها اختصاص می‌یابد هم جای مناسبی نیست و تنگ‌های بسیار کوچک، معمولا خانه ابدی آنها می‌شود.محمدحسن الهی، کارشناس تکثیر و پرورش ماهیان زینتی ضمن اشتباه خواندن فرایند توزیع و فروش ماهی قرمز می‌گوید: متأسفانه این فرایند نادرست در کشور ما عرف شده و طول عمر این ماهی‌ها را کاهش داده است. برخلاف آنچه مردم تصور می‌کنند طول عمر ماهی قرمز کوتاه نیست و می‌تواند تا 8سال عمر کند، مشروط بر اینکه از جاهای مطمئنی مثل آکواریوم‌فروشی‌ها خریداری شود که ماهی را در شرایط مناسب نگهداری می‌کنند. با این حال بیشتر مردم در تب و تاب دوندگی‌های قبل از عید برای راحتی کار، ماهی قرمز عید خود را به همراه سبزه و سنبل از دستفروش‌هایی می‌خرند که در میادین میوه وتره‌بار یا جلوی میوه‌فروشی‌ها و گلفروشی‌ها بساط می‌کنند و کمتر کسی هست که برای خرید آن به آکواریوم‌فروشی برود.

نبض بازار
 سال گذشته بیش از 90میلیون قطعه ماهی قرمز در کشور تولید شد که اگر حداقل قیمت یعنی هزار تومان را هم برای هر قطعه درنظر بگیریم، گردش مالی این صنعت در سال گذشته بیش از 90میلیارد تومان بوده است، درحالی‌که بسیاری از این ماهیان با قیمت‌هایی حتی بالاتر از 5هزار تومان به فروش می‌رسند

شائبه‌های غلط
کارشناس سازمان شیلات، در گفت‌وگو با همشهری: واردات ماهی زینتی از چین ممنوع است. نه‌تنها درباره کرونا بلکه در زمینه سایر بیماری‌ها نیز جای نگرانی برای خرید ماهی قرمز شب عید  وجود ندارد


شرایط خرید و نگهداری ماهی قرمز
برای اینکه ماهی قرمزتان همان روزهای اول عید نمیرد بهتر است اولا هنگام خرید ماهی دقت کنید این آبزی از نظر ظاهری دارای علائم بیماری نباشد. باله‌های ماهی قرمز نباید تاخورده و جمع شده باشد. باله ماهی سالم پوسیدگی ندارد و روی سطح بدنش لکه‌های سفید یا قرمز رنگ وجود ندارد. چشمان ماهی قرمز نباید بیرون زده باشد و پولک‌های آن نیز نباید ریخته باشد. نکته بعدی این است که فضا و آب کافی برای ماهی فراهم کنید. به گفته کارشناس تکثیر و پرورش ماهیان زینتی سازمان شیلات، برای نگهداری هر قطعه ماهی قرمز حداقل 3لیتر آب لازم است. الهی درباره شرایط آب مناسب می‌گوید: آبی که برای نگهداری ماهی قرمز استفاده می‌شود بهتر است بین 24تا 48ساعت بماند تا کلر آن بپرد و بعد از این مدت ماهی در آب رها شود. همچنین نگهداری ماهی در تنگ‌ها و ظروف دارای دهانه تنگ تبادلات گازی را با مشکل مواجه می‌کند و بهتر است از ظروف دهان‌گشاد برای نگهداری ماهی استفاده شود. آب ماهی‌ها را هم باید هفته‌ای یک تا دو بار عوض کرد. ماهی قرمز جزو ماهیان گرمابی است اما دماهای بالا برای نگهداری آن مناسب نیست. به گفته او، بهترین دما برای نگهداری ماهی قرمز چیزی حدود 17تا 24درجه سانتی‌گراد است و اگر ماهی در نتیجه قرار گرفتن در دماهای بالاتر احساس ناراحتی کرد می‌توان آن را برای مدت کوتاهی در یخچال نگهداری کرد تا اکسیژن محلول در آب بیشتر شود. کنار شومینه، آشپزخانه و مکان‌هایی که تغییر دما زیاد است و مکان مناسبی برای نگهداری ماهی قرمز نیست. برای تغذیه این ماهی هم بهتر است از غذاهای کارخانه‌ای و آماده‌ای که درآکواریوم‌فروشی‌ها فروخته می‌شود استفاده کرد. ضمنا اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که بعد از تعطیلات حوصله و فرصت نگهداری از ماهی قرمزتان را ندارید، بهتر است همان روز سیزده‌به‌در ماهی را به مراکزی که شهرداری برای رهاسازی ماهی‌ها درنظر گرفته ببرید و رها کنید. ‌توصیه کارشناسان این است که در پایان نوروز از ریختن ماهی قرمز به آب‌های جاری و رودخانه‌ها خودداری کنید چراکه ممکن است بیماری‌هایی داشته باشند که وارد منابع آبی شود.

از گردش مالی 90میلیارد تومانی تا نبود نگرانی درباره کرونا
 در شرایطی که  گسترش بیماری کرونا در چین علاوه بر مرگ‌ومیر گسترده داخلی سایر کشورها را نیز در معرض تهدید قرار داده، تامین بخشی از ماهی زینتی کشور از چین نگرانی‌هایی را بین مردم ایجاد کرده‌ است؛ ضمن اینکه بخشی از ماهی تولید داخل کشور نیز در استان‌های قم‌، گیلان و مرکزی تکثیر می‌شود؛ یعنی استان‌هایی که در موج دوم شیوع کرونا از این بیماری در امان نمانده‌اند.یک کارشناس بخش تکثیر و پرورش ماهیان زینتی سازمان شیلات در گفت‌و‌گو با همشهری ضمن اینکه از ممنوعیت واردات ماهی زینتی از چین خبر می‌دهد، می‌گوید: به‌طور کلی بیماری‌های مشترک زیادی بین ماهی و انسان وجود ندارد و نه‌تنها درباره کرونا بلکه در زمینه سایر بیماری‌ها نیز جایی برای نگرانی وجود ندارد، اما از لحاظ بهداشتی باید نکاتی را هنگام خرید مورد توجه قرار داد. محمدحسن الهی ادامه می‌دهد: ماهی قرمز باید ظاهر سالمی داشته باشد، فلس و پوست آن زخمی و دارای لکه نباشد و به‌صورت عادی داخل آب شنا کند، نه در سطح آب؛ در غیراین صورت ماهی بیمار است و باید از خرید آن خودداری کرد. از نظر قیمت نیز نرخ ماهی قرمز توسط بخش خصوصی و براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. میانگین قیمت این آبزی بین یک‌هزار تا 5هزار تومان برای هرقطعه است که براساس رنگ، نوع، نژاد و کیفیت ماهی فرق می‌کند، ولی در سال‌هایی که تولید به هر دلیل کاهش داشته باشد قیمت آن هم افزایش می‌یابد. او درباره گردش مالی تولید ماهی قرمز می‌گوید: سال گذشته بیش از 90میلیون قطعه ماهی قرمز در کشور تولید شد که اگر حداقل قیمت یعنی هزار تومان را هم برای هر قطعه درنظر بگیریم، گردش مالی این صنعت در سال گذشته بیش از 90میلیارد تومان بوده است، درحالی‌که بسیاری از این ماهیان با قیمت‌هایی حتی بالاتر از 5هزار تومان به فروش می‌رسند.