ضرورت حمایت دولت برای بقای انجمن‌ها

شیوا نوروزی - روزنامه نگار

مهندسی در عصر حاضر با توجه به نیاز جامعه، صنعت و تولید، در تمام دنیا از جایگاه ویژه‌تری در قیاس با سایر علوم برخوردار است. تأثیر مهندسی را می‌توان در بسیاری از عرصه‌های زندگی از بخش کشاورزی، پزشکی، صنعت، مسکن، آموزش تا مسائل امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی به تماشا نشست. مهندسی، خلاقیت، زایش، ساختن و سازندگی است و در هر جامعه‌ای که علم مهندسی جایگاه خود را پیدا کرده می‌توان شاهد رفاه و آسایش شهروندانش بود. در حالی ‌که این رشته روزبه‌روز در کشورهای صنعتی و پیشرفته مورد‌توجه ویژه قرار می‌گیرد اما جایگاه و نگاه به جامعه مهندسی در ایران دارای تفاوت‌های زیادی شده و رو به افول است. شرایط فارغ‌التحصیلان مهندسی در ایران سخت شده و اغلب آنها بیکارند یا در شغل‌هایی غیر از رشته تخصصی خود مشغول به‌کار شده‌اند؛ این بزرگ‌ترین خطر برای نهادهای علمی کشور است. انجمن‌های فنی و مهندسی در کشور نیز مانند گذشته فعالیت چشمگیری ندارند تا بتوانند از اعضای فعال خود در مسیر پیشرفت کشور بهره ببرند. بیش از 95انجمن فنی و مهندسی در لیست انجمن‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند که انجمن ژئوتکنیک ایران با قدمت 48ساله یکی از باسابقه‌ترین آنهاست. انجمن علوم و فنون دریایی با قدمت 43ساله، انجمن انفورماتیک ایران با قدمت 42ساله، انجمن ریخته‌گری ایران با قدمت 40ساله، انجمن جوشکاری و آزمایش‌های غیرمخرب ایران با قدمت 40ساله، انجمن الکترونیک قدرت ایران با قدمت 31ساله و انجمن مهندسی مکانیک ایران با قدمت 31ساله از قدیمی‌ترین انجمن‌هایی هستند که در کشور تاسیس شده‌اند اما حتی فعالیت این انجمن‌های باسابقه نیز آنچنان که باید و شاید چنگی به دل نمی‌زند. این در حالی است که این انجمن‌ها اساسا با هدف گسترش و پیشبرد و ارتقای علم و دانش فنی در یک زمینه خاص و توسعه کمی و کیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی در زمینه‌های مربوطه شکل گرفتند و فعالیت‌های خود را در زمینه‌های مختلف حرفه‌ای، علمی، پژوهشی و اجرایی متمرکز کردند تا بتوانند گامی در جهت توسعه بنیادین در رشته‌های تخصصی خود بردارند. اعضای این انجمن‌ها در ابتدای تشکیل این نهادها، سعی کردند تا گام‌های مؤثر و مثبتی در تهیه و تدوین آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، برگزاری همایش‌های علمی و فنی و کارگاه‌های تخصصی، انتشار نشریه‌های علمی- خبری و برقراری ارتباط با نهادها و مؤسسات داخلی و خارجی در زمینه مهندسی رشته مربوط بردارند اما خروجی‌ها نشان از این دارد که آنگونه که باید و شاید نتوانسته‌اند به مقبولیت لازم برسند. درآمد غالب این انجمن‌ها مبتنی بر درآمدهای کارهای آموزشی، درآمدهای صدور رتبه‌بندی و حق عضویت اعضاست که روی هم رفته حدود 100تا 120میلیون تومان می‌شود که رقم چشمگیری نیست؛درحالی‌که هر انجمن فنی و مهندسی سالانه 250تا 300میلیون تومان هزینه دارد. فاصله زیاد درآمد و هزینه، این انجمن‌های صنفی را رو به تحلیل و افول می‌برد. لذا دولت باید به این انجمن‌ها کمک کند و باید در قانون اجازه داده شود که سازمان‌های نظام مهندسی که توان مالی بهتری دارند از این انجمن‌های صنفی حمایت و از انقراض آنها جلوگیری کنند. بالاخره بخش خصوصی است که می‌تواند بار دولت را به دوش بکشد و دولت موظف است از این بخش حمایت کند که در شرایط کنونی جامعه، کاری بسیار ضروری است.
شاید بتوان به‌طور کلی نقاط قوت این انجمن‌ها را سابقه و قدمت، که اکثریت آنها دارای بالای 20سال سابقه هستند، همچنین تعداد مناسب اعضا و تعداد زیاد متقاضیان عضویت در انجمن، مشارکت در برگزاری همایش‌های بین‌المللی و ملی و مشارکت در تدوین آیین‌نامه‌ها و استانداردها دانست. اما استقبال اندک اعضا از برنامه‌های جمعی انجمن، امکانات ناکافی و تأثیر اندک انجمن در سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با خود از نقاط ضعف چنین مجموعه‌هایی است که اهمیت کارکرد آنها را کاهش داده است. در حالی‌که انجمن‌ها که خود از اعضای متخصص دانشگاهی و حرفه‌ای تشکیل شده‌اند، بهترین پل ارتباطی بین دو شاخه علم(پژوهش) و حرفه در این رشته هستند اما مهم‌ترین چالش پیش‌روی انجمن‌های فنی و مهندسی را باید فقر فرهنگ فنی دانست که گاه حتی در بین متخصصان و متولیان نیز دیده می‌شود. از این‌رو انجمن‌ها سعی دارند این چالش را با استفاده از راه‌های گوناگون ارتباطی (مجله، خبرنامه، همایش و برگزاری جلسات فنی و تخصصی) برطرف کنند.