کشاورزان؛ پاسوز سیل و سرما

مریم سرخوش-  خبرنگار

 هنوز زمان زیادی از سیلاب ویرانگر استان‌های جنوبی کشور و خساراتی که در حوزه کشاورزی به بار آورد نگذشته بود که بارش برف و برودت شدید هوا، خسارت‌ به کشاورزی و باغ‌ها را در دیگر استان‌های کشورمان تکرار کرد. اواخر دی بود که بارش باران و سیلاب در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان موجب تخریب بخش زیادی از اراضی کشاورزی این استان‌ها شد و محصولات آنها را همزمان با کشت زمستانه با مشکلات زیادی مواجه کرد. طی روزهای اخیر هم بارش برف شدید در استان‌های شمالی و کاهش غیرمنتظره دما در استان‌های جنوب غربی، بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی و مرکبات را از بین برد. اتفاقی که به نظر می‌رسد در افزایش قیمت میوه و تره‌بار در برخی شهرهای کشورمان موثر بوده اما در برخی دیگر از استان‌ها به دلیل تامین و نگهداری میوه افزایش چندانی رخ نداده است.
هر چند که بررسی‌های میدانی این افزایش قیمت‌ها را تنها در برخی مناطق نشان می‌دهد اما کاهش توزیع میوه نکته‌ای است که به اذعان توزیع کنندگان در بسیاری از شهرهای کشور اتفاق افتاده است. عاملی که می‌تواند بر گرانی محصولات کشاورزی در روزهای پایانی سال تاثیرگذار باشد. از کلزا، گندم و چغندر جنوب تا بسیاری از مرکبات شمال همه با خسارت‌های قابل توجه روبه‌رو شده‌اند اما به گفته مسئولان برخی از این محصولات خارج از فصل کاشت بوده و تاثیر چندانی بر بازار نخواهند داشت. البته اقدام دولت برای تامین بازار میوه شب عید از یک سو و ایجاد جو روانی و افزایش تقاضا از سوی دیگر هم به برهم خوردن قیمت‌ها در بازار موثر است.

خسارت به محصولات خارج از فصل
بیش از 10 هزار هکتار از اراضی سیستان و بلوچستان در سیلاب اخیر دچار خسارت شد و بخش زیادی از محصولات جالیزی این منطقه نیز از بین رفت. رئیس جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در این باره به همشهری می‌گوید: البته بخش قابل توجهی از این محصولات خارج از فصل و با توجه به تقاضای بازار کاشت شده بود و به همین دلیل در عرضه محصولات استان خللی وارد نکرده است.
غلامحیدر زورقی می‌افزاید: محصولات جالیزی این منطقه در شهرستان‌های کنارک، چابهار و سرباز بیشترین خسارت را دیده‌اند، هر چند که ما از قبل توصیه‌های لازم را به کشاورزان برای ممانعت از کشاورزی خارج از فصل داشتیم اما با حجم زیادی از کشت محصولات روبه‌رو بودیم که توسط طبیعت از بین رفت و موجب خسارت به کشاورزان شد چرا که بسیاری از آنها در مرحله برداشت و عرضه به بازار بودند.
زورقی با اشاره به خسارت وارد شده به محصول پیاز استان بیان می‌کند: این محصول در استان ما زمانی برداشت می‌شود که در استان‌ها دیگر امکان کاشت و برداشت نیست. به همین دلیل این خسارت در بازار ما تاثیری نداشته است. هر چند بخش قابل توجهی از اراضی کشاورزی در سیل اخیر غیرقابل کشت شده است و این مساله معیشت کشاورزان را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.
این مسئول همچنین به از بین رفتن کندوهای زنبورداران در قصرقند و نیکشهر هم اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اثر سیلاب دی ماه گذشته این کندوها کامل از بین رفته‌اند. البته زنبورداری شغل حاشیه‌ای کشاورزان این منطقه است.

مزارع سبزی و صیفی تحت تاثیر سرما
کشاورزان خوزستانی در حالی از سرمای بی‌سابقه طی روزهای اخیر غافلگیر شدند که معاون بهبود گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان هم از وارد شدن خسارت قابل توجه به این حوزه خبر می‌دهد. محمد قاسمی‌نژاد با اشاره به این که برآورد خسارت‌ها هنوز نهایی نشده است به همشهری می‌گوید: آنچه مسلم است کشاورزی خوزستان بر اثر سرمای چند روز اخیر خسارت زیادی متحمل شده و بسیاری از شهرهای ما هم درگیر این خسارت هستند. غلات پاییزه و به ویژه نیشکر خوزستان به شدت خسارت دیده و پیش‌بینی می‌کنیم که اعداد این خسارت قابل توجه باشند.
احمد زارعی، مدیر جهاد کشاورزی دزفول هم با اشاره به کاهش دمای هوا در روزهای گذشته و وارد شدن خسارت‌های شدید به باغداران و کشاورزان استان بیان می‌کند: سرما به مزارع سبزی و صیفی، سیب زمینی، باقلا و دیگر محصولات کشاورزی دزفول و همچنین سرشاخه درختان باغ‌های مرکبات و گلخانه‌های سنتی خسارت زیادی زده است. البته این خسارت‌ها در دست بررسی است و به زودی برآورد قیمت خواهد شد.

گندم و چغندر ایلام یخ زد
مزارع و کشتزارهای ایلام هم از سرمای شدید هوا در امان نماندند. در حالی که شهرهای مختلف استان طی روزهای اخیر دمای ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر را پشت سرگذاشتند، سرما و یخ‌زدگی کلزا، گندم و چغندر شهرستان‌های دهلران و مهران را با خسارت روبه‌رو کرد.سیدمحمدتراب میری، رئیس سازمان جهادکشاورزی ایلام در این باره می‌گوید: سرمای هوا، اراضی کشاورزی مناطق مختلف استان را تحت تاثیر قرار داده اما میزان خسارت‌های شهرستان دهلران بیش از سایر نقاط است. البته هنوز وسعت و میزان خسارت‌های وارده به 346 هزار هکتار اراضی زراعی و باغی استان جمع بندی نهایی نشده و کارشناسان همچنان در حال ارزیابی خسارت‌ها هستند.

تخریب صدها تن محصول
شهرستان دشتستان به عنوان مهمترین قطب کشاورزی استان بوشهر هم روزهای سردی را پشت سر گذاشت تا در معرض تخریب قابل توجه انواع محصولات زارعی، باغی، صیفی‌جات و سبزی‌جات باشد. گفته می‌شود حجم خسارت به محصولاتی مانند بادمجان، فلفل، گوجه فرنگی، کدو، طالبی، خربزه و هندوانه به حدی است که بخش قابل توجهی از سرمایه کشاورزان این منطقه هدر رفته است.
محمدحسن علی‌نژاد، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شبانکاره در این باره می‌گوید: کشاورزان شبانکاره‌ای این‌روزها مشغول برداشت محصولاتی همچون گوجه فرنگی، بادمجان، کدو و انواع دیگر صیفی‌جات هستند و بر اساس ارزیابی‌های اولیه محصولات، بیش از 150 هکتار اراضی کشاورزی به ارزش صدها تن انواع محصولات دچار خسارت شدند.
سرما در قیروکارزین شیراز هم خسارتی بیش از ۶۳ میلیارد ریال بر جای گذاشت. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قیروکارزین با بیان این که بیش از ۳۲ میلیارد ریال خسارت به کشاورزانی که ۴۰۰ هکتار گوجه فرنگی کاشته بودند وارد شده، اظهار می‌کند: مزارع سبزی، صیفی و سیب زمینی شهرستان هم از سرما درامان نبودند و بیش از 9 میلیارد ریال خسارت دیدند.
حدود ۶۰ درصد باغ‌های مرکبات شهرستان رودسر گیلان هم بر اثر بارش برف آسیب دیده و حسین اسماعیل پور فرماندار این شهرستان از وارد شدن خسارت قابل توجه به حوزه کشاورزی این استان خبر می‌دهد.

  برف و باران تنها دلیل افزایش قیمت نیست
افزایش 20 تا 30 درصدی قیمت میوه در بازار مشهد هم در حالی رخ داده که رئیس اتحادیه صنف بارفروشان این شهر دلیل آن را ایجاد جو روانی در بازار عنوان می‌کند. حیدر ساکن برجی می‌گوید: میوه‌های سیب و پرتقال در استان‌های غربی و شمالی کشور تولید و در فصل زمستان به سایر نقاط کشور ارسال می‌شود و بازار مشهد هم در این فصل نیاز خود به این دو میوه را از استان‌های مزبور تامین می‌کند. البته علت افزایش این قیمت‌ها نه باران و برف بلکه اقدام دولت طی روزهای اخیر برای خرید و ذخیره‌سازی میوه شب عید به ویژه پرتقال و سیب بوده که این مساله در کنار هزینه‌های جانبی حمل و نقل، روی قیمت آن میوه‌ها تاثیر گذاشته است.
وی تاکید می‌کند: محصولات گلخانه‌ای با افزایش روبه‌رو نشده‌اند اما امکان دارد افزایش قیمت سیب و پرتقال روی قیمت خیار هم اثر بگذارد.

سبد مصرف میوه کوچک شده است
  پوپک قاسمی – اردبیل: رئیس اتحادیه بازار میوه و تره بار اردبیل اظهار می‌کند: بارش برف اخیر در استان و شمال کشور و سیل جنوب در بازار عرضه و تقاضای میوه استان تاثیر نداشته است.
صفر رحیمی دلیل این اتفاق را کاهش قدرت خرید مردم عنوان می‌کند و می‌افزاید: سبد مصرف میوه خانوارها به دلیل شرایط اقتصادی کوچکتر شده و همین اندک محصول وارده به استان جوابگوی نیاز کم بازار است.
این مسئول درباره گرانی و از بین رفتن محصولات استان‌های شمالی با توجه به بارش برف اظهار می‌کند: بازار میوه شمال کشور بیشتر صادرات است و به همین دلیل در افزایش قیمت‌ها تاثیری ندارد.

قیمت میوه دست تاجران
  فرحناز چراغی – کرمانشاه: رئیس اتحادیه میوه و تره بار کرمانشاه در گفت‌وگو با همشهری به گرانی‌های اخیر میوه و تره‌بار با توجه به افزایش هزینه حمل و نقل اشاره می‌کند و می‌گوید: بارندگی‌های اخیر هم موجب افزایش نرخ برخی محصولات از جمله پیاز شد. عیسی حاجی علیانی می‌افزاید: قیمت پیاز تا ۱۲ هزار تومان هم افزایش پیدا کرد اما با توجه به بازگشت بازار به حالت عادی در حال حاضر روند کاهشی قیمت این محصول را شاهد هستیم.
وی درباره آینده بازار میوه و تره‌بار کرمانشاه عنوان می‌کند: بعید می‌دانم با توجه به روزهای پایانی فصل سرما و آغاز فصل برداشت قیمت‌ برخی محصولات افزایش پیدا کند. البته درباره میوه‌هایی چون پرتقال و کیوی نمی‌شود پیش‌بینی کرد چون بازار این میوه‌ها دست تاجران است. اگر انبار کنند بدون شک قیمت این دو میوه افزایش پیدا خواهد کرد.

همدانی‌ها قبل از بارش برف خرید کردند
  فاطمه کاظمی- همدان: رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار همدان هم از تامین میوه مورد نیاز شب عید استان قبل از بارش‌های سنگین برف در شمال کشور و افزایش نیافتن قیمت‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: در همدان ذخیره‌سازی میوه لازم برای شب عید قبل از بارش برف در شمال کشور انجام شده بود، بنابراین شرایط به وجود آمده تاثیری در قیمت میوه شب عید همدان نخواهد داشت.
رضا البرزی دعوتی ادامه می‌دهد: میوه‌های تنظیم بازار دولتی نیز از سوی مباشران در حال خریداری و انتقال به شهر است و در زمان مناسب توزیع خواهد شد.
این مسئول درباره این که ممکن است دلالان از شرایط به وجود آمده سوءاستفاده و در نظم بازار اختلال ایجاد کنند، می‌گوید: ذخیره‌سازی میوه از چند ماه پیش آغاز شده است و میوه‌های موجود در انبارهای همدان آنقدر هست که چنین مشکلی به وجود نیاید. میوه‌های انبارشده در سردخانه‌ها در زمان مناسب نزدیک به پایان اسفند با برپایی چادرها و با قیمت مناسب در شهر توزیع خواهد شد و هیچ مشکلی در این زمینه وجود نخواهد داشت.

شهرستان دشتستان به عنوان مهمترین قطب کشاورزی استان بوشهر هم روزهای سردی را پشت سر گذاشت تا در معرض تخریب قابل توجه انواع محصولاتی مانند بادمجان، فلفل، گوجه فرنگی، کدو، طالبی، خربزه و هندوانه قرار گرفته به حدی که بخش قابل توجهی از سرمایه کشاورزان این منطقه هدر رفته است

 مدیر جهاد کشاورزی دزفول: سرما به مزارع سبزی و صیفی، سیب زمینی، باقلا و دیگر محصولات کشاورزی دزفول و همچنین سرشاخه درختان باغ‌های مرکبات و گلخانه‌های سنتی خسارت زیادی زده است. البته این خسارت‌ها در دست بررسی است و به زودی برآورد قیمت خواهد شد


خسارت کشاورزان،‌ دست بسته توزیع کنندگان
خسارت‌های قابل توجه برف و باران به بخش کشاورزی استان‌های مختلف کشور هر چند کشاورزان را با ضرر هنگفتی مواجه می‌کند اما در سوی دیگر دست فعالان توزیع و فروش میوه و تره‌بار در داخل کشور را بر عرضه میوه می‌بندد تا هر روز نرخی گران‌تر برای محصولشان تعیین کنند. اتفاقی که در برخی میادین میوه و تره‌بار شهرهای کشورمان رقم خورده و موجب چند برابر شدن قیمت محصولات کشاورزی شده است.  سید مرتضی معزی، یکی از توزیع‌کنندگان میوه و تره‌بار در خراسان جنوبی می‌گوید: همین الان که با شما صحبت می‌کنم پرتقال درجه یک از سه هزار تومان به 5 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. بارهای شمالی و جنوبی ما به دلیل مشکلات برف و باران کاهش پیدا کرده‌اند و با توجه به گرانی هزینه‌های حمل و نقل همین کاهش تولید و از بین رفتن محصولات هم تاثیر زیادی بر افزایش قیمت‌ها داشته که ادامه هم خواهد داشت.  وی با اشاره به این که در توزیع میوه و سبزیجات به شهرهای اطراف از جمله مشهد با کاهش روبه‌رو هستند، بیان می‌کند: سال‌هاست که بسیاری از محصولات مورد نیاز را به دلیل دسترسی آسان‌تر از شهرهای جنوبی از جمله چابهار، ایرانشهر و زاهدان و چند شهر شمالی تهیه می‌کنیم. خیار و پرتقال هم که محصولات گلخانه‌ای بوده و همواره از جنوب به استان وارد می‌شوند. اما در شرایط کنونی مجبوریم برخی محصولات را از استان‌های مرکزی خریداری کنیم که قیمت حمل و نقل، به تبع منجر به افزایش قیمت محصول می‌شود. از سوی دیگر برخی بارهای ما از اردبیل به تهران و سپس به استان صادر می‌شود که در حال حاضر با توجه به بارش‌های اخیر این اتفاق به کندی صورت می‌گیرد.  معزی یکی از مشکلات فعالان این حوزه را نبود سردخانه برای نگهداری محصولات عنوان می‌کند و می‌گوید: این تنها مشکل ما نیست و در بسیاری از استان‌ها چنین فضایی وجود ندارد. اگر ما سردخانه داشتیم می‌توانستیم در زمان مناسب محصول را خریداری و انبار کنیم که این مشکلات به ویژه در فصل سرما به وجود نیاید. گاهی به دلیل همین خسارت‌ها، قیمت محصول کاهش پیدا می‌کند اما گرانی حمل و نقل و نبود فضایی برای نگهداری محصول امکان خرید به ما نمی‌دهد. بعد از مدتی مجبور می‌شویم همین محصول را از شهری دیگر با قیمتی گران‌تر خریداری کنیم که خود عامل عرضه گران هم می‌شود.