مصایب بین‌المللی‌شدن

فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار

اولین بار نیست که بخش بین‌الملل تئاتر فجر در روزهای نزدیک به برگزاری جشنواره تئاتر فجر دچار تغییر و تحول می‌شود. اما می‌توان گفت در مقایسه با دیگر دوره‌های برگزاری جشنواره، دوره سی‌وهشتم پرحاشیه‌ترینش بعد از انصراف گروه‌های نمایشی، بخش ملل بوده؛ بخشی که قرار بود در آن 7کشور حضور داشته باشند حالا تنها پذیرای 3نمایش صحنه‌ای و یک نمایش محیطی است. در همه دوره‌های مختلف برگزاری جشنواره بخش ملل، حضور کشورهای شرکت‌کننده و پایین‌بودن کیفیت نمایش‌ها مطرح بوده و در بوته نقد قرار گرفته است. بخشی که همیشه برای دبیران جشنواره تئاتر فجر به واسطه محدودیت‌های انتخاب، سخت پیش رفته و در نهایت با حضور چندین گروه نمایشی از کشورهای مختلف جشنواره تئاتر فجر به اسم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار شده است.
در چند سال اخیر حضور برخی از کارگردانان مطرح و نمایش‌های شناخته شده در جشنواره تئاتر فجر توانست این بخش را تا حدودی نجات دهد و بر کیفیت جشنواره اضافه شود. یوجینو باربا و کاستلو دو کارگردان مطرح قرار بود در جشنواره تئاتر فجر امسال نیز با 2نمایش حضور داشته باشند و کارگاه‌های آموزشی برگزار کنند. اما اتفاقات اخیر باعث شد که هر دو گروه از حضورشان در جشنواره منصرف شوند و در نهایت جشنواره با چند گروه نمایش خارجی باقی ماند. گروه‌هایی از لهستان، بلژیک، ارمنستان و یونان که در روزهای اول خبر لغو اجرای صحنه‌ای نمایش محیطی «قدم زدن در مسیر» از کشور بلژیک نیز شنیده شد. اثری که قرار بود در روزهای 17تا 19بهمن در محوطه باز تئاترشهر اجرا شود. حالا تنها لهستان با 2نمایش صحنه‌ای و محیطی، ارمنستان با یک نمایش «شکل‌های دست‌ساز» و یونان با نمایش «تسلا» در جشنواره حضور دارند. «شهر بد» از کشور لهستان نخستین نمایشی بود که در چهارمین روز جشنواره اجرا شد؛ اما همانطور که پیش‌بینی می‌شد این نمایش نتوانست در جذب مخاطب موفق باشد.
این نکته که جشنواره در شکل و اندازه‌های فجر باید شکل بین‌المللی داشته باشد؛ درست و ثابت شده است اما این برگزاری قرار است به چه قیمتی باشد؟ اینکه با یک بودجه کم به نسبت دیگر جشنواره‌ها و ‌حمایتی که وجود ندارد و با توجه به تورم موجود هزینه‌های میلیاردی به گروه‌های نمایشی داده می‌شود که با نمایش‌هایی در جشنواره حاضر شوند که در نهایت نقد کیفی را به‌دنبال دارند.
اگر بخواهیم بهترین نمایش‌های خارجی را در جشنواره تئاتر فجر اجرا کنیم با توجه به وضعیت منطقه‌ای ایران به لحاظ سیاسی؛ باید دست مدیران را برای انتخاب باز نگاه داریم و بودجه‌ای در اختیار این بخش از تئاتر به‌صورت مجزا قرار دهیم که بتوانند بهترین اجراها را برای حضور در جشنواره دعوت کنند و اگر این اختیار و بودجه وجود ندارد بهتر است برای چند سالی بخش بین‌الملل تعطیل شود تا حداقل هزینه‌ها برای گروه‌های داخلی تخصیص پیدا کند و تنها پذیرای بازار بین‌المللی جشنواره تئاتر فجر باشد. هر چند در بود و نبود این بازار بین‌المللی که تنها 5سال از عمرش می‌گذرد نیز اما و اگرهایی وجود دارد و اینکه چه اندازه در رشد و گسترش تئاتر ایران تأثیر می‌گذارد؟