دو خط یک زاویه

هیچ‌کدام از بهترین فیلم‌های جشنواره فجر نتوانسته‌اند، پرفروش‌ترین فیلم سال اکران خود شوند. «کانی‌مانگا» می‌توانست تنها استثنا باشد اما ششمین دوره جشنواره فجر برای بهترین فیلم برگزیده نداشت و این فیلم جایزه ویژه هیأت داوران را گرفت. از دوره شانزدهم که سیمرغ بلورین بهترین فیلم برگزیده تماشاگران اضافه شد، تا امروز فقط «اخراجی‌ها» توانسته پرفروش‌ترین فیلم سال اکران خود شود. این موضوع نشان می‌دهد حتی افرادی که برای دیدن فیلم‌های جشنواره صف می‌بندند اگرچه انتخاب‌هایی نزدیک‌تر به اقبال عموم دارند اما آنها نیز انتخاب‌هایی جشنواره‌پسند داشته و با ملاک‌های دیگری فیلم‌ها را داوری می‌کنند. اگرچه در سال‌های اخیر، داوری‌ها کمتر فرامتنی و بیشتر سینمایی شده ولی باید درنظر گرفت که هنوز فاصله جشنواره با نگاه مردم زیاد است. شاید مقداری از این اختلاف نظر را بتوان به تفاوت نگاه خواص و عوام نسبت داد اما این تفاوت زیاد، از جوانب مختلفی قابل بررسی و تعمق است. عمده این تفاوت به مسئله‌ای اجتماعی بازمی‌گردد که ناشی از تفاوت نگاه عرفی با دیدگاه رسمی در کشور است. با فروکش کردن فضای انقلاب و جنگ در جامعه ایران، زندگی و فرهنگ عرفی مردم به سمت و سویی رفت که چندان با دیدگاه و فرهنگ رسمی و ترویج‌یافته تطابق نداشت. هرچه گذشت، دو خط این زاویه از هم دورتر و دورتر شدند و این اختلاف در بسترهای فرهنگی مختلف نمود یافت. یکی از بهترین بزنگاه‌هایی که می‌توان به چنین تفاوت‌هایی پی برد، همین جشنواره فیلم فجر است. شاید نتوان در مدتی کوتاه انتظار داشت این دو خط بار دیگر به هم نزدیک شوند اما می‌توان امیدوار بود با تغییر دیدگاه تصمیم‌سازان فرهنگی در کشور، شرایط برای دریافت واقعیت جامعه ایرانی بهبود یابد. در آن صورت شاید بتوان در سال‌های آتی شاهد انتخاب‌هایی بود که به سلیقه مردم نزدیک‌ترند.