رضا امیدی _روانشناس و استاد دانشگاه
بحث مسئولیت‌پذیری مانند همه مسئولیت‌های رفتاری و اجتماعی، علت‌های مختلفی دارد. با یک علت نمی‌توان قضاوت کرد که چرا افراد مسئولیت‌پذیر نیستند و همه افراد را با یک دلیل مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. گاهی افرادی را می‌بینیم که نابالغ هستند حتی در سنین بزرگسالی مسئولیت‌پذیری کافی را ندارند و حرف آنها حرف نیست و قرارهای آنان قرار نیست و مدیریت‌های مالی و اقتصادی خوبی ندارند و نمی‌توانند حتی زمان خود را به درستی مدیریت کنند. معمولا این افراد در دوران کودکی خود، افراد وابسته به خانواده بوده‌اند؛ چرا که پدر و مادر، مسئولیت کارهای آنان را برعهده گرفته‌اند و از این رو، این جنبه از شخصیت فرد رشد پیدا نکرده و این عدم‌رشد را می‌توان در رفتارهای امروز افراد مشاهده کرد. گاهی وقت‌ها برخی خانواده‌ها، سازمان‌ها و ادارات ایجاب می‌کنند که افراد مسئولیت‌ناپذیر شوند. مانند افرادی که نگرانند، وسواسی هستند یا طرف مقابل خود را قبول ندارند و احساس می‌کنند که فرد نمی‌تواند از پس کارهای خود بربیاید، فرد مقابل احساس می‌کند که باید مسئولیت کارهای فرد دیگر را برعهده بگیرد؛ یعنی مثلا تو بلد نیستی این کار را انجام بدهی، خرید تو را من انجام می‌دهم و... . این رویه را معمولا در افرادی که وسواسی هستند می‌بینیم چرا که این افراد هستند که مسئولیت کارهای دیگران را برعهده می‌گیرند تا کیفیت کار آنطوری که خودشان دوست دارند، شود. با این روش، طرف مقابل مسئولیت‌ناپذیر می‌شود؛ چرا که فرد فکر می‌کند همیشه کسی هست که مسئولیت کارهایی که او باید انجام بدهد، برعهده بگیرد. از سوی دیگر، در خانواده‌ای که فرد وسواسی وجود دارد، یکی از زوجین احساس می‌کند که مسئولیت کارها را می‌تواند به‌عهده طرف مقابل که وقت بیشتری برای نظافت خانه، شست‌و‌شو، خورد و خوراک و... دارد،بگذارد و با این کار، از انجام امور همسرانه خود غافل شود. این رویه در بلندمدت می‌تواند منجر به گسست در خانواده و ارتباط میان زوجین و در نتیجه بروز ناهنجاری‌های رفتاری در کانون خانواده شود. در بسیاری از موارد نیز ممکن است مسئولیت‌ناپذیری شخصیتی باشد؛ یعنی اینکه فرد از ابتدا چنین ویژگی‌هایی داشته باشد و عده‌ای فکر کنند که این فرد از روی تنبلی و اهمال‌کاری مسئولیت کاری را برعهده نمی‌گیرد. در چنین مواردی، فرد باید حتما با مشاوران و کارشناسان روانشناسی گفت‌وگو کرده تا در این گفت‌وگوها ریشه‌های این اختلال شخصیتی در فرد شناسایی و با فعالیت‌های متناسب با تجویز روانشناس، بستر برای درمان اختلال موجود فراهم شود و در فرد حس مسئولیت‌پذیری در مقابل خود، خانواده و جامعه تقویت شود.
چرا گاهی مسئولیت کارهای خودمان را برعهده نمی‌گیریم ؟
در همینه زمینه :
